ەلوردادا تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسىنداعى رەفورمالاردىڭ 70 پايىزدان استامى جۇزەگە اسىرىلدى, سوعان قاراماستان كوپتەگەن پاتەر مەن تۇرعىن ەمەس ءۇي-جايدىڭ يەلەرى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردە, بۇيرىقتار مەن قاۋلىلاردا بەكىتىلگەن تالاپتاردى ەسكەرمەۋدە. وسىعان وراي, كوپپاتەرلى تۇرعىن ۇيلەردىڭ تۇرعىندارى اراسىندا تۋىنداعان داۋلى ماسەلەلەر ءالى دە ازايار ەمەس. سولاردىڭ نەگىزگىلەرىنە استانا قالاسىنداعى تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق يەلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى زاۋرەش ابديەۆا تۇسىنىكتەمە بەردى.
– بۇگىنگى تاڭدا ميب توراعاسى بولىپ جۇمىس ىستەۋگە كەلىسەتىن ادامدار تىم از, سەبەبى ولاردىڭ بارلىعى بىردەي تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسىن ەگجەي-تەگجەيلى تۇسىنە بەرمەيدى, ال ولاردىڭ باسىم بولىگى تۇراقتى جۇمىسىنان بوساماي جاتادى. سوندا مىقتى توراعانى قايدان تابامىز؟
– جاقسى نەمەسە جامان توراعا دەگەن ۇعىم جوق. ءبارى تۇرعىنداردىڭ وزىنە بايلانىستى. توراعا مىڭ جەردەن مىقتى بولسا دا, تۇرعىندار تاراپىنان قولداۋ بولماسا, ونىڭ قۇلشىنىسى كوپكە بارمايدى.
راسىندا دا, ميب توراعاسى بولۋ وڭاي شارۋا ەمەس, ول قىرۋار ەڭبەكتى عانا ەمەس, سونىمەن بىرگە حالىقپەن تىعىز قارىم-قاتىناس جاساي ءبىلۋدى تالاپ ەتەدى. مىسالى, ءبىز وعان اسا بايىپتىلىقپەن قارادىق, قۇجاتتاردى جانە وسى ءىستىڭ باسقا دا قىر-سىرىن ءتۇسىنۋدى ۇيرەندىك. قانشاما وقۋدان وتتىك, ەندى كورشى ۇيلەردىڭ توراعالارىنا كومەكتەسۋدەمىز. بارلىعىنا ۋاقىت قاجەت, ەڭ الدىمەن, كورشىلەر شىدامدى بولۋى كەرەك جانە ولار ورتاق چاتتاردا وتىرىپ الىپ كەڭەس بەرۋمەن شەكتەلمەي, سىرتقا شىعىپ, تۇرعىندارعا كومەكتەسىپ, جينالىستارعا قاتىسسا, ءبىراز ماسەلە وڭ شەشىلگەن بولار ەدى.
– «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى ميب-تەردىڭ جالپى عيماراتتى جالعا الۋشى نەمەسە ساتىپ الۋشى كاسىپكەرلەرمەن ءجيى كەلىسە المايتىنىن مالىمدەدى. وسى ماسەلە قالاي شەشىلەدى؟
– تۇرعىن ءۇي نىساندارىنىڭ ىشىندەگى ادامداردى كاسىپكەر نەمەسە كاسىپكەر ەمەس دەپ ءبولۋدىڭ قاجەتى جوق. سەبەبى ءبىز بارلىعىمىز بىردەي مەنشىك يەسىمىز. قالاي بولعاندا دا, ۇيدەگى قۇبىر, جارىق, سۋ, جىلۋ, توبە بارىمىزگە ورتاق. تەك دۇرىس سۇراق قويىپ جانە دۇرىس جاۋاپ بەرە ءبىلۋ قاجەت. ەگەر سۇراق قويۋ قيىن بولسا, مەنشىك يەلەرىنە كومەكتەسۋ كەرەك. ال ماسەلەڭىز ءتىپتى شەشىلمەي جاتقان جاعدايدا, قالالىق اكىمدىكتىڭ جانىنان قۇرىلعان ميب ورتالىعىنىڭ كومەگىنە جۇگىنسەڭىز بولادى. ولار مەنشىك يەلەرىنىڭ بىرلەستىگىن قۇرۋعا قاتىستى بارلىق ماسەلە بويىنشا سىزگە ناقتى كەڭەس بەرەدى. ارينە, ەكى جاق كەلىسىمگە مۇلدە كەلە المايتىن جاعدايلار دا تۋىندايدى, مۇندايدا مۇلىك يەلەرىنىڭ سوتقا جۇگىنۋدەن باسقا امالى قالمايدى. مۇددەلەردى قورعاۋ ءۇشىن ءبىلىمدى زاڭگەرلەردى جالداۋعا تۋرا كەلەتىن ساتتەر دە كەزدەسەدى. ۇكپ جانە تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى ماسەلەلەرى – بۇل جالپى العاندا ءارتۇرلى ۇعىمدار. تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى دەگەنىمىز – بۇل مەنشىك يەلەرى مەن قىزمەت كورسەتۋشىلەر, بۇل جەردە ماسەلەنى قيىنداتۋدىڭ قاجەتى قانشا, بىزدە بارلىق ماسەلە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» زاڭىمەن جانە نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەرمەن رەتتەلەدى. ۇكپ – نارىق پەن مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار اراسىنداعى قاتىناستى رەتتەۋشى, ولاردىڭ مۇددەسىن مەملەكەتتىك ورگاندار الدىندا قورعاۋشى.
– جالپى, قالاي ويلايسىز, ءبىر ۇيدە ەكى باسقارۋ ورگانىن نەمەسە ەكى قىزمەت كورسەتۋ ۇيىمىن قۇرۋعا بولا ما؟
– ارينە, ونى ءىس جۇزىندە ەلەستەتۋ قيىن. ويتكەنى ولاردىڭ ەكەۋى دە جىلۋ پۋنكتتەرىنە ءبىر ەسىك ارقىلى كىرەدى, جۋرنالدار مەن اتقارۋشىلىق قۇجاتتامانى جۇرگىزۋ, كىلتتەردى ساقتاۋ جانە ينجەنەرلىك جابدىقتاردىڭ ساقتالۋى ەكى ۇيىم ءۇشىن قالاي بولار ەكەن؟ مىسالى, بىردەي دانەكەرلەنگەن كراندار جوبا تالاپتارىنا سايكەس كەلۋ ءۇشىن عيماراتتى پايدالانۋ بارلىق مەنشىك يەلەرىمەن كەلىسىلۋى كەرەك, جاسالعان شارت بويىنشا اقشا تولەنۋى قاجەت. جىلىتۋ ماۋسىمىنا دايىندىق كەزىندە دە قيىندىق بولادى. مىسالى, قالالىق قىزمەتتەر مەن اۋدان اكىمدىكتەرى قازىر قىسقا دايىندىق ۇستىندە. ونىڭ ءبارى كەستە بويىنشا جۇرگىزىلەتىنى بەلگىلى. بۇگىنگى تاڭدا قالادا ۇيلەردى جىلىتۋ ماۋسىمىنا دايىنداۋمەن اينالىساتىن 1000-عا جۋىق كاسىپورىن بار. جينالىستاردا كورىپ جۇرگەنىمىزدەي, بۇل سالادا دا شەشىمىن كۇتكەن ماسەلە كوپ.
– ءسىزدىڭ ويىڭىزشا, پيك-تەن ميب-كە ءوتۋ پروتسەسى قازىر نەگە باياۋ؟
– بۇگىنگى تاڭدا ەلوردادا تۇرعىن ءۇيدى باسقارۋ باعىتىندا 1000-نان استام سۋبەكت جۇمىس ىستەيدى. بۇل رەتتە ءبىز بەلسەندى مەنشىك يەلەرىنىڭ بىرلەستىكتەرى مەن باسقارۋشى كومپانيالاردىڭ ۇستانىمدارىن قولدايمىز. مەنىڭشە, استانادا پيك-تەن ميب-كە ءوتۋ پروتسەسىندە قانداي دا ءبىر ىركىلىس بايقالمايدى. جۇمىس رەتىمەن ءجۇرىپ جاتىر.
