الەمدىك ماڭىزى بار شارالاردى ۇزبەي وتكىزىپ كەلە جاتقان نۇر-سۇلتان قالاسىنا تاعى ءبىر حالىقارالىق جينالىستىڭ تۇسەلى ءتۇستى. اتاپ ايتقاندا, ەلوردادا PATA Travel Mart 2019 ازيا-تىنىق مۇحيتى ەلدەرىنىڭ حالىقارالىق تۋريستىك كورمەسى اشىلدى. اتالعان شارا سوڭعى 68 جىلدا العاش رەت ازيا-تىنىق مۇحيتى ايماعىنان تىس جەردە وتكىزىلىپ وتىرعانىن ايتپاعان كۇننىڭ وزىندە, قازاقستان تمد ەلدەرىندە بۇل كورمەنى وتكىزۋ مۇمكىندىگىن العان العاشقى مەملەكەت رەتىندە تاريحتا قالدى.
باس قالادا تۋريزم قارقىندى دامۋدا
الەمنىڭ 60 ەلىنەن تۋريستىك يندۋستريانىڭ 1000-نان استام وكىلى قاتىسقان كورمەنى قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن «Kazakh Tourism» ۇك» اق ۇيىمداستىردى. ءۇش كۇنگە (18-20 قىركۇيەك) جوسپارلانعان ايتۋلى شارانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ ەلوردانىڭ تۋريزم سالاسى وتە قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتتى. «سوڭعى 10 جىلدا ەلوردادا تۋريستەر مەن قوناق ۇيلەر سانى ەسەلەپ ارتتى. بيىل نۇر-سۇلتان Mastercard كومپانياسىنىڭ ۇزدىك 200 تۋريستىك باعىتى رەيتينگىنە العاش رەت ەندى. سونداي-اق جاڭا اۋەجاي تەرمينالىنىڭ اشىلۋى جولاۋشىلار اعىنىن 3,5 ەسەگە كوبەيتۋگە مۇمكىندىك بەردى. قازىر ءبىزدىڭ اۋەجاي جىلىنا 8 ميلليون ءتۋريستى قابىلداي الادى» دەدى اكىم.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ۇلىتاۋ ساپارىندا تۋريزمگە ەل ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى سالاسى رەتىندە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋدى ايرىقشا اتاعانىنا توقتالعان التاي كولگىنوۆ پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن بيىل استانامىزدا حالىقارالىق تۋريزم جانە قوناقجايلىق ۋنيۆەرسيتەتى اشىلاتىنىن جەتكىزدى, ءارى ەلوردانىڭ ءتۋريزمىن دامىتۋدىڭ ءۇش نەگىزگى باعىتىن باياندادى. «ءبىرىنشى باعىت – وقيعالىق, ءىس-شارالار ءتۋريزمىن دامىتۋ, الەم چەمپيوناتتارىن كوپتەپ ۇيىمداستىرۋ. مىسالى, قازىر نۇر-سۇلتاندا كۇرەستەن الەم چەمپيوناتى ءوتىپ جاتىر. ماۋسىم ايىندا ورتالىق ازيانىڭ Comic Con فەستيۆالى ءوتتى. شىلدە ايىندا ءداستۇرلى Ironman وتكىزدىك. ەكىنشى باعىت – مەديتسينالىق تۋريزم. حالىقارالىق ساراپشىلار نۇر-سۇلتاندا مەديتسينالىق ءتۋريزمنىڭ ۇلكەن الەۋەتىن كورىپ وتىر. JSI اككرەديتتەگەن جەتى ۇيىمنىڭ التاۋى ءبىزدىڭ استانامىزدا ورنالاسقان. ۇشىنشىدەن, نۇر-سۇلتان ەۋرازياداعى ۇزدىك كورمە ورتالىعى. ءبىز حالىقارالىق كونگرەسستەر مەن كونفەرەنتسيالار قاۋىمداستىعىنىڭ ەۋرازياداعى ەڭ ءىرى مۇشەسىمىز. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى شارالار شەتەلدىك قوناقتاردى كوبەيتىپ قانا قويماي, قالا ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى» دەدى ا.كولگىنوۆ.
