مارعۇلان امانباەۆ: استانالىق ءورت ءسوندىرۋ قىزمەتى جىل باسىنان بەرى 1474 رەت شاقىرتۋ الدى

بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 25 پايىزعا ارتىق.

ءتىلسىز جاۋ كوبىنە تۇرعىن ءۇي سەكتورلارىندا بولادى. جالپى, ەلورداداعى ءورت ءسوندىرۋ قىزمەتى مەن سول سالاداعى ماسەلەلەر تۋرالى استانا قالاسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ «ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى» مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ باستىعى, ازاماتتىق قورعاۋ پولكوۆنيگى مارعۇلان توپاشۇلى امانباەۆپەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.

توتەنشە جاعداي كەزىندە ءاربىر مينۋت, ءاربىر سەكۋند ساناۋلى. ءبىزدىڭ ەلوردالىق ءورت سوندىرۋشىلەر قيىن جاعدايعا تاپ بولعاندا كاسىبي بىلىكتىلىگى جاعىنان قانشالىقتى دايىن؟
– دابىل قاعىلعان ساتتە كەزەكشى جاۋىنگەرلەر 20 سەكۋندتىڭ ىشىندە ارنايى كيىمدەرىن كيىپ, كولىكتەرىنە وتىرىپ, ءورت بولعان جەرگە قاراي شىعىپ ۇلگەرۋى ءتيىس. ولار ورتاشا ەسەپپەن 5-10 مينۋتتىڭ ىشىندە ءتيىستى جەرگە جەتۋلەرى كەرەك. ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ باس­تى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – وقيعا ورنىنداعى ادامداردى قاۋىپسىز جەرگە كوشىرۋ. جالىندى ءوشىرۋ ۋاقىتى وتتىڭ دەڭگەيىنە, ءورت شالعان اۋماعىنا بايلانىستى. ءبىزدىڭ ءورت سوندىرۋشىلەر وقيعا ورنىنا دەرەۋ جەتكەنىمەن, كەيدە كولدەنەڭ قيىندىقتارعا تاپ بولادى.
– ماسەلەن, ءورت ءسوندىرۋ بارىسىندا قانداي كەدەرگىلەر كەزدەسەدى؟
– ءورت كوبىنە تۇرعىن ءۇي سەكتورلارىندا كەزدەسەدى. التى ايدىڭ ىشىندە 177 جاعداي تىركەلدى. كەزەكشى جەكە قۇرام 56 ادامدى قۇتقاردى. 654 ادام قاۋىپسىز جەرگە كوشىرىلسە, وكىنىشكە قاراي, 9 ادام قايتىس بولدى. 21 ادامدى ءتۇرلى دەڭگەيدە كۇيىك شالدى.
ءورت سوندىرۋشىلەر سول تۇرعىن ۇيلەرگە ۋاقىتىندا جەتكەنىمەن, ۇلكەن ۇيلەردىڭ اۋلاسىنا كىرىپ-شىعۋ وتە قيىن. جۋىردا عانا «بايقوڭىر» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنەن ءورت شىقتى. 10 مينۋتتا جەتىپ ۇلگەرگەنىمەن, اۋلا ىشىندەگى قاز-قاتار كولىكتەردىڭ كەسىرىنەن جارتى ساعاتتان استام ۋاقىت جوعالدى. كوشەلەردە دە كەيبىر جۇرگىزۋشىلەر جول بەرگىسى كەلمەيدى. ەگەر تۇرعىندار ءتۇسى­نىس­تىك تانىتسا, ءتىلسىز جاۋدىڭ الدىن الىپ, جەدەل سوندىرۋگە مۇمكىندىگىمىز جوق ەمەس.
– بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولدارى بار ما؟
– ارينە, بۇل رەتتە جول پوليتسياسىنىڭ كومەگى كوپ. اسىرەسە, تەك اۆتوبۋستارعا ار­نالعان سارى جولاق جۇمىسىمىزعا وڭ سەپتىگىن تيگىزۋدە. سونىمەن قاتار, جەدەل شاقىرتۋ العاندا, جول پوليتسياسىنىڭ ارناۋلى كولىكتەرى ءبىزدى وقيعا ورنىنا دەيىن شىعارىپ سالادى.
– ەلوردانىڭ سول جاعا­لاۋىندا «ءابۋ-دابي پلازا», «بايقوڭىر», «نۇرسايا» تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنەن ءورت شىققانىن بىلەمىز. جالپى, ءورتتىڭ شىعۋىنا كوبىنە نە سەبەپ؟
– جۇرگىزىلگەن تالداۋعا ءساي­كەس, ءورت تۋىنداۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى – وتتى دۇرىس قول­دانباعاندىقتان, ەلەكتر جاب­دىقتارىن مونتاجداۋ جانە پايدالانۋ كەزىندە قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاماعاندىقتان. سوندىقتان, ءورت قاۋىپسىزدىگىن ساقتاپ, پەشتى, ەلەكترگە قوسىلعان بارلىق زاتتاردى قاداعالاپ, دەر كەزىندە ءوشىرىپ وتىرۋ كەرەك جانە كىشكەنتاي بالالاردى مۇمكىندىگىنشە قاراۋسىز قالدىرماعان ءجون.
