استانادا 31,2 ميلليارد تەڭگەنىڭ 6596 نىسانى زاڭداستىرىلدى

سونداي-اق, مۇلىكتى زاڭداستىرۋ ناۋقانى باستاۋ العالى بەرى قارجىنى جاريا ەتۋ بويىنشا 308 700 ملن تەڭگەگە 204 ارنايى دەكلاراتسيا تاپسىرىلعان.

ەلىمىزدە مۇلىكتى زاڭداستىرۋ ناۋقانى جوعارى قارقىنمەن جۇرگىزىلىپ جاتىر. سوڭعى  ساندارعا سۇيەنسەك, ەلىمىزدەگى ءمۇ­لىك­تى زاڭداستىرۋ جونىندەگى كوميسسيالارعا جالپى قۇنى 2,1 ترلن تەڭگە بولاتىن 97 766 ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن. بۇگىنگە دەيىن بۇل وتىنىشتەردىڭ 91 392-ءسى قاناعاتتاندىرىلىپ, بارلىعى 1,8 ترلن تەڭگەدەن استام قارجى زاڭداستىرىلعان.

19 شىلدەگە دەيىنگى ەسەپ بويىنشا, بارلىعى 91 مىڭنان استام جىلجىمايتىن مۇلىك انىقتالىپ, زاڭدى جولمەن تىركەۋگە الىندى. اقشا, باعالى قاعاز – بارلىعىن قوسقاندا, 1 857 444 800 مىڭ تەڭگەدەن استام قارجى زاڭداستىرىلدى. ونىڭ 727 981 100 مىڭ تەڭگەسى – مۇلىك ەسەبىنەن. قالعانى قولما-قول اقشا جانە قۇندى قاعازدار» دەلىنگەن قارجى مينيسترلىگى تاراتقان مالىمەتتە.
ەلوردا تۇرعىندارى دا بۇل شارادان قالىس قالماي, كولەڭكەدەگى قارجىسىن جارىققا شىعارىپ, قول استىنداعى مۇلكىن تىزىمدەتىپ جاتىر. استانا قالاسى قارجى باسقارماسىنىڭ دەرەگىنە قاراعاندا, بۇگىنگە دەيىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار جانىنداعى مۇلىكتى زاڭداستىرۋ جونىندەگى كوميسسياعا جالپى سوماسى 93,9 ملرد تەڭگەگە باعالاناتىن بارلىعى 7 158 وتىنىش كەلىپ تۇسكەن.
استانا قالالىق قارجى باسقارماسىنىڭ باسشىسى رۋسلان دوساەۆتىڭ ايتۋىنشا, كەلىپ تۇسكەن وتىنىشتەردىڭ باسىم بولىگى الماتى اۋدانىنىڭ تۇرعىندارىنا تيەسىلى بولىپ وتىر. مۇلىكتى جاريا ەتۋ ناۋقانى باستالعالى بەرى وسى اۋداندا جالپى سوماسى 52,1 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 3 362 وتىنىش كەلىپ تۇسكەن. ال ەسىل اۋدانىنىڭ اكىمدىگىنە 26,3 ملرد تەڭگەنىڭ 1 178 وتىنىشى جولدانسا, سارىارقا اۋداندىق كوميسسياسى دا 15,5 ملرد تەڭگەنىڭ 2618 ءوتىنىشىن قاراپ ۇلگەرگەن.
– ارنايى كوميسسيانىڭ شەشىمىمەن تۇرعىن جايلار مەن كوممەرتسيالىق نىسانداردى قوسقاندا, جالپى سوماسى 57,4 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 9021 نىسانعا قاتىستى ءوتىنىش قارالعان. بۇل وتىنىشتەردىڭ 3018-ءى قاناعاتتاندىرىلىپ, تۇرعىن جايلار مەن كوممەرتسيالىق نىسانداردى قوسقاندا, بارلىعى 31,2 ملرد تەڭگەنىڭ 6596 نىسانى زاڭداستىرىلدى. بۇلاردىڭ 3 424-ءى تۇرعىن جايلار بولسا, قالعان 3424-ءى – كوممەرتسيالىق نەمەسە باسقا دا ماقساتتاعى نىسان. وسىلاردىڭ ىشىندە 5 زاڭدى تۇلعانىڭ قاتىسۋ ۇلەسى 457 900 مىڭ تەڭگەنى قۇرادى. سونداي-اق, مۇلىكتى زاڭداستىرۋ ناۋقانى باستاۋ العالى بەرى قارجىنى جاريا ەتۋ بويىنشا 308 700 ملن تەڭگەگە 204 ارنايى دەكلاراتسيا تاپسىرىلعان. تاعى 8 ملن 110 مىڭ تەڭگەنىڭ قۇندى قاعازدارى جاريا ەتىلدى. قابىلدانعان دەكلاراتسيالار بويىنشا كەلىپ تۇسكەن قارجىلار ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردە اشىلعان اعىمدىق ەسەپشوتتارعا اۋدارىلىپ, زاڭداستىرىلىپ جاتىر, – دەيدى رۋسلان دوساەۆ.