كورمەدەن كۇتەرىمىز كوپ
1951 جىلى قۇرىلعان ازييا-تىنىق مۇحيتى ەلدەرىنىڭ تۋريستىك اسسوتسياتسياسى (PATA) وڭىرلىك ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ ماڭىزدى قوزعاۋشى كۇشى سانالادى. 800-دەن استام مۇشە ۇيىمدى قامتيتىن PATA-نىڭ جەرگىلىكتى جانە حالىقارالىق تۋريستىك نارىققا ارنالعان كوممۋنيكاتسيالىق, ىسكەرلىك جانە نەتۆوركينگ الاڭ ەكەنىن ەسكەرسەك, بۇل كورمە قازاقستاننىڭ تۋريزم شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرىپ عانا قوماي, وتاندىق تۋريزم ونىمدەرىن ناسيحاتتاۋعا باعىتتالعان حالىقارالىق بايلانىستى نىعايتۋدىڭ تاماشا ورايى بولاتىنى داۋسىز.
كورمەگە 32 ەلدەن 250 تۋروپەراتور كەلدى. ولار ءوز ەلىنىڭ ۇزدىك ونىمدەرى مەن ەرەكشە تاعامدارىن تانىستىرۋمەن قاتار, تۋريستىك قىزمەت كورسەتەتىن سالالارىن دا جارنامالاۋعا مۇمكىندىك تاپتى. سونداي-اق كورمە اياسىندا Tax Free قازاقستاننىڭ تۋريستەرگە سالىقسىز جۇيەسى ىسكە قوسىلدى. ىسكەرلىك كەزدەسۋلەرگە ارنالعان نەتۆوركينگ-پلاتفورما جانە ىسكەرلىك فورۋمدارى دا ءوتتى. كورمەگە قاتىسقان قازاقستان تۋريستىك كومپانيالارى دا وتە بەلسەندى, ەلىمىزدەگى تانىمال ساياحات ورىندارىن, ۇلتتىق ونىمدەردى تانىستىرىپ, شەتەلدىك ارىپتەستەرىمەن بايلانىستى نىعايتۋ ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ جاتقانى كورىنىپ تۇردى.
قازىرگى تاڭدا دۇنيەجۇزىلىك سيپات العان تۋريزم سالاسى تەك تابيعاتپەن عانا شەكتەلمەي, تاريح پەن مادەنيەتتىڭ تارتىمدىلىعىمەن, سالت-ءداستۇردىڭ دارالىعىمەن دە ەرەكشەلەنىپ وتىر. بۇل تۇرعىدان العاندا, قازاقستاننىڭ ورتا ازيانىڭ تۋريستىك شاڭىراعىنا اينالۋىنا ەش قيىندىق جوق ەكەنىن كورمەگە كەلگەن تاجىريبەلى ماماندار مەن قوناقتار دا ايتتى. سولاردىڭ ءبىرى – PATA Travel Mart 2019 كورمەسىنىڭ سپيكەرى, «Air Astana» اۋەكومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى پيتەر فوستەر ەلىمىز ءتۋريزمنىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعى تۋرالى توقتالا كەلىپ: بۇل شارا قازاقستاندا العاش رەت ءوتىپ وتىر. دەمەك قازاقستان جاڭا كوكجيەكتەردى اشۋعا مۇمكىندىك الدى. ازيا قازىر تۋريستەرگە اشىق ءوڭىر. بۇل قۇرلىققا ءجيى ساياحاتتايتىن تۋريستەر دە كوپ. قازاقستاننىڭ تۋريزم سالاسى ەندى عانا اشىلا باستادى. 14 جىلدىق تاجىريبەم بويىنشا ايتقاندا, قازاقستان وتە كەرەمەت ەل. تاريحى ءتالىمدى, تابيعاتى اسەم. ادامدارى قوناقجاي. الەمدىك دامۋدىڭ الدىڭعى لەگىندە تۇرعان بۇل ەل بولاشاقتا تۋريزم دامىعان ەلگە اينالادى,– دەدى.
كورمە كەزىندە ەلوردادا الەمدىك بيزنەس قاۋىمداستىق وكىلدەرىمەن كوپتەگەن كەزدەسۋلەر وتكىزىلىپ, اسا تابىستى بولعانىنا ريزاشىلىق بىلدىرگەن PATA توراعاسى Chris Bottrill دا بۇل جولعى كورمەنىڭ قازاقستان ءۇشىن ماڭىزى زور ەكەن ايىرىقشا اتادى. «قازاقستان جەر كولەمى جاعىنان الەمدەگى 9-شى ورىن الاتىن ۇلكەن ەل. مۇندا قۇس قاناتى تالاتىن سايىن دالا, ەرەكشە تابيعات بار. تۋريزم بيزنەسىن دامىتۋعا بارلىق جاعداي جاسالعان. كورمە اياسىندا وتكەن كەزدەسۋلەردىڭ نەگىزگى ماقساتى دا قازاقستان مەن شەتەلدىك تۋروپەراتورلار اراسىنداعى ىنتىمىقتاستىقتى ىلگەرىلەتۋ, تۋريزم سالاسىنداعى بايلانىستى نىعايتۋ» دەدى ول.
