ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جارقىن بولۋى ءۇشىن جۇرتشىلىقتىڭ دەنساۋلىعى العاشقى ورىندا ەكەنى انىق. بۇل تۇرعىدا العىسى كوپ ماماندىق يەلەرى – اق حالاتتى ابزال جانداردىڭ جۇمىس بارىسىمەن تانىسۋ ماقساتىندا ەلورداداعى №1 قالالىق اۋرۋحاناعا ات باسىن بۇرعان بولاتىنبىز.
اۋرۋحانانىڭ اياق الىسى
مارات ءابۋوۆ باسشىلىق ەتەتىن باس قالاداعى №1 قالالىق اۋرۋحانانىڭ 90 جىلدىق تاريحى بار. مۇندا 28 كلينيكالىق ءبولىم مەن 34 بولىمشە جانە 12 وتا جاسايتىن زال بار ەكەن. ايتا كەتۋ كەرەك, ەلورداداعى №1 قالالىق اۋرۋحانا – ەلىمىز بويىنشا الماتى قالاسىنداعى 1000 توسەكتى ورىنى بار №6 قالالىق اۋرۋحانادان كەيىنگى ەڭ ءىرى مەديتسينالىق مەكەمە. ال مۇندا 600 توسەكتى ورىن قاراستىرىلعان. جوسپارلى اۋرۋحاناعا جاتقىزۋدان باسقا, بۇل جەردە جەدەل مەديتسينالىق كومەك تە كورسەتىلەدى. جانساقتاۋ ءبولىمى 25 كەرەۋەتكە ەسەپتەلىپتى. بۇگىندە اۋرۋحانا بارلىق حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي, قازىرگى زامانعى تەحنيكالارمەن جابدىقتالعان. اۋرۋحانا ر.قوشقارباەۆ كوشەسىنىڭ بويىنداعى جالپى اۋدانى 64 200 شارشى مەترلىك جاڭادان سالىنعان وسى عيماراتقا 2011 جىلى كوشىرىلىپتى. قازىرگى تاڭدا اۋرۋحانانىڭ شتاتىندا 1600-گە جۋىق بىلىكتى مامان قىزمەت
ەتۋدە, ولاردىڭ 350-گە جۋىعى دارىگەر بولسا, قالعانى مەديتسينالىق پەرسونال.
قالالىق دەڭگەيدەگى ترانسپلانتاتسيا
اۋرۋحانانىڭ ترانسپلانتولوگيا جانە گەپاتوبيليارلى حيرۋرگيا بولىمشەسىنە قاراي بەتتەدىك. بۇل بولىمشەدە بارلىعى 30-عا جۋىق مامان ەڭبەك ەتەدى. ونىڭ 7-ءۋى دارىگەر بولسا, 13-ءى مەدبيكە. ءبىز بارعان كەزدە بولىمشە مەڭگەرۋشىسى ابىلاي دونباي كۇن جوسپارىنداعى كەزەكتى وتا جاساۋعا كەتكەن ەكەن. وتادان شىققاننان سوڭ, ابىلاي ءابدۋجاپپارۇلىن بىردەن سۇحباتقا تارتتىق.
– وتا ءساتتى اياقتالسا, بويىڭ جەڭىلدەپ قالادى. العا قويعان ماقساتىڭا جەتكەندەي جاقسى سەزىمدە بولاسىڭ. كۇندەلىكتى جوسپارلى تۇردە 2-3 نەمەسە كەي كەزدەرى 4 ادامعا وتا جاسايمىز. جالپى, جوسپار بويىنشا جىلىنا 1500-دەي ناۋقاستىڭ ءوت جولىنا وتا جاسالادى. مىسالى, جاڭا عانا مەن ءوت قاپشىعىن الۋ وتاسىن جاسادىم, – دەيدى بولىمشە مەڭگەرۋشىسى ءسوزىنىڭ باسىندا.
ابىلاي ءابدۋجاپپارۇلىنىڭ ايتۋىنشا, ءوت قاپشىعىن الۋ وتاسىن بۇرىنعى ءتاسىل, ياعني پىشاقپەن ءتىلىپ جاساۋدان گورى ەندوسكوپيالىق قۇرىلعىلاردىڭ كومەگىمەن لاپاروسكوپيالىق ادىسپەن (حالىق اراسىندا «لازەرمەن جاساۋ» دەپ اتالادى) جاساۋ تيىمدىرەك ەكەن.