ۇلتتىق بانكتىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك, 13 شىلدەگە دەيىن ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە بارلىعى 2 066 جيناق شوت اشىلىپ, جالپى سوماسى 1 146 100 ملن تەڭگە كولەمىندە قارجى اۋدارىلعان. بۇل سومانىڭ 182,2 ملرد تەڭگەسى شەتەلدەن كەلىپ قۇيىلعان.
قۇيىلىپ جاتقان بۇل قارجىنىڭ ارينە, ەڭ الدىمەن, ەل ەكونوميكاسىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ جاتقانى داۋسىز. تەك قارجى عانا ەمەس, جارىققا شىعارىلىپ, زاڭدى تۇردە تىركەۋگە الىنىپ جاتقان جىلجىمايتىن مۇلىكتەر تۋرالى دا وسىلاي دەۋگە بولادى. كەزىندە بەي-بەرەكەت جەكەشەلەندىرۋ نەمەسە باسقا دا سەبەپتەرمەن جەكەنىڭ قولىنا ءوتىپ كەتىپ, ارتىنشا ەش جەردە تىركەۋگە الىنباي قاڭىراپ بوس قالعان كەيبىر نىساندار قايتادان حالىق يگىلىگىنە جۇمىس ىستەي باستادى. نىساندارىن ازىق-تۇلىك, كيىم-كەشەك نەمەسە باسقا دا ءوندىرىس وشاقتارىنا اينالدىرىپ, ەلىنە پايدا اكەلىپ, اۋىلداستارىن جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان كاسىپكەرلەر دە از ەمەس. اسىرەسە, بۇل ناۋقاننىڭ شاراپاتى اۋىلدى جەرلەردەگى اعايىنعا وتە قاتتى ءتيىپ وتىر. كەزىندە ءتۇرلى سەبەپتەرمەن جەكە بيزنەس نىساندارى مەن باسپانالارىن, تاعى باسقا مۇلىكتەرىن تىركەتە الماي قالعان تۇرعىندار وپ-وڭاي جولمەن قۇجاتتارىن راسىمدەپ الىپ جاتىر.
ەڭ باستىسى, كولەڭكەلى جولمەن تابىس تاۋىپ نە بولماسا كەزىندە پايداسىن كورگەنىمەن زاڭدىق جولمەن تىركەتە الماي جۇرگەن جاندارعا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇتىلىپ, تىنىش ۇيىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر.
«بۇل اكتسيا كەز كەلگەن كولەمدەگى قارجىنى جاريا ەتىپ جانە ونى زاڭدى تۇردە اينالىمعا شىعارۋعا مۇمكىندىگىن بەرەدى. سونداي-اق, ەلىمىزدىڭ بارلىق ازاماتتارىنا مۇلكىن ەشقانداي قورقىنىشسىز جاريا ەتىپ الۋ قۇقىعىن بەرىپ وتىر. مۇنداي راقىمشىلىق الداعى ۋاقىتتا بولا ما, بولماي ما, ول جاعى ءالى بەلگىسىز. سول سەبەپتى ەل ازاماتتارى وسى ناۋقاندى زاڭدىق تۇرعىدا بارىنشا پايدالانىپ قالۋعا تىرىسىپ جاتىر. بۇل – ازاماتتارعا دا, مەملەكەتكە دە ءتيىمدى شارا. شەتەلدەگى مۇلىكتى جاريا ەتۋ كەزىندە الىناتىن ون پايىز مولشەرىندەگى الىم مەملەكەت بيۋدجەتىنە ءتۇسىپ جاتىر. ەڭ باستىسى, سۋبەكتى قانداي دا ءبىر جاۋاپكەرشىلىكتەردەن بوساتىلادى, – دەيدى الماتى اۋداندىق مۇلىكتى زاڭداستىرۋ جونىندەگى كوميسسياسىنىڭ حاتشىسى ەرنار قوشانوۆ.
جالپى مۇنداي اكتسيا ەلىمىزدە وسىمەن ءۇشىنشى رەت وتكىزىلىپ وتىر. ونىڭ العاشقىسى 2001 جىلدىڭ 14 شىلدە مەن 14  تامىز ارالىعىندا جۇرگىزىلگەن بولاتىن. ءبىر رەتتىك زاڭداستىرۋ ناۋقانى رەتىندە وتكىزىلگەن بۇل شاراعا 3 مىڭعا جۋىق ادام ءوتىنىش بەرىپ, بارلىعى 480 ملن دوللار كولەمىندەگى قاراجات زاڭداستىرىلدى. 2006-2007 جىلدارى ارالىعىندا ەكىنشى رەت وتكىزىلگەن زاڭداستىرۋدا تەك اقشا عانا ەمەس, سونىمەن قاتار جىلجىمايتىن جانە جىلجىمالى مۇلىكتەرگە دە مۇمكىندىك بەرىلدى. ناۋقان ءبىر جىلدان استام ۋاقىتقا سوزىلىپ, جالپى كولەمى 844,7 ملرد تەڭگەنىڭ مۇلكى زاڭداستىرىلعان بولاتىن.

بۇركىت نۇراسىل