ەلورداداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا كومپوزيتور, جازۋشى, ونەر زەرتتەۋشىسى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن مادەنيەت قايراتكەرى, ءبىر سوزبەن ءتۇيىپ ايتقاندا, حالقىمىزدىڭ ارداقتى ازاماتى ءىليا جاقانوۆتىڭ 80 جاسقا تولۋىنا ارنالعان «ءىليا جاقانوۆتىڭ ءان-رومانستارى» اتتى سازدى-سۇحباتقا قۇرىلعان ادەمى اسەرگە تولى كەش ءوتتى.
ءىليا اعامىزدىڭ تابيعاتى حالقىمىزدىڭ ءدال بولمىسىن بەرەدى. قوڭىر مىنەزدى, بايىپتى, پاراساتتى تۇلعانىڭ تۋىندىلارى – تاپ-تازا كۇيىندە مولدىرەپ تۇسكەن دۇنيەلەر. سودان بولار, ونىڭ ءان-رومانستارىن جۇرتشىلىق ءسۇيىپ تىڭدايدى. ماماندىعى ادەبيەتشى بولسا دا, قازاق ءان ونەرىنە ولجا سالعان كورنەكتى كومپوزيتور اتاندى. زەرتتەۋشىلىك, سۋرەتشىلىك قىرى دا – ءبىر توبە. ەۆگەني برۋسيلوۆسكي: «بۇل جىگىت – ناعىز حالىق كومپوزيتورى. ول دالانىڭ مۋزىكا اكادەمياسىن بىتىرگەن» دەپ ايتقان ەكەن.
سازدى كەشتە قر ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى, دارىندى ءانشى كەنجەعالي مىرجىقباي كومپوزيتوردىڭ رومانستارىن تامىلجىتا ورىندادى. رومانستىڭ ءوزى بەلگىلى ءبىر مۋزىكالىق اسپاپتىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن جەكە داۋىستا ورىندالاتىن شىعارما. كوبىنەسە ليريكالىق پوەزيا ماتىنىنە قۇرىلىپ, اسپاپتىق مۋزىكادا ۆوكالدىق نەگىزدە جازىلادى. ءىليا جاقانوۆ – رومانس جانرىنىڭ شەبەرى ەكەن. ونىڭ وسى باعىتتا جازىلعان شىعارمالارى ۇلتتىق بوياۋىمەن, اۋەزدىلىگىمەن, ءسوزىنىڭ سازدىلىعىمەن ەرەكشەلەنىپ تۇرادى. ادام جانىنىڭ نازىك پەرنەسىن تاپ باسادى. اسىرەسە, «جان ساۋلەم», «نەنى ويلادىڭ؟», «ەلەگيا», «بالقانتاۋ» رومانستارى تىڭدارمانداردى تەرەڭ ويعا جەتەلەدى. «بالقانتاۋ» رومانسى بىرنەشە تسيكلدەن تۇرادى. ونىڭ ءسوزىن جازعان قارقارالىق اقىن كارىم ساۋعاباەۆ. ءاربىر ءان ورىندالعان سايىن اۆتور ونىڭ شىعۋ تاريحىنا توقتالىپ وتىردى.
كومپوزيتور شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ شىعارمالارى جەلىسى بويىنشا بىرقاتار تسيكلدى رومانستار جازعان. كەشتە سولاردىڭ اراسىنان «اسەل», «دانياردىڭ ءانى» اتتى اندەرى شىرقالدى. ءىليا جاقانوۆ – قىرعىزدىڭ زاڭعار جازۋشىسىمەن جاقىن دوس بولعان. سول دوستىق جايىندا پاراساتتى وي ءوربىتتى. ەكى ەلدىڭ رۋحاني ۇندەستىگىن, تامىرلاستىعىن, باۋىرلاستىعىن جەتكىزدى.
ارينە, اعامىزدىڭ «ەدىل مەن جايىق» جانە «جايلاۋكول كەشتەرى» اتتى اندەرى كلاسسيكالىق دەڭگەيگە كوتەرىلگەن شىعارمالار قاتارىنان ورىن العان. وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارى «پودموسكوۆنىە ۆەچەرا» ءانى كەڭەس وداعىنا كەڭ تارالدى. ايگىلى ءانشى ەرمەك سەركەباەۆ: «بىزگە دە وسىنداي ءان كەرەك» دەپ ايتىپتى. ءىليا اعامىزدىڭ «جايلاۋكول كەشتەرى» شىعارماسى – وسى انمەن ۇندەس تۋىندى. ىرعاقتى, نازىك ءيىرىمى بار, ەرەكشە دۇنيە. وسى ءان 1971 جىلى جامبىل وبلىسىنىڭ شۋ اۋدانىنىڭ تابيعاتى جايقالعان جازيرالى جايلاۋىندا دۇنيەگە كەلگەنىن اۆتور تولعانىسپەن ەسكە الدى. ال «ەدىل مەن جايىق» ءانى نامىستان, تۋعان جەردى شەكسىز سۇيۋدەن تۋعان تۋىندى.
شارا سوڭىندا كەش يەسى بۇگىنگى ەسترادا تۋرالى, قازاق ءانىنىڭ ۇلتتىق بوياۋىنان اجىراپ بارا جاتقانى جايىندا كوڭىلى قامىعىپ ءسوز قوزعادى. دەگەنمەن, تىڭدارماندار تالانتتى تۇلعانىڭ رومانستارىنان عاجايىپ اسەرگە بولەنىپ قايتتى.
ازامات ەسەنجول