ەمحانالاردىڭ جولداماسىمەن كەلگەن ناۋقاستارعا وتا جاساۋ تەگىن, ال شەتەلدىك ازاماتتارعا قىزمەت كورسەتۋ اقىلى ەكەنىن ايتىپ وتكەن بولىمشە مەڭگەرۋشىسى:
– 2013 جىلدان باستاپ باۋىر ترانسپلانتاتسياسىمەن اينالىسۋدى باستادىق. ونداي وتا قازاقستان بويىنشا تۇڭعىش رەت وسى اۋرۋحانادا جاسالعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. 2014 جىلدان باستاپ ءبىزدىڭ بولىمشە اشىلدى. بولىمشە اشىلعاننان بەرى 21 باۋىر جانە 13 بۇيرەك ترانسپلانتاتسياسى
جاسالدى. جالپى, ەلىمىزدە ءوت جولى مەن باۋىرى اۋىراتىن ناۋقاستار كوپ بولعانمەن, دونور جەتكىلىكسىز. ال ەۋروپا ەلدەرىندە جانە باسقا دا دامىعان مەملەكەتتەردە دونور مايىتتەردەن الىنادى. ال ءبىزدىڭ ەلدە مايىتتەردەن دونور الۋ ابەستىك بوپ كورىنەدى. كوپ جاعدايدا قايتىس بولعان ادامنىڭ دەنە مۇشەسىن دونورلىققا الۋعا تۋىستارى دا قارسى بولادى. جالپى, بىزدەگى ناۋقاس ادام ومىردەن وتكەن جاعدايدا, ونىڭ باس ميى جۇمىس ىستەمەگەنىمەن, ارنايى اپپاراتتاردىڭ كومەگىمەن جۇرەگى سوعىپ, قاشان اپپاراتتى الىپ تاستامايىنشا, باسقا دا ىشكى ورگاندارى جۇمىس ىستەپ تۇرادى. نەگىزىنەن, باسقا ادامداردىڭ جانىن امان الىپ قالۋ ءۇشىن ءدىنىمىزدە دە باقيلىق بولعان ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىن پايدالانۋعا رۇقسات ەتىلەدى. مىسالى, بەلارۋس ەلىندە 6 ايدىڭ ىشىندە شامامەن 80-گە جۋىق باۋىر ترانسپلانتاتسياسى جاسالاتىن كورىنەدى. بىزدە دونور جەتىسپەۋشىلىك ۇلكەن سۇراق. مىسالى, ءبىر ادامنىڭ دونورىنان جەتى ادامدى قۇتقارۋعا بولادى. بۇل ەلىمىزدە ەندى-ەندى دامىپ كەلەدى, – دەيدى ول.
وتادان كەيىنگى كەزەڭ
ابىلاي ابدۋجاپپارۇلىمەن سۇحباتتاسقاننان سوڭ ترانسپلانتولوگيا جانە گەپاتوبيليارلى حيرۋرگيا بولىمشەسىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسىپ, كەزەكشى دارىگەر, حيرۋرگ ءسابيت دوسانباەۆپەن بىرگە پالاتالارعا دا باس سۇعىپ, ونداعى ناۋقاستارمەن تىلدەسۋدىڭ دە ءساتى ءتۇستى. ايتا كەتۋ كەرەك, اتالمىش بولىمشەدە 20 پالاتا بار بولسا, ونىڭ ەكەۋى اقىلى تۇردە قىزمەت كورسەتەتىن پالاتا ەكەن. ءبىر پالاتا, نەگىزىنەن, 2-3 ناۋقاسقا ارنالعان. الايدا جوسپاردان تىس, ياعني ەمحانالار مەن امبۋلاتوريالىق پۋنكتتەردىڭ جولداماسىنسىز, جەدەل جاردەممەن قاتتى اۋىرىپ كەلىپ تۇسەتىن ادامدار سانىنا بايلانىستى كەيدە ءبىر پالاتاعا 4-5 ناۋقاسقا دەيىن جاتقىزىلادى ەكەن. مىسالى, ءبىز كىرگەن پالاتادا 4 ەر ادامعا وتادان كەيىنگى ەم-دومدار قىزمەتى كورسەتىلۋدە. ونىڭ ەكەۋى – ارسەن سارسەكوۆ پەن الەكساندر گنينەنكو. ەكەۋى دە اۋرۋحاناعا جەدەل جاردەممەن كەلىپ تۇسكەن, ەكەۋىنە دە بولىمشە مەڭگەرۋشىسى ابىلاي دونباي وتا جاساعان.
ارسەن سارسەكوۆ – 20-25 جاس شاماسىنداعى جاس جىگىت. وعان لاپاروسكوپيالىق حولەستەميا وتاسى جاسالىپتى. بۇگىن – ناۋقاستىڭ وتادان كەيىنگى ءتورتىنشى تاۋلىگى. قازىر ءوزىن جاقسى سەزىنەتىنىن ايتادى. جاقىندا اۋرۋحانادان شىعۋعا دايىندالىپ ءجۇر ەكەن. ەندى ول بىرنەشە ايعا مايلى, قۋىرىلعان تاعامدار مەن گازدالعان سۋسىنداردان شەكتەتىلەدى. قولىنا تولىق نۇسقاۋ بەرىلىپ, سول بويىنشا ديەتا ساقتايتىن بولادى.