باستاپقىدا رەفورما پيك قىزمەتىنە قاتىستى بولعانى بەلگىلى. پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆىنىڭ جۇمىسىندا ولقىلىق تىم كوپ بولعاندىقتان, 2020 جىلدان باستاپ زاڭدى تۇلعا رەتىندە ولاردىڭ قىزمەتىن تاراتۋ مەرزىمى ۇزاردى. حالىق مۇنى تۇسىنبەگەندىكتەن, كوپ قيىندىققا تاپ بولدى. سوندىقتان تۇرعىندار ءۇيدى جاقسارتقىسى كەلسە, ميب قۇرۋ كەرەك ەكەنىن تۇسىنگەنى ابزال, ولاي بولماعان جاعدايدا, قيىندىق ازايمايتىنىن ايتىپ وتكىم كەلەدى.
ءبىز, مەنشىك يەلەرى, ميب-ءتى قۇرۋ ارقىلى باقىلاۋدى, اسىرەسە قارجىنىڭ ءبولىنۋىن قاداعالاۋدى ءوز قولىمىزعا الدىق, ال قىزمەت كورسەتۋ سول بۇرىنعىشا جۇمىس ىستەپ جاتىر. ءۇيدى كۇتىپ ۇستاۋ مەن وعان قاجەتتى ماتەريالداردىڭ قۇنى, ارينە, قىمباتتادى. مۇندا ءسىز پيك-ءسىز بە, الدە ميب-ءسىز بە, ول ماڭىزدى ەمەس, دۇكەن سورەلەرىندەگى باعا بارلىعىنا بىردەي ءوسىپ وتىر.
ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ رەسمي سايتتارى مەن بريفينگتەردە ايتىلعان اقپارات بويىنشا بۇگىنگى تاڭدا ەلوردادا تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسىنداعى رەفورمالاردىڭ 70 پايىزدان استامى جۇزەگە استى, ەندى تەك وسال توپتاعى ازاماتتار مەن اپاتتى جاعدايداعى تۇرعىن ۇيلەر عانا قالدى.
– جاڭا باسقارۋ نىسانىنا كوشۋدە قانداي وزگەرىستەر ەنگىزۋدى ۇسىناسىز؟
– مۇندا ەشتەڭەنى وزگەرتۋدىڭ قاجەتى جوق, ەلوردادا ءبارى دۇرىس جولعا قويىلعان. بىراق ەندى ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانعا, جاڭا بيۋدجەتتىك باعدارلامالارعا, ميب-كە جاعداي جاساسىن. ءبىز, مىسالى, ميب توراعالارى قاۋىمداستىققا بىرىگىپ, جۇمىستى جاڭادان باستاعاندارعا قۇجاتتامانى دۇرىس جۇرگىزۋدى, بىرلەستىكتى قالاي باسقارۋدى, ونى قىزمەتتەن ءبولۋدى ۇيرەتۋگە دايىنبىز. بۇرىن, وكىنىشكە قاراي, ءبارى باسقاشا بولاتىن. ەندى بۋحگالتەرياعا قول جەتكىزۋ وڭايلادى, قۇجاتتاما دا ءوز ورنىندا, اشىقتىق ايقىن سەزىلىپ وتىر. ارينە, مەن بۇل جەردە تابىستى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ميب-تەرگە باسا نازار اۋدارعىم كەلەدى. كەز كەلگەن باسقا سالاداعىداي, بىزدە دە بارلىق كۇش-جىگەرىن قىزمەتتى جاقسارتۋعا باعىتتاپ كەلە جاتقان قاتىسۋشىلار جەتەرلىك. بۇل رەتتە مەن تۇرعىن ەمەس ءۇي جايلاردىڭ قاتارىنا كوللەدجدەردى كوبىرەك قوسۋدى ۇسىنار ەدىم, ويتكەنى ءبىز مۇنى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار دەڭگەيىندەگى قاناتقاقتى جوبا تۇرىندە ميب ورتالىعىمەن بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرۋدامىز جانە بۇل سالاداعى جۇمىستار الداعى ۋاقىتتا جالعاسا بەرەدى