ىشكى تۋريزم ىلگەرى باسسىن دەسەك…
سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە ىشكى ءتۋريزمنىڭ دامۋىندا وڭ بەتالىس بايقالدى. اسىرەسە, پرەزيدەنتتىڭ «ىشكى ءتۋريزمدى دامىتايىق, قازاقستاندىقتار قازاقستاندا دەمالسىن» دەگەن باستاماسىنان بەرى بۇل سالانىڭ دا بويىنا قان جۇگىردى. ماسەلەن, 2018 جىلدى 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا ىشكى تۋريستەر سانى 5,4 پايىزعا وسسە, بيىل بۇل كورسەتكىش (وتكەن جارتى جىلداعى) وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 7,5 پايىزعا ارتقان. شەتەلدىك تۋريستەردىڭ سانى دا كوبەيگەن. بۇعان ەلىمىزدىڭ بىرقاتار ەلدەرگە ۆيزاسىز رەجيم ەنگىزۋى جانە ءار ەل استاناسىنا تىكە ۇشاتىن اۋەجولدارىن اشقانى مۇرىندىق بولدى. بۇل تۋرالى كورمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى باقىتجان تەمىربولات تا ايتتى. «قازاقستاننىڭ تۋريستەرگە ارقاشان ەسىگى اشىق. بۇگىنگى كۇندە قازاقستانعا 63 ەلدىڭ ازاماتتارى ۆيزاسىز كىرە الادى. ال قىتاي مەن ءۇندىستان ءۇشىن ارنايى ترانزيتتىك ۆيزاسىز رەجيم بار. ەلىمىزدى الەمدىك استانالارمەن بايلانىستىراتىن اۋە رەيستەرىنىڭ سانى دا جىل سايىن مولايىپ كەلەدى. بۇل ەل ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرەدى» دەدى جاۋاپتى حاتشى.
دەي تۇرعانمەن, كورمەگە كەلگەن شەتەل تۋريستىك كومپانياسىنىڭ جاۋاپتىلارى قازاقستان ۆيزاسىن الۋدىڭ وتە قيىن ەكەن ايتادى. «بۇل مەنىڭ قازاقستانعا تۇڭعىش كەلۋىم. استانالارىڭىزدى كورىپ, اسەمدىگىنە تاڭ قالدىم. وكىنىشتىسى وسىنداي اسەم قالا تۋرالى, كوركەم قازاقستان تۋرالى تايۆاندىقتاردىڭ بىلەرى شامالى. ونىڭ ەكى ءتۇرلى سەبەبى بار: بىرىنشىدەن, ەلدەرىڭىزدىڭ تۋريزم تۋرالى ۇگىت-ناسيحاتى از, الەۋمەتتىك جەلىدەگى مالىمەتتەردىڭ دە كوبى ورىسشا, اعىلشىن تىلىندەگى تانىستىرۋلار جوقتىڭ قاسى. ەكىنشىدەن, قازاقستاننىڭ ۆيزاسىن الۋ وتە قيىن. «شاقىرتۋ الدىرۋ كەرەك» دەگەن سياقتى شارتتارى كوپ» دەدى تايۆان «دوستىق» تۋريستىك سەرىكتەستىگىنىڭ باسشىسى پيتر.
ايتىپ ايتپاي قازاقستان ءتۋريزمدى دامىتامىز دەپ قانشا تالپىنعانىمەن, تۋريزم ۇگىتى ءالى دە تەبىنسىز. ەلىمىزدىڭ كوركەم جەرلەرىن تانىستىرعان بىرەر فيلمنەن باسقا, تۋريستىك ورىنداردى, تۋريستەرگە جاسالاتىن قولايلىلىقتاردى تانىستىراتىن اقپارات از. عالامتوردىڭ وزىندە قازاقستاننىڭ تۋريستىك الەۋەتى قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىنداي جازىلىپ, كورسەتىلمەگەن سوڭ شەتەلدىك تۋريستەردىڭ كوبى ءبىزدىڭ ەلدەن بەيحابار. سوندىقتان قازاقستاندا ساياحاتتى دامىتۋدىڭ العىشارتى– تۋريزم سالاسىنىڭ ۇگىتىن كۇشەيتۋدە تۇر. اسىرەسە, عالامتورعا ساياحاتتى ۇگىتتەيتىن ۆيدەولاردى, فوتوسۋرەتتەردى, جازبا ماتەريالداردى اعىلشىن, فرانتسۋز, قىتاي, اراب تىلدەرىنە اۋدارىپ سالۋ كەرەك.