– تەحنيكا مەن قىزمەتكەرلەر سانى جەتكىلىكتى مە؟
– شتاتتىق قۇرامدا ءدال قازىر 1443 ادام بار. ءورت سوندىرۋشىلەر اۋىسىممەن جۇمىس ىستەيدى. ماسەلەن, بۇگىن 300-گە جۋىق ادام مەن 23 تەحنيكا توتەنشە جاعدايعا ساقاداي ساي تۇر.
– استانا ىرگەسىندەگى اۋىل­داردا ءورت شىقسا, بارۋعا مۇمكىندىكتەرىڭىز بار ما؟
– ءبىز 30 شاقىرىم قاشىقتىققا دەيىنگى اۋماقتى قامتيمىز. ارينە, وعان استانا ىرگەسىندەگى اۋىلدار دا كىرەدى.
– ءورت ءسوندىرۋشى بولۋ وڭاي ەمەس. باتىلدىقتى قاجەت ەتە­دى. جالپى, جۇمىسقا قا­بىل­داناردا قانداي تالاپ قوياسىزدار؟
– ۇمىتكەرلەرگە قويىلاتىن تالاپ وتە جوعارى. قىزمەتكە جاسى 18-25 جاس ارالىعىنداعى دەنساۋلىعىندا ەشقانداي كىناراتى جوق جىگىتتەر الىنادى. سونىمەن قاتار, قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءىىم توتەنشە جاعدايلار كوميتەتىنىڭ كوك­شەتاۋ تەحنيكالىق ينستيتۋتى – ەلىمىزدەگى قۇتقارۋشىلاردى دايىندايتىن جالعىز جوعارى وقۋ ورنى. وقۋدى تامامداعان سوڭ, تۇلەكتەرگە مەملەكەتتىك ۇلگىدەگى ديپلوم بەرىلىپ, ارنايى «ازاماتتىق قورعاۋ لەيتەنانتى» اتاعى بەرىلەدى. تۇلەكتەر ءارى قاراي قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ ءورت ءسوندىرۋ بولىمشەلەرىندە قىزمەتىن جالعاستىرادى. ال, جەكە قۇرامنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن جىل باسىنان بەرى 10-عا جۋىق جالپىگارنيزوندىق وقۋ جاتتىعۋلارى جۇرگىزىلدى.
وسى رەتتە ايتا كەتەيىن, ءاربىر ءورت ءسوندىرۋشى – قاھارمان. ءاربىر شاقىرتۋ العان سايىن كەز كەلگەن جاعدايعا دايىن بولىپ بارادى. ولاردىڭ بويىندا شاپشاڭدىق, قىراعىلىق, تاۋەكەلگە بەل بۋ قاسيەتتەرى بار. العاشقى مەديتسينالىق كومەكتەن دە حاباردار بولۋى كەرەك. ماسەلەن, جۋىردا 6 شىلدە كۇنى قالا شەتىندەگى ءبىر جاتاقحانادان ءورت شىعىپ, 200 ادام, ونىڭ ىشىندە 80 بالا قاۋىپسىز جەرگە كوشىرىلدى. كەيىننەن ىشتە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ءبىر ادامنىڭ قالىپ قويعانى بەلگىلى بولدى. وسى ساتتە اسحات سالكەەۆ ەسىمدى ازامات ءوز ءومىرىن قاۋىپكە تىگىپ, بەسىنشى قاباتتا قالىپ قويعان جىگىتتى ارقالاپ, قىزىل جالىن اراسىنان امان-ەسەن الىپ شىقتى. مىنە, جۇرەك جۇتقان باتىرىمىزدى «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالىنە ۇسىندىق. بىراق, مەدال بەرمەسە دە, ارنايى ماراپاتتاپ جاتپاسا دا, ءورت سوندىرۋشىلەر مۇنى كۇندەلىكتى جۇمىسىمىز دەپ باعالايدى.
– حالىقارالىق ارەنادا مارتەبەمىزدى كوتەرەتىن «EXPO-2017» كورمەسى وتكەلى جاتىر. ميلليونداعان ادام كەلىپ-كەتەتىن تۇستا توتەنشە جاعدايدىڭ الدىن الۋعا قان­شالىقتى دايىنبىز؟
– دۇرىس ايتاسىز. ءبىز دايىندىقتى باستاپ كەتتىك. وسىدان شامالى ۋاقىت بۇرىن ەكسپو اۋماعىندا باسقا دا قۇرىلىمداردىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن ءىس-جاتتىعۋلارى ءساتتى ءوتتى. «قازاقستان» پاۆيلونىندا جۇرگىزىلگەن شارا كەزىندە جاۋىنگەرلەردىڭ بىلىكتىلىگى, تەحنيكالاردىڭ كۇشى كورسەتىلدى. سونىمەن قاتار, ۇكىمەتتىڭ قولداۋىمەن ەكسپو اۋماعىندا ءورت ءسوندىرۋ كەشەنى سالىنىپ جاتىر. بۇيىرتسا, قازان ايىندا پايدالانۋعا بەرىلەدى.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

گۇلميرا ايماعانبەت