قىركۇيەكتىڭ سوڭعى كۇندەرىن الا ەلوردالىق «جاستار» تەاترى جاڭا VI- ماۋسىمىنىڭ شىمىلدىعىن ءتۇردى. جۋىردا عانا ورالداعى فەستيۆالدەن جۇلدەلى ورالعان ن.گوگولدىڭ «رەۆيزورىمەن». «جاستاردىڭ» بۇل «رەۆيزورى» كلاسسيكالىق تۇرپاتتاعى قويىلىمداردان الدەقايدا بولەكشە. بەس جىل ءار عيماراتتى پانالاپ كەلگەن تەاتر كۇنى كەشە عانا تۇراقتى قونىس تەپكەن وقۋشىلار سارايىنىڭ ساحناسىنداعى العاشقى شىعارماشىلىق قادامىن وسىنداي تراگيفارسپەن باستادى.
ساحناداعى كورىنىستەن العاشقى ساتتە الدەبىر وزگەشەلىك بايقالا قويمايدى. كلاسسيكالىق تۋىندى. كلاسسيكالىق قويىلىم كۇتىلەدى. الايدا, كەيىپكەرلەردىڭ كيگەن كوستيۋمدەرى, سويلەۋ مانەرلەرى, سپەكتاكلگە قيۋلاسا كىرىكتىرىلگەن ءار زاماننىڭ اندەرى, حلەستاكوۆتىڭ قيتۇرقىلىعى بۇگىنگى كۇننىڭ الاياقتارىنان ءبىر اۋساشى. رەجيسسەر ن.جاقىپباەۆتىڭ ايتۋىنشا, ول بۇل قويىلىمدى ورىستىڭ ەمەس, بۇگىنگى قازاقتىڭ پروبلەماسىنا ارناعان. عاسىرلار الماسىپ جاتقانىمەن, ادامداردىڭ كورسەقىزار اۋلەكى قىلىعىن, ىشتارلىعىن, ۇركەكتىگىن, جىلپوستىعىن ەشتەڭە وزگەرتە الماعان. «باياعى جارتاس – ءبىر جارتاس» دەپ دانا اباي ايتپاقشى, ۋاقىت جىمىن بىلدىرمەي كەلە جاتقان ادامزات بالاسىنا ءتان مىنەز-قۇلىق ەش وزگەرىسسىز. وركەنيەت العا سۇيرەگەن سايىن كەجەگەسى كەرى تارتىپ تۇرعان قوعام دەرتى قويىلىمنىڭ ءون بويىنان سەزىلىپ تۇردى. جاستاردىڭ ۇسىنىپ وتىرعان سپەكتاكلىندەگى يىلگىش پلاستيكا سيۋجەتتى كوپ ارلەندىرگەن. حلەستاكوۆتىڭ جەڭىلتەك, ىلدىم-جىلدىم ءجۇرىس-تۇرىسى, كوپسوزدى قۋلىعى, كىسى اياماس ايارلىعى, اپەرباقان الاياقتىعى ويىندى جاندىرىپ جىبەردى. مۇنىڭ بارلىعىن ۇشىپ-قونىپ, بيلەپ ءجۇرىپ كورسەتكەن جاس ارتىسكە كوڭىل توعايادى. ءسوزى ىسىنە ساي كەپ تۇردى. باستى ءرولدى سومداعان جاس دارىن داۋرەن سەرعازينمەن از-كەم سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى دە ءتۇستى.