اعىلشىن ءتىلى دەمەكشى, كورمە قوناقتارىنىڭ كوپ ايتقان ماسەلەسىنىڭ ءبىرى وسى ءتىل. «بۇل ەلدە كوپ اقپارات ورىسشا ەكەن دە, قازاقستاننىڭ ەرەكشەلىگىن, قازاق ۇلتىنىڭ سالت-ءداستۇر, تاعام مادەنيەتىن اعىلشىن تىلىندە تانىستىرۋ جاعى ءالى دە جەتكىلىكسىز ەكەن. الەمدىك ساياحات ارەناسىنا كوتەرىلۋ ءۇشىن تەك ورىس ءتىلىنىڭ اياسىندا قالۋ ازدىق ەتەدى» دەيدى يندونەزيالىق ساياحاتشى Ningsih ەسىمدى بويجەتكەن. مۇنان سىرت, ەلىمىزدە قىزمەت وتەۋ سالاسىنىڭ دامىماعاندىعىن, ينفراقۇرلىمداردى ءالى دە جاقسارتۋ قاجەتتىگىن ايتىپ, ءوز ۇسىنىستارىن بىلدىرگەن شەتەلدىكتەر دە كەزدەستى.
قىسقاسى, بۇل جولعى كورمەنىڭ تۋريزم شارۋاشىلىعى ەندى-ەندى وركەندەپ كەلە جاتقان قازاقستان ءۇشىن پايداسى كوپ. ەلىمىزدىڭ PATA قاۋىمداستىعىنا مۇشە بولۋى دا وتاندىق ءتۋريزمدى ناسيحاتتاۋعا ۇلكەن وراي. الايدا تۋريزم ىسىمەن اينالىساتىن مەكەمەلەر مەن تۋريستىك كومپانيالار وسى كورمەدەن قانداي وي قورىتادى؟ قانداي تاجىريبەلەردى جيناقتاپ, ونى قالاي پايدالانادى؟ بىزگە ەندىگى كەرەگى وسى.
ەنتوني ليم, Anthony Tours كومپانياسىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى (برۋنەي):
اعىلشىن ءتىلدى تۋريستكە قالا قولايسىزداۋ
بۇل – مەنىڭ نۇر-سۇلتانعا ءبىرىنشى كەلۋىم. قالانىڭ زاماناۋيلىعى بىردەن كوزگە تۇسەدى. عيماراتتارى ادەمى, ەرەكشە تالعاممەن سوعىلعان. الايدا ىڭعايلىلىق جاعىنان الدە دە كەمشىلىكتەر بار سەكىلدى. ماسەلەن, سىزدەر حالىقارالىق تۋريزمگە بەت بۇرىپ جاتىر ەكەنسىزدەر. الايدا شاھار كوبىنە تەك ورىس ءتىلدى. قايدا قاراساڭ دا, ورىسشا جازۋلار مەن ورىسشا سويلەگەن ادامدى كورەسىزدەر. ءتىپتى, قاراپايىم عانا اۆتوبۋس ايالداماسىن تابۋ ءۇشىن ءتىل بىلمەيتىن تۋريستكە ۇزاق سەندەلۋگە تۋرا كەلەدى. تۋريستەرگە ارنالعان اعىلشىن تىلىندەگى كارتالاردى شىعارساڭىزدار, كوشەدە دە اعىلشىن تىلىندەگى نۇسقاۋلىقتاردى ورناتساڭىزدار دەگەن تىلەگىم بار.
ترەۆور ۆەلتمان, PATA وكىلى:
قازاقستاندا ەتنوتۋريزمنىڭ ەرتەڭى نۇرلى
ازيا مەن تىنىق مۇحيتى ەلدەرىندە تۋريزم دامۋ ۇستىندە. قازاقستانداعى ەكو جانە ەتنوتۋريزم تۋريستەردى قاتتى قىزىقتىرادى. وسى جولعى شاراعا كەلگەن حالىقارالىق تۋروپەراتورلار قازاقستاننىڭ تۋريستىك ورىندارىمەن بىرقاتار كەلىسىمدەر جاساسىپ, اتالعان باعىتتاردى الەمدىك نارىققا شىعارادى دەپ سەنەمىن.
