عالياش ءامرينا,استانا قالاسى №54 مەكتەپ-ليتسەيدىڭ ديرەكتورى:يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيانى قولدانۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ كەلەمىز
– سالەمەتسىزدەر مە?! مەنىڭ بالام قالامىزداعى №54 مەكتەپ–ليتسەيدىڭ 3 «م» سىنىبىندا وقيدى. سىنىپ جەتەكشىسى تىم جاس. 
ونى تاجىريبەسى مول باسقا مۇعالىممەن اۋىستىرۋعا بولماي ما?
– ءيا, دۇرىس ايتاسىز. 3 «م» سىنىبىنىڭ جەتەكشىسى جاس مامان. دەگەنمەن, ول ءوز ءىسىن بىلەتىن, جۇكتەلگەن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەتىن, جۇمىسىنا تياناقتى, ءبىلىمدى دە قابىلەتتى مۇعالىم. سوندىقتان ءبىز ءسىزدىڭ ءوتىنىشىڭىزدى ورىنداي المايمىز. قازىر بۇل مۇمكىن ەمەس.
ءوزىڭىز ويلاڭىزشى, بالالارمەن جۇمىس ىستەپ, ولارعا ساباق بەرمەسە, جاس مامان تاجىريبەنى قايدان جيناقتايدى؟ جالپى, بىزدە جاس ماماننىڭ تالىمگەرى بار. ول ءار ساباعىنا سول تالىمگەرىمەن اقىلداسا وتىرىپ, دايىندالادى. سونىمەن بىرگە مەكتەپ اكىمشىلىگى ءار مۇعالىمنىڭ ساباعىنا قاتىسىپ تۇرادى. الداعى ۋاقىتتا بۇل سىنىپ باقىلاۋدا بولادى.
– اتى–ءجونىم ساعيرا قاناتبەكوۆا. بۇگىندە بالا وقىتۋدىڭ تەحنولوگياسى وتە كوپ. سونىڭ ىشىندە ءسىز جەتەكشىلىك ەتەتىن مەكتەپ مۇعالىمدەرى قاي باعىتتا جۇمىس ىستەپ ءجۇر?
– بۇل رەتتە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ: «ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى – جاس ۇرپاقتىڭ قولىندا, بۇگىنگى جاس ۇرپاقتىڭ تاعدىرى – ۇستازداردىڭ قولىندا» دەگەن ءسوزى ءار مۇعالىمنىڭ جۇرەگىندە تۇرۋ كەرەك سياقتى. مۇعالىم ءوزىنىڭ كاسىبي شەبەرلىگىن جەتىلدىرىپ, ءوز جەكە باسىنىڭ ينتەللەكتىسىن, تەوريالىق-ادىستەمەلىك ءبىلىمىن ۇنەمى تولىقتىرىپ, وقىتۋدىڭ جاڭا ءادىس-تاسىلدەرىن مەڭگەرۋگە كۇشىن, ءبىلىمىن اياماسا, كەز كەلگەن جۇمىسى ناتيجەلى اياقتالاتىنى ءسوزسىز. وسىنىڭ ءبارى پەداگوگيكالىق تەحنولوگياعا كەلىپ تىرەلەدى.
پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار – وقىتۋدىڭ بارلىق دەڭگەيىندە بار پاندەرگە قولدانۋعا بولاتىن امبەباپ قۇرال. قازىرگى كەزدە 200-دەن استام وقىتۋ تەحنولوگيالارى قولدانىلىپ ءجۇر. ءبىزدىڭ مەكتەپ-ليتسەي مۇعالىمدەرى ج.قاراەۆتىڭ «ءۇش ولشەمدى وقىتۋ تەحنولوگياسى», م.جانپەيىسوۆانىڭ «مودۋلدىك تەحنولوگياسى», ن.ورازاقىنوۆانىڭ «ساتىلاي كەشەندى تالداۋ تەحنولوگياسى», «سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسى» جوباسىمەن جۇمىس ىستەۋدە. سونداي-اق, بالا دەنساۋلىعى – قوعام ءۇشىن دە, اتا-انا ءۇشىن دە, مەكتەپ ءۇشىن دە كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. سوندىقتان «دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسىن» ءبىلىم بەرۋ ۇردىسىنە ەنگىزۋ اسا قاجەت بولىپ وتىر. ءبىز وسىنى باستى نىساناعا الا وتىرىپ, قالا مەكتەپتەرىنىڭ اراسىندا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ, وسى «دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگيالارىن» ەنگىزۋدى قولعا الدىق. مۇنى قاراپايىم تاڭەرتەڭگىلىك جاتتىعۋلاردان باستايمىز. ساباق بەرۋ ۇستىندە دە مۇعالىمدەر وقۋشىلاردى ۋاقىتىمەن دەمالدىرىپ, دەنساۋلىق تاقىرىبىندا اڭگىمە ايتىپ بەرەدى. ءار سىنىپتىڭ بۇرىشىندا ارنايى كورمەلەر قويىلىپ, باستاۋىش سىنىپتارىندا كوڭىل-كۇي تاقتالارى ورناتىلعان. ءتىپتى سوعىلاتىن قوڭىراۋدىڭ ءوزى بالا ساناسىنا كەرى اسەرىن تيگىزبەۋى كەرەك.
وقۋشىلاردى تاماقتاندىرۋ ماسەلەسى دە دۇرىس جولعا قويىلعان. مەكتەپ بويىنشا 90 پايىز تاماقتاناتىن وقۋشىلاردىڭ 85 پايىزى ىستىق تاماقپەن قامتاماسىز ەتىلەدى. بۇل جولدا تاعامتانۋ ينستيتۋتىمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتىپ وتىرمىز. ولار تاماقتىڭ بالا اعزاسىنا قاجەتتى دارۋمەندەرمەن قامتاماسىز ەتىلۋىن قاداعالاپ وتىرادى. وسىنداي ساتىلار ارقىلى بىرتىندەپ «دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگيالارىن» دامىتىپ كەلەمىز.
– ءبىز «مولودەجنىي» شاعىن اۋدانىندا تۇرامىز. بالام وسى اۋدانعا قاراستى №27 مەكتەپتىڭ 9-سىنىبىندا وقيدى. ءسىزدىڭ مەكتەپكە اۋىسساق پا دەپ ەدىك. بۇل مۇمكىن بە?
– نە سەبەپتى ءبىزدىڭ مەكتەپكە اۋىسقىلارىڭىز كەلەدى؟
– بالامنىڭ بۇل مەكتەپتە وقىعىسى كەلمەيدى.
– ونداي بولسا تامىز ايىندا, دەمالىس كەزىندە نەگە اۋىسپادىڭىزدار؟
– وسى ماسەلە جونىندە سىزبەن جەكە سويلەسەيىن دەپ ەدىم, قاشان قابىلداي الاسىز؟
– كەلىڭىز. جەكە ماسەلەلەر بويىنشا مەن اپتانىڭ ءار دۇيسەنبى كۇندەرى ساعات 17.00-دەن 19.00-گە دەيىن قابىلدايمىن.
– قايىرلى كۇن, مەن – مايرا قايروللاقىزىمىن. ءبىزدىڭ ەلدە ون ەكى جىلدىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جونىندە ءجيى ايتىلىپ ءجۇر عوي. وعان قاشان كوشەمىز؟
– 12 جىلدىق وقىتۋعا كوشۋ 2015-2016 وقۋ جىلىنا جوسپارلانىپ وتىرعانى بارىمىزگە ءمالىم. بيىلعى جىلدىڭ وزىندە ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە رەسپۋبليكالىق سەمينارلار مەن وقىتۋ كۋرستارى وتكىزىلۋدە. مۇعالىمدەردى قايتا دايارلاپ, بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ جولىنداعى جۇمىستار دا جۇيەلى جالعاسىن تابۋدا. جالپى, ءبىلىم باسقارماسىنىڭ تاراپىنان وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن ون ەكى جىلدىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن قولداۋ ورتالىعى اشىلعان بولاتىن. رەسپۋبليكا بويىنشا 104 مەكتەپتە ەكسپەريمەنت, ياعني سىناق رەتىندە وڭتايلى جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر.