– داۋرەن, الدىمەن ءوزىڭىز تۋرالى ايتساڭىز؟ اكتەرلىققا قالاي كەلدىڭىز؟
– مەن تەمىرتاۋ قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەم. بىراق اتا-انام مەنىڭ كىشكەنتاي كەزىمدە اتامنىڭ اۋىلىنا كوشەدى دە, مەن تالدىقورعانداعى قاپال دەگەن جەردە ءوستىم. ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ وقۋعا تۇسە المادىم. ءبىر جىل بوس ءجۇردىم. سوندا ۇلكەن اعام مەنەن «كىم بولعىڭ كەلەدى» دەپ سۇرايتىن. مەن بالالىق بار ىنتاممەن «اكتەر بولعىم كەلەدى» دەگەن ەدىم. اعام «ەگەر ارمانىڭ الداماسىن دەسەڭ, وعان قانات بايلا» دەپ, مەنىڭ قالتاما ازىن-اۋلاق قارجى سالىپ الماتىعا جىبەردى. قۋانىشىمدا شەك بولمادى. اۋىلدىڭ قاراتابان بالاسىنا ءارتىس بولۋ وڭاي ولجا ەمەس-ءتى. ول ءجاي قيال-عاجايىپ سياقتانۋشى ەدى. اعامنىڭ دەمەۋىنىڭ ارقاسىندا ۇلكەن قالاعا كەلدىم. ارقاما گيتارامدى اسىپ العام. ول كەزدە تەاتر دەگەندى بىلمەيمىن دە. ويىم كينواكتەر بولۋ. ەمتيحان وتەتىن زالعا كىردىم. نۇرقانات جاقىپباەۆ دەگەن كىسى وتىر ەكەن. ەمتيحان تاپسىردىم. ءان سالدىم. مەن ۇناعان اندەرىمە وزىمشە ءسوز قۇراستىرىپ الىپ قۇبىلتا بەرەتىنمىن. سونىم ۇنادى ما؟ الدە باسقا قىرىمنان ۇناتتى ما, مەنى قابىلدادى. بۇل 2002 جىل ەدى. تەاترعا العاش بارىپ, تەاترمەن اۋىرىپ, ەندى قازىر تەاتر جانە كينو اكتەرى ماماندىعى بويىنشا قىزمەت ەتىپ كەلەم. 2006 جىلى تەمىربەك جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىن ءبىتىردىم. ال, 2007 جىلى ءبىزدى وسى استاناعا جاڭا تەاترعا شاقىرتتى. كۋرسپەن تۇتاس كەلدىك. بۇل دا ءبىزدىڭ اسقاق ارمانىمىزدىڭ ءبىرى ەدى. جىگىمىز اجىراماسا دەگەن. ۇستازىمىز باستاپ, وسى تەاتردى قۇرىپ, ەلگە ەتەنە جاقىن سپەكتاكلدەرىمىزدى ۇسىنىپ جاتىرمىز.
– ۇيدە ونەرگە جاقىن بىرەۋ بولدى ما؟
– جوق. ونەرگە قاتىستى ەشكىم جوق ۇيدە. قاراپايىم وتباسىنان شىققام. گيتارادا ويناۋدى اعام ۇيرەتتى. كوشەدە ءجۇرىپ قوي باياعى.
– بەس جىل بۇرىنعى حلەستاكوۆ پەن بۇگىنگى حلەستاكوۆتا ايىرماشىلىق بار شىعار؟
– ارينە, بار. و باستا 2-كۋرستا شاعىن عانا ۇزىندىدەن باستالعان ەدى بۇل سپەكتاكل. قىزدار وزدەرىنە ءۇزىندى الىپ كەلىپتى. اراسىندا حلەستاكوۆتىڭ ءسوزى بار. ارىقتاۋ, بەت الپەتى, ءتۇر-سيپاتى كەلىڭكىرەيدى دەپ ماعان حلەستاكوۆتى قيدى. ەمتيحانعا جاقسى ءۇزىندى جاسادىق. اعايدىڭ تاجىريبەسىندە مۇنداي كلاسسيكالىق دۇنيە بولماعان ەكەن. ستۋدەنت كەزدە تايتالاس, نە كەرەك, بار قابىلەتىڭدى سالۋعا تىرىساسىڭ. تريۋكتەردى قوستىق. زامانا جاستارىنا يكەمدەدىك. اعايعا قاتتى ۇنادى. ءسويتىپ, كەلە-كەلە ونى سپەكتاكل ەتىپ ۇلعايتىپ, ءبارىمىز ءرول الىپ, ۇلكەن دۇنيەگە ۇلاستىردىق. بىتىرگەن كەزدە كوپ-كورىم سپەكتاكل بولىپ شىقتى. ءتىپتى ءوزىمىز كۇتپەگەن قويىلىم بولدى. نۇرقانات اعاي ورىستىڭ اندەرىن اكەلدى. قازاقشا دا اندەر قوستىق ىشىنە. شىعارماشىلىق بايلانىس بولدى. شاكىرت پەن ۇستازدىڭ اراسىنداعى ىزگى تۇسىنىستىك قالىپتاستى. زاماناۋي دەسەم دە بولاتىن شىعار. قازىرگى كورەرمەنگە ساي ەتىپ جاسالدى.
– قازىرگى كورەرمەن قانداي؟
– كوپ ءسوزدى قاجەت ەتپەيتىن, اقىلدىمسۋدى, ۇيرەتۋدى ۇناتپايتىن كورەرمەن كەلە جاتىر.
– نەگە ولاي دەپ ويلايسىز؟
– ويتكەنى, الەم كورەرمەننىڭ الاقانىندا عوي. كەز كەلگەن اقپارات ينتەرنەتتە تولىپ تۇر.
