جاقىندا باق بەتتەرىندە تاراعان «استاناداعى 66 جەكەمەنشىك مەكتەپتىڭ باسىم كوپشىلىگى ارالاس ءتىلدى بولسا, 5-ەۋى قازاق ءتىلدى, 15-ءى ورىس تىلىندە وقىتادى» دەگەن اقپارات جۇرتتى ءبىراز شۋلاتتى. مۇنىڭ باستى سەبەبى نەدە؟ حالىق ءوزى كىنالى مە, الدە بۇل بيلىكتىڭ مەملەكەتتىك تىلگە نەمقۇرايدى قاراعانىنىڭ كورىنىسى مە؟
ۇلتتىق بيۋرو ستاتيستيكاسىنىڭ جىل سايىنعى ەسەبى بويىنشا 2023 جىلدىڭ باسىندا ەلىمىزدە قازاقتاردىڭ ۇلەسى 70,65 پايىزعا جەتىپ, باس قالا ۇلتىمىز ۇلەسى 80 پايىزدان (81,09%) اسقان بەس ءوڭىردىڭ قاتارىنا كىرگەنمەن, استانادا ارالاس ءتىلدى مەكتەپتەر جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى. ويتكەنى ەلىمىزدە وقىتۋ ءتىلى اتا-انالاردىڭ قالاۋىنا قاراي ايقىندالاتىندىقتان, ورىس ءتىلىن ءوز انا تىلىنەن ارتىق كورەتىن جانە «ورىس ءتىلىن بىلمەسە جان باعا المايدى» دەپ بىلەتىن قازاقتار بالاسىن ورىس ءتىلدى نەمەسە ارالاس ءتىلدى مەكتەپتەرگە سۇيرەگەنىن قويار ەمەس. «قازاق ءتىلىنىڭ ەشقانداي كەلەشەگى جوق» دەپ تۇسىنەتىن ولار قازاق ءتىلدى مەكتەپتەردى دە ارالاس مەكتەپكە اينالدىرۋعا كوپ ارەكەت جاسايدى. سونىڭ سالدارىنان قازاقستاندا ارالاس مەكتەپتەردىڭ سانى ارتىپ بارادى. ماسەلەن, 2016 جىلى 2045, 2017 جىلى 2037, 2018 جىلى 2046, 2019 جىلى 2054, 2020 جىلى 2043, 2021 جىلى 2047 ارالاس مەكتەپ بولسا, 2022 جىلى بۇل كورسەتكىش 2778-گە ءبىر-اق قارعىعان. 2010 جىلى قازاقستانداعى مەكتەپتەردىڭ 68,5 پايىزى قازاق ءتىلدى بولسا, 2020 جىلى بۇل كورسەتكىش 51,2 پايىزعا دەيىن قۇلدىراعان.
ارالاس مەكتەپتەردىڭ بىرتىندەپ ازايۋدىڭ ورنىنا قايتا كوبەيۋى – مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ بولاشاعىنا دەگەن سەنىمنىڭ ازايا باستاعانىنىڭ كورىنىسى. سونداي-اق «ارالاس مەكتەپ – وتارلىق ساياساتتىڭ كلاسسيكالىق ءتۇرى» دەپ مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى ايتقانداي, قانىمىزعا ءوتىپ كەتكەن قۇلدىق سانا دا حالىقتى سوعان يتەرمەلەپ وتىر. بۇل ارادا مەكتەپتى, اتا-انانى كىنالاعاننان ەشتەڭە وزگەرمەيدى. ءويتكەنى مەملەكەت ۇرپاقتى قازاقشا وقۋعا ىنتالاندىرىپ وتىرعان جوق. سەبەبى ەلىمىزدە قازاق تىلىندە وقىسا, مەملەكەتتىك ءتىلدى قانشا جەتىك بىلسە دە, ورىس ءتىلىن يگەرمەسە, مينيستر, اكىم, دەپۋتات بولا المايدى, دۇرىس جۇمىس تابا المايدى. كەرىسىنشە, قازاق ءتىلىن بىلمەسە دە, مينيستر نەمەسە اكىم بولا الادى. وسىنى كورىپ-ءبىلىپ وتىرعان حالىق بالاسىن ورىس مەكتەپكە نەمەسە ارالاس مەكتەپكە سۇيرەمەي قايتەدى؟! ولار نەگە كەرەك ەمەس تىلدە بالاسىن وقىتىپ, ۇرپاعىن قينايدى؟ قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردىڭ ورىس ءتىلدى مەكتەپتەردەن وقۋ ساپاسى تومەن دەگەن – بوس ءسوز. قازىر كوپتەگەن اتا-انا قازاق ءتىلىن كەرەك ەمەس ءتىل دەپ سانايدى. ءتىپتى قازاق ءتىلدى مەكتەپتىڭ بالاسى «ماعان قازاق ءتىلى نە ءۇشىن كەرەك؟» دەيتىن حالگە جەتتىك. دەمەك, ارالاس مەكتەپتىڭ كوبەيۋىنىڭ استارىندا ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ جوعى مەن مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتىنىڭ السىزدىگى جاتىر. بيلىك مەملەكەتتىك تىلگە ءمان بەرمەي, قازاق ءتىلىن قاستەرلەمەي, ارالاس مەكتەپ تە ازايمايدى.
