ءاننىڭ قۇدىرەتى دەگەنىمىز نە؟ انمەن ۇرپاقتى تاربيەلەۋگە بولا ما؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتار جونىندە «سۇيگەنىڭدى باعالا», «سەن ماعان ءسۇيۋدى ۇيرەتتىڭ», «قىز باقىتى», «قازاق ارۋى» اتتى بەلگىلى اندەردىڭ اۆتورى, تالانتتى سازگەر ەربول بايىربەكوۆپەن سۇحبات قۇردىق.
– ەربول مىرزا, ءسىزدىڭ ويىڭىزشا ءاننىڭ قۇدىرەتى دەگەنىمىز نە؟ انمەن ۇرپاقتى تاربيەلەۋگە بولا ما؟
– شىعارماشىل جاندار وزدەرىن تولعاندىرعان ماسەلەلەردى, قينالعاندا يا قۋانعاندا سەزىمىن ءان ارقىلى جەتكىزەدى, تەبىرەنە وتىرىپ ءان جازادى. سول ءاندى تىڭداعان ادام ودان ءوزىن كورەدى. ءاندى جانىنا جۇبانىش ەتىپ, ءان ارقىلى جۇرەگىندەگى جاراسىن ەمدەي الادى. «ونەرمەن ۇرپاقتى تاربيەلەۋدى باستى ماقسات ەتپەۋىمىز كەرەك» دەپ بولات اتاباەۆ ايتقانداي, ونەرمەن ادامنىڭ ءومىرىن جەڭىلدەتۋ كەرەك. ءان ارقىلى ادامنىڭ ويى بولىنەدى, ءان باسقا تۇسكەن قايعىنى جەڭۋگە سەپتىگىن تيگىزەتىن كۇشكە يە. ءان ادامنىڭ ىشكى سەزىمىن وزگەرتۋگە, جەڭىلدەتۋ ءۇشىن كەرەك دەپ ويلايمىن. ءان تىڭداعاندى جاقسى كورەتىن, ءاندى سۇيەتىن جانداردىڭ جۇرەگى نازىك كەلەتىنىندە دە سىر جاتىر.
– ءسىزدىڭ قاي ءانىڭىز ءوز ءانشىسىن تاپتى دەپ ەسەپتەيسىز؟
– مەنىڭ كوپ اندەرىمنىڭ ورىنداۋشىسى, اندەرىمدى العاش بولىپ جارىققا شىعارعان ءانشى – قارىنداسىم جازيرا بايىربەكوۆا. جانبولات پەن جازيرانىڭ ورىنداۋىندا اندەرىم ەلگە تانىلدى, مەنىڭ ەسىمىم دە ەل اۋزىندا ايتىلا ءتۇستى. ەڭ العاشقىسى – «سۇيگەنىڭدى باعالا» دەگەن ءان. وسى ءانىمدى العاش ورىنداعان قارىنداسىم ءلاززات بايىربەكوۆا كونتسەرت, جيىنداردا شىرقاپ ءجۇردى. كاسسەتاسىمەن ساتىلاتىن ماگنيتوفوننىڭ ءداۋىرى ءجۇرىپ تۇرعان كەز. ءبىز ول ۋاقىتتا ارىس قالاسىندا تۇراتىنبىز. ءبىر كۇنى بازارعا بارىپ, سول ءانىمدى ەستىپ اڭ-تاڭ بولدىم. سويتسەم, تۇركىستان قالاسىندا «اتامەكەن» دەگەن توپ العاشقى ءانىمدى كاسسەتاعا باسىپ شىعارعان ەكەن. «سۇيگەنىڭدى باعالانىڭ» ءانى مەن ءسوزى دە وزىمدىكى. بۇل ءان كەيىن جانبولات پەن جازيرانىڭ تولقۇجاتىنا اينالدى. العاشقى ءانىم دە سول. ءانشىسىن تاپقان ءان دە وسى دەگەن ويدامىن. سودان سوڭ جازيرانىڭ ورىنداۋىنداعى «قىز باقىتى», كەيىنگى ۋاقىتتا ماقپال ءجۇنىسوۆانىڭ ورىنداۋىنداعى «ادامدار كەشىرىڭدەر» ءانى دە ءوز ءانشىسىن تاپقان ءان دەپ ەسەپتەيمىن. ودان كەيىن ميراس پەن قۇرالايدىڭ ورىنداۋىنداعى «ماڭگىلىك سىڭارىم» ءانىن ايتار ەدىم. بۇل ەكى ءاننىڭ ءسوزىن اقىن اقمارال لەۋباەۆا جازدى. ول كىسى ءسوزىن جىبەرەدى, سوعان قاراي مەن ءانىن جازامىن. كەيدە ءاننىڭ ءسوزىن دە ءوزىم جازاتىن كەزدەرىم بولادى. كوبىنەسە اقىندار «مىنا انشىگە ارناپ جازىپ ەدىم, ءانىن جازىپ بەرىڭىزشى» دەپ جۇگىنىپ جاتادى. بىلتىر اقجول مەيىربەكوۆكە ءان جازىپ بەردىم. جاقىندا جارىققا شىعاتىن اندەر وتە كوپ.