– ءوزىم كوپ جىل ۇستازدىق ەتكەم, ۇرپاق تاربيەلەۋ ىسىنە ەڭبەگى سىڭگەن ازاماتتاردىڭ ءبىرىمىن. بۇگىندە قۇرمەتتى دەمالىستامىن. ەستۋىمشە, قالامىزدا الپىستان استام مەكتەپ بار ەكەن. سونىڭ ىشىندە كوپشىلىك وسى №54 مەكتەپتى ماقتاپ جاتادى. ايتىڭىزشى, مەكتەپتەرىڭىزدىڭ باسقا ءبىلىم وشاقتارىنان باستى ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟
– №54 مەكتەپ-ليتسەيى جاڭا تەحنولوگيا تۇرلەرىن وقۋ-تاربيە ۇردىسىندە قولدانىپ جانە ونىڭ تيىمدىلىگىن تاربيە جۇزىندە دالەلدەي وتىرىپ, دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسىن ەندىرۋ نەگىزىندە ۇلتتىق ساناسى قالىپتاسقان, جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتارمەن قارۋلانعان,ءوزىن-ءوزى دامىتا الاتىن, ۇلتتىق تاربيە نارىمەن سۋسىنداعان, سايكەس وقۋشى, تۇلەك جانە مۇعالىم مودەلىن قۇرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن ىزدەستىرىپ, ساپا دەڭگەيىن كوتەرۋ پروبلەماسىن ناتيجەلى شەشۋ جولىندا جۇيەلى جۇمىس جاساۋدا.
مەكتەپ-ليتسەي ۇجىمى بەيىندىك وقۋ ۇردىسىندە باسەكەگە قابىلەتتى, شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگى جوعارى, دەنى ساۋ, ءبىلىمدى ۇرپاق تاربيەلەۋگە باسا نازار اۋدارۋدا. «بولاشاقتىڭ مەكتەبى – بۇگىن» جوباسى اياسىندا مەكتەبىمىزدە 3 قاڭتاردان باستاپ وقۋشىنىڭ جەكە قۇجاتى ارقىلى, ياعني باقىلاۋ تۇرىندە مەكتەپكە كىرىپ-شىعۋعا ىڭعايلى تۋرنيكەت قويىلدى.
قازىرگى قوعام تالابىنىڭ باستى باعىتى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيانى ەنگىزۋ جانە سايكەسىنشە قاجەتتى تەحنيكالى كۇرالمەن جابدىقتاۋ بولسا, №54 مەكتەپ-ليتسەيى يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيانى قولدانۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتەتىن مەكتەپ بولىپ ەسەپتەلەدى. تەحنيكالىق كۇرالدىڭ سوڭعى ۇلگىسى – ينتەراكتيۆتى تاقتانى قولدانۋ, جاڭا ءبىلىم مازمۇنىن قۇرۋ مۇمكىندىگىن كەڭىنەن پايدالانۋ ءپان مۇعالىمدەرىنىڭ تىكەلەي قۇزىرىندا. بىزدە جاڭا تەحنولوگيانىڭ تالاپتارىنا ساي جابدىقتالعان ارنايى كابينەتتەر جەتەرلىك.
– قايىرلى كۇن, عالياش قۋانىشبەكقىزى! قازاق مەكتەپتەرىندە وقيتىن بالالاردىڭ وزدەرى كوبىنە قوعامدىق ورىنداردا بولسىن, ءتىپتى مەكتەپتەن شىعا بەرە ءوزارا ورىسشا سويلەسىپ جاتادى. نەگە بۇلاي؟
– راسىندا دا, اتا-انالاردىڭ بارلىعى بۇگىندە بالالارىن قازاق مەكتەپتەرىنە بەرىپ جاتىر. بىراق, ولاردىڭ كوپشىلىگى ۇيلەرىندە ورىسشا سويلەسەدى. سوندىقتان, بالالار مەكتەپتەن شىعا بەرە ەسكى ادەتتەرىنە باسادى. سول ءۇشىن سىزدەر ۇيدە دە, كوشەدە دە بالالارىڭىزبەن قازاقشا سويلەسۋگە تىرىسىپ, بىزگە كومەكتەسۋلەرىڭىز كەرەك. ايتپەسە, تەك ءبىزدىڭ عانا ۇيرەتكەنىمىز, ايتقانىمىز ازدىق ەتەدى.