– تەاتردىڭ نە كەرەگى بار ەندەشە؟
– ادام بولعان سوڭ قىزىعۋشىلىق بولادى. ءار ادام وزگەنىڭ جان دۇنيەسىنىڭ قۇبىلمالىلىعىن باقىلاعاندى ۇناتادى. ءبىز ساحناداعى ارەكەتپەن كەز كەلگەن ادامعا وي سالامىز. بەيجاي قالدىرمايمىز. كينودا ءمان بەرىلە بەرمەيتىن نارسە تەاتر ساحناسىندا باسقاشا سيپات الادى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز كورەرمەنگە اسەر ەتۋ. كوپ ءسوزسىز. بيمەن, انمەن, ءىس-قيمىلمەن. قازاقشا, ورىسشا دەپ بولە-جارماي, جالپى جۇرتشىلىققا تۇسىنىكتى پلاستيكامەن ساحنانى جانارتاۋ سياقتى لاپىلداتىپ جىبەرۋگە تالپىنامىز. باعىتىمىز وسىنداي. ۇلكەن, كىشى كورەرمەندى تاڭداي بەرمەيتىن قويىلىمدار جاسايمىز ىلعي دا.
– حلەستاكوۆتىڭ العاشقى تابىسى وسى ورالداعى جۇلدە مە؟
– الەمنىڭ ۇزدىك ديپلومدىق سپەكتاكلدەرى دەگەن ونەر دوداسىنا قاتىستىق. ماسكەۋدەگى. 2007 جىلى. ول جەردەن ءبىز ورىن المادىق. بىراق جان-جاقتان كەلگەن سىنشىلار جاقسى باعا بەردى. مىنا «رەۆيزورمەن» تەاتر اشۋعا بولادى دەپ ايتقان ەدى. سولاي بولدى دا اقىر سوڭىندا.
– قازىرگى تەاترلاردا مىناداي ءبىر تەندەنتسيا بايقالادى. شەتەلدىڭ ءبىر ءارتىسىن, رەجيسسەرىن, بولماسا تۇتاس ءبىر قويىلىمدى اكەپ ءبىزدىڭ كورەرمەننىڭ نازارىنا ۇسىنادى. سىزگە سونداي ۇسىنىس ءتۇسىپ, شەتەلگە شاقىرتۋ كەلسە, كەتەر مە ەدىڭىز؟
– مەنىڭ كىندىك قانىم تامعان جەر قازاقستان بولعاندىقتان, جۇمىسىم, وتباسىم, دوستارىم وسىندا بولعاندىقتان, ماعان ءوز تۋعان ەلىمنەن قىمبات جەر جوق. ءبىزدى تاربيەلەپ, جەتكىزگەن ەلىمىز. وسى جەردىڭ ونەرىنە بارىنشا ۇلەس قوسۋعا تالپىنىپ ءجۇرمىز. سول ومىرلىك ماقساتىمنان اينىعىم كەلمەيدى. ال, قازاقستاننىڭ اۋماعىنداعى باسقا تەاترعا شاقىرسا, ەش ويلانباستان بارار ەم. شەتەلدەگىدەي بىزدە دە بولادى دەپ ويلايمىن كەلەشەكتە ونداي ءداستۇر. باسقا تەاتر, باسقا ارتىستەرمەن ساحنالاس بولۋعا, باسقا رەجيسسەرمەن جۇمىس جاساۋعا كەلىسەر ەدىم.
– بىلۋىمىزشە بىرنەشە كينوعا ءتۇستىڭىز؟
– ءيا, «الدار كوسە», «جاۋ جۇرەك مىڭ بالا», «ا-عا ورالۋ» كوركەم فيلمدەرىندە وينادىم. «جاس ۇلان» دەگەن سەريالعا تۇسكەنمىن. قازىر ەندى «كوشباسشى جولى» دەگەن فيلمگە ءتۇسىپ جاتىرمىن. باس كەيىپكەردىڭ دوسىن سومدايمىن. «بالالىق شاعىمنىڭ اسپانى» ءفيلمىنىڭ جالعاسى.
– باسقا سالادا دا كورىنىپ قالىپ ءجۇرسىز؟
– «قىمىزحانادا». مەن وندا داياشى بولىپ وينادىم. سوسىن كوبىنە دۋبلياجعا قاتىسام. كينو, دەرەكتى فيلمدەر, مۋلتفيلمدەردى دۋبلياجدايمىز. ءتۇرلى ارنالارمەن كەلىسىم-شارت جاساسامىز. ارتىستەردىڭ الىپ جۇرەتىن قوسىمشا ماماندىقتارىنىڭ ءبىرى.
سۇحباتتاسقان شىنار ءابىلدا