جۇرەكتەن شىقسا, جۇرەككە جەتەدى
– جالپى وقىپ بارىپ كومپوزيتور بولعان دۇرىس پا؟ الدە جوعارى ءبىلىمسىز دە جاقسى ءان تۋا ما؟ قالاي ويلايسىز؟ ويتكەنى «وقىعان كومپوزيتور نوتانىڭ بەلگىلى ءبىر سارىنىنان اسا المايدى» دەپ ايتىپ جاتادى. بۇعان نە دەيسىز؟
– ونەر ادامنىڭ بويىنا تۋا بىتەتىن سىڭايلى. ويتكەنى ادام ءارىپ تانىماي تۇرىپ-اق تالانتىن تانىتا الادى. مەن ءاندى شىعارىپ العاننان كەيىن بارىپ نوتاعا تۇسىرەمىن. نوتامەن ءان جازاتىن سازگەرلەردى تومەندەتىپ جاتقانىم جوق. مەنىڭ ويىمشا, نوتامەن ءان جازۋ كىرپىش قالاعانداي بولاتىن سياقتى. جۇرەكتەن شىققان, شىنايى, پاك سەزىمدى اۋەلى جازىپ الىپ, سوسىن قاعازعا تۇسىرگەن دۇرىس بولادى دەپ ويلايمىن. بىراق وقىپ بارىپ, كومپوزيتور بولعان دا دۇرىس.
– باتىس ەلدەرىندە ادام قولىنان كەلەتىن كەز كەلگەن ءىستى نەمەسە بويىنداعى ونەرىن كاسىپكە اينالدىرادى دەسەدى. ال ءسىز ونەرىڭىزدى بيزنەسكە اينالدىرا الدىڭىز با؟
– انگە بەينەبايان تۇسىرەمىن. الداعى ۋاقىتتا فيلم ءتۇسىرۋ جوسپاردا بار. تانىلعىسى كەلەتىن جاس انشىلەرگە تاپسىرىسپەن ءان جازىپ, ارانجيروۆكاسىن جاساپ بەرەمىن. قازىرگى تاڭدا اللانىڭ بەرگەن ونەرىن كاسىپكە اينالدىرىپ جاتقان جايىم بار. ءبىلىم الىپ, «Bayrbek پروداكشن» ورتالىعىمدى اشىپ, ستۋديا, داۋىس جازۋ, وڭدەۋ, بەينەبايان ءتۇسىرۋ بويىنشا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىن. توي ۇيىمداستىرامىز. بىراق ىندەت كەلگەلى بۇل جاعى ءبىراز توقتاپ تۇر.
– اندەرىڭىز قالاي جازىلادى؟ ءبىرىنشى ءان جازىپ, سوعان لايىقتى ولەڭ ىزدەپ, اقىندارعا ۇسىناسىز با؟
– اندەردى كوبىنە تاقىرىبىنا قاراي جازامىن. اقىن ءاننىڭ ءسوزىن جازىپ بەرگەننىڭ وزىندە ول وزگەرىسكە ۇشىرايدى. بۋىندارىن وزگەرتەمىن, سەبەبى ءانىن تۋدىرۋ كەرەك. ماعىناسىنا بايلانىستى ءان تۋادى. ودان كەيىن قايتادان اقىنعا جىبەرەمىن. ءاربىر ءانىمدى وڭدەمەي تۇرىپ-اق جاقسى شىعاتىنىن يا ونشا بولمايتىنىن سەزەمىن. سوندىقتان و باستا كوڭىلىمنەن شىقپاسا, ول ءان توقتايدى. ءسويتىپ قايتادان جازىلادى. اۋەنمەن بىرگە ايتىلعان ءسوز, ءبىر ماعىنا انگە ۇلكەن كۇش بەرەدى. سوندىقتان ءان مەن ءسوزدى بىرگە شىعارامىن. كەيىننەن اقىننىڭ جازىپ جىبەرگەن ءسوزىن وڭدەپ, ءبىر شۋماعى مەن قايىرماسىن قايتادان وزىنە جىبەرەمىن. سول بويىنشا ءسوزىن قايتادان جازىپ شىعادى.