– بۇگىندە زامان تالابىنا ساي بارلىق سالادا ادام تانىماستاي وزگەرىستەر بولىپ جاتىر. جاسىراتىنى جوق, بۇل ءبىزدىڭ ءبىلىم سالاسىنا دا قاتىستى. ارينە, جاقسىلىققا جانىمىز قۇشتار, قۇپتايمىز. دەگەنمەن, بىلەيىن دەگەنىم: بۇگىنگى مۇعالىم – ول قانداي بولۋى كەرەك دەپ ويلايسىز؟
– بۇگىنگى مۇعالىم – ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندەگى ءوزىن-ءوزى دامىتىپ وتىراتىن تۇلعا. مۇعالىمنىڭ كاسىبي دايىندىعى, ءبىلىم مەن بىلىكتەرى, وقۋ ءۇردىسىنىڭ دۇرىس باعىتتا ءجۇرۋى تەك شىعارماشىلىق قىزمەت ارقىلى جۇزەگە اسادى.
ءححى عاسىر كومپيۋتەرلىك اقپاراتتار زامانى. جەر بەتىندە بولىپ جاتقان جاڭالىقتار مەن وزگەرىستەر تۋرالى سپۋتنيك ارقىلى, ينتەرنەت ارقىلى كۇن سايىن, ساعات سايىن, ماعلۇمات الىپ وتىرعان جاس جەتكىنشەكتەردى باسقا نارسەمەن تاڭداڭدىرۋ, جاڭا ساباقتى ايتىپ, تىڭداتا ءبىلۋ مۇعالىمگە وڭاي ەمەس. ءاربىر پايدا بولعان وزگەرىس پەن جاڭالىق بۇدان بۇرىن دا قولدانىلىپ جۇرگەن جاڭالىقتاردان باستالادى, بالانى قىزىقتىرا وڭاي جولدى ىزدەستىرۋ كوبىنەسە ۇستازداردىڭ بىلىكتىلىگىنە بايلانىستى بولادى. وسىعان وراي, قازىرگى كەزدە وبلىستىق ينستيتۋتتا جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ باعىتىندا ءتۇرلى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بەيىندى وقىتۋدا باعدار تاڭداۋ, ىرىكتەۋ – وقۋشىنىڭ وقۋ-تانىمدىق ءىس-ارەكەتىن باسقارۋدىڭ ءبىر بۋىنى دەسەك, ونى جۇزەگە اسىراتىن بۇگىنگى مەكتەپ مۇعالىمى.
ەل بولاشاعى ءبىلىمدى, تاربيەلى, جان-جاقتى دامىعان ازاماتتاردىڭ قولىندا ەكەنى بەلگىلى. ال ءبىلىمدى بولۋ ءۇشىن وقۋلىقتاعى دايىن دۇنيەلەر ازدىق ەتەدى. سوندىقتان قازىرگى زامان تالابى الەمدىك دەڭگەيدەگى ءبىلىم بەرۋ ادىستەرىنە كوشۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. ءبىز اقپاراتتىق قوعامدا ءومىر سۇرۋدەمىز. ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ينتەرنەتتىك تەحنولوگيانى جەتىك مەڭگەرۋدەمىز. ياعني استانا قالاسىنىڭ وقۋشىلارى ينتەرنەتتەن اقپارات الۋ جانە وقۋمەن شەكتەلىپ قالماي, ونلاين رەجيمىندە جۇمىس ىستەپ تە جاتىر.
گۇلبارشىن وكەشقىزى