ال الەكساندر گنينەنكو – 60-تى القىمداعان قاريا جاسىنداعى ادام. قۇسۋ, اۋزى قۇرعاۋ, السىرەۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى ىرىق بەرمەگەندىكتەن, جەدەل جاردەم شاقىرتىپتى. دارىگەرلەردىڭ انىقتاۋىنشا, ءوت قاپشىعىندا ءشىرۋ پايدا بولعان. سودان جاعدايىنىڭ جاقسارماۋىنا بايلانىستى ەرتەسىنە جەدەل ەندوسكوپيالىق ءوت قاپشىعىن الىپ تاستاۋ وتاسى جاسالعان. بۇگىن – وتادان كەيىنگى ءۇشىنشى تاۋلىك. قازىر ءوزىن جاقسى سەزىنەتىن الەكساندر گريگورەۆيچتىڭ تابەتى دە جامان ەمەس كورىنەدى.
– بۇرىننان اۋىراتىنمىن. ءوت جولىمدا تاستىڭ دا بار ەكەنىن دارىگەرلەردەن بىلگەنمىن. بىراق بۇل اۋرۋدىڭ وسىنشالىقتى اۋىر حالگە اكەپ سوعاتىنىن بۇرىن-سوڭدى ويلاماپپىن. ادام جانىنىڭ اراشاشىسى – اق حالاتتى ابزال جاندارعا اعالىق العىسىمدى ايتقىم كەلەدى. ەڭبەكتەرىنە جەمىس تىلەيمىن, – دەدى الەكساندر گنينەنكو.
دارىگەر ءسوزى دارۋمەن
ءاربىر بەس جىل سايىن اۋرۋحانا باسشىلىعى قىزمەتكەرلەردى رەسەي, يزرايل, كورەيا, امەريكا سياقتى شەت ەلدەرگە وقۋعا جىبەرەدى ەكەن. قازىرگى ۋاقىتتا اۋرۋحانا كورەيا جانە فينليانديا مەملەكەتتەرىمەن تاجىريبە الماسۋ بويىنشا مەموراندۋم جاساسقان. ال شەتەلدەردە تاجىريبەدەن ءوتىپ, جالپى بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ماماندار مۇنداعى يننوۆاتسيا جانە مەديتسينالىق ءبىلىم بەرۋ بولىمىنە جۇگىنەدى. بۇل ءبولىمنىڭ باسشىسى ايدىن اشىمحانوۆپەن دە تىلدەسۋدىڭ رەتى كەلدى.
– 2013 جىلى كەزەكشىلىك اتقارىپ جۇرگەن كۇندەردىڭ ءبىرىندە پىشاق جاراقاتىن العان 7 ناۋقاس ءبىر مەزگىلدە جەدەل جاردەممەن كەلىپ ءتۇستى. ولاردىڭ ارقايسىسىنىڭ دا جاعدايى وتە اۋىر ەدى. بارلىعىنا دا جەدەل وتا جاساۋ كەرەك. ال كەزەكشىلىكتە 4 حيرۋرگ قانا. ونىمەن قوسا, وتا جاسايتىن تەك 5 ۇستەل عانا بولاتىن. دەگەنمەن «كوز – قورقاق, قول – باتىر», تاۋەكەل دەپ ىسكە كىرىسىپ كەتتىك. باعىمىزعا وراي, بارلىق وتا ءساتتى اياقتالدى. سول كەز ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمنەن كەتكەن جوق, – دەيدى ايدىن ءاشىمحانوۆ.
ايدىن نۇرتاسۇلىنىڭ كابينەتىنەن شىققان سوڭ دالىزدە جولاي جولىققان جاس مامان, شۇعىل كومەك كورسەتۋ بولىمشەسىنىڭ حيرۋرگ-دارىگەرى ايگەرىم بەيسەنباەۆامەن دە اڭگىمەلەسىپ ۇلگەردىك. ايگەرىم ەرلانقىزىنىڭ ايتۋىنشا, ءبىر تاۋلىكتىڭ ىشىندە اۋرۋحاناعا ورتا ەسەپپەن 500-دەن اسا ادام كەلىپ تۇسەدى ەكەن. ەڭبەك جولىن باستاعانىنا ءۇش جىل بولعان ايگەرىم قيىندىعى مەن قىزىعى قاتار جۇرەتىن دارىگەر ماماندىعىن تاڭداعانىنا ەشقاشان وكىنبەيتىنىن, قايتا قۋاناتىنىن ايتادى.
– نەگىزىنەن, دارىگەر بولۋدى ارمانداعان ەمەسپىن. بىراق كىشكەنتاي ءسىڭلىمنىڭ باقيلىق بولۋى ماعان وتە اۋىر ءتيىپ, سول كەزدەن باستاپ دارىگەر بولۋدى ماقسات تۇتتىم. باسقا دا جانداردىڭ ءومىرىن اراشالاپ قالۋعا ءوزىمنىڭ از دا بولسا ۇلەسىمدى قوسسام, قۋانامىن, – دەيدى ءا.بەيسەنباەۆا.
«ناۋقاس ءۇشىن ەڭ الدىمەن دارىگەردىڭ ءسوزى ەم» دەيدى جۇرتشىلىق. راسىمەن دە, ناۋقاستاردى سوزدەرىمەن ساباسىنا ءتۇسىرىپ, جاندارىن امان الىپ قالاتىن اق حالاتتى ابزال جانداردىڭ ەڭبەگىنە جەمىس تىلەيمىز.
نۇرداۋلەت كاكىشەۆ