– ءاندى تاپسىرىسپەن عانا جازاسىز با؟
– 2 ۇل, 3 قىزىم بار. ناپاقامدى وسى سالادان تاۋىپ وتىرمىن. سوندىقتان ءاندى تاپسىرىسپەن جازاتىنىم بار. تىنىشتىقتا, جالعىزدىقتا ەرەكشە ءان تۋادى. ارينە, ونىڭ ورنى بولەك. ونىڭ ورىنداۋشىسى دا ءوزى كەزىگەدى. ال ەندى تاپسىرىسقا كەلسەك, ونى بارىنەن بۇرىن جازىپ, شىعارىپ بەرەمىن. قازىرگى تاڭدا سازگەرلەر دە, اقىندار دا كوپ. كوبىنە ماعان اقىندارىمىز وزدەرى حابارلاسىپ, ولەڭدەرىن ۇسىنىپ جاتادى. ەندى ءبىرى اقىنعا ءسوز جازدىرىپ, ءانىن شىعارىپ بەرۋىمدى سۇرايدى. ودان گورى «وسىنداي ماعىنادا ءان كەرەك ەدى, ءسوزىن مىنا اقىنعا جازدىرسام بولا ما؟» دەگەن ساۋالمەن كەلگەنى دۇرىس. ويتكەنى ءاننىڭ العاشقى بۋىنى مەن قايىرماسىن ءوزىم جازىپ شىعامىن. ءاننىڭ ءسوزىن دە ءوزىم جازاتىن كەزدەرىم بولادى. جالپى, ءاندى تەك تاپسىرىسپەن عانا جازبايمىن.
– ۇستانىمىڭىز قانداي؟ ءوزىڭىز كىمدەردىڭ ءانىن تىڭدايسىز؟ جاستارعا كىمدەردى تىڭداۋعا كەڭەس بەرەسىز؟
– مەن ءۇشىن ىستەگەن ءىسىمنىڭ ادالىنان بولۋى, سانى ەمەس ساپاسى ماڭىزدى. قاي جەردە بولماسىن, توبەمىزدە ءبىر قۇدايدىڭ تۇرعانى بەلگىلى. نە بولسا دا, ويىمدى ىشكە بۇگىپ قالماي, قالاي بار سولاي بەتكە ايتقاندى ءجون كورەمىن. «تۋرا بي تۋعانىنا جاقپايدى» دەيدى عوي, مەنىڭ تۋراسىنان ءجۇزىڭ بار, بەتىڭ بار دەمەي ايتىپ تاستايتىنىم بار. ەشكىمنىڭ الا ءجىبىن اتتاماۋ, ومىرگە ادام بولىپ كەلگەن سوڭ, ادام بولىپ كەتۋ – ماقساتىم. مەن ءان تىڭداعاندى ۇناتامىن. بىراق كوڭىلىمە جاقپاسا, مۇلدە تىڭداي المايمىن. جاقسى ءاندى ەستىپ قالسام, «كىمنىڭ ءانى ەكەن؟» دەپ قوياتىنىم بار. اۆتورىنا اسا ءمان بەرمەيمىن. ءبىر ويىم, اندەردى كوپ تىڭداۋعا بولمايتىن سياقتى. ءوزىم ءان كوپ جازاتىندىقتان, اۋىتقۋ بولىپ كەتۋى مۇمكىن دەپ ويلايمىن. ۇرلىق زات سياقتى. دەمالعان كەزدە عانا ءان تىڭدايمىن, ونىڭ وزىندە تەك ءوزىمنىڭ ءانىمدى تىڭدايتىنىم بار. ويتكەنى الداعى كۇنى جازاتىن اندەرىمە ۇقساپ كەتپەس ءۇشىن سولاي شەكتەگەن دۇرىس.
– جالپى, ءسىزدى نەندەي ماسەلەلەر تولعاندىرادى؟ الدا قانداي شىعارمالارعا بوي ۇسىنباقسىز؟ جوسپارلارىڭىزبەن دە ءبولىسىپ وتسەڭىز.
– قازىر وتە قيىن جاعدايدى وتكەرۋدەمىز. كەلەشەك قالاي بولادى؟ ىندەت قاي ۋاقىتتا بىتەدى؟ ەلىمىزدىڭ بولاشاعى قالاي وزگەرەدى؟ ۇرپاعىمىزدى ويلايمىن. ەلىمىزدىڭ امان-ەسەن بولۋى, ءبۇتىن ەل بولىپ, ەگەمەندىگىن ساقتاپ تۇرۋى بارىنەن دە ماڭىزدى.
اڭگىمەلەسكەن
نايما نۇرالىقىزى
