جىل باسىنان بەرى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىنداۋعا ءوتىنىش بەرگەن 2129 قالا تۇرعىنىنىڭ ەكى مىڭعا جۋىعىنىڭ ءوتىنىشى قاناعاتتاندىرىلدى. وسى كەزەڭدە جاڭادان اشىلعان جەتى بىردەي ارنايى قابىلداۋ ورىندارىنا كۇنىنە 600-650 قالا تۇرعىنى كەلىپ, 8 مىڭنان اسا ەلوردالىقتارعا كەڭەس بەرىلگەن.
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ساۋلە نۇرعوجينا اتالمىش كومەكتىڭ جاڭارتىلعان فورماتىنا قاتىستى زاڭناما تالاپتارىن جان-جاقتى ءتۇسىندىرىپ, الەۋمەتتىك قولداۋدىڭ كىمدەرگە تيەسىلى ەكەنىن ايقىنداپ بەردى.
– بارىمىزگە بەلگىلى, بۇل – تۇرمىسى ناشار ازاماتتارعا جانە تابىسى تومەن ونىڭ ىشىندە كوپبالالى وتباسى مۇشەلەرىنە بەرىلەتىن اقشالاي تولەم. وسىنداي جەڭىلدىك قاراستىرىلاتىن ساناتتاعى وتباسىلاردى قالاي انىقتايدى؟
– اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىنداۋدىڭ كريتەريى ءبىرشاما وزگەرىپ, ءبىر ادامعا ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنەن 50 پايىزدان 70 پايىزعا ۇلعايدى. نۇر-سۇلتان قالاسىندا جان باسىنا 2019 جىلى 15 499 تەڭگەدەن 21 572 تەڭگەگە جەتتى. كۇنكورىس دەڭگەيى استانا قالاسىندا – 30 997 تەڭگە.
وسىعان بايلانىستى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك ەگەر وتباسىنىڭ ايلىق تابىسى ونىڭ ءار مۇشەسىنە شاققاندا 21 572 تەڭگەدەن اسپاعان جاعدايدا عانا تاعايىندالادى.
– وتباسىنىڭ جيىنتىق تابىسىن ەسەپتەۋدە وزگەرىس ەنگىزىلدى عوي.
– وتباسىنىڭ جيىنتىق تابىسىن ەسەپتەگەندە كوپبالالى وتباسىلارعا بەرىلەتىن ارنايى مەملەكەتتىك جاردەماقى, بالانىڭ مۇگەدەكتىگى بويىنشا جاردەماقى, ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقىسى, قايىرىمدىلىق كومەكتەرى, جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار جۇزەگە اسىراتىن بىرجولعى تولەمدەر تابىس بولىپ ەسەپتەلمەيدى. اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىنداۋ ءتارتىبى ءبىرشاما جەڭىلدەتىلدى. سونىمەن بىرگە, بۇرىندارى تاعايىنداعان كەزدە وتباسىنىڭ بىرگە تۇراتىن, ورتاق شارۋاشىلىق جۇرگىزەتىن بارلىق مۇشەلەرى ەسەپكە الىناتىن. ەندى 2019 جىلعى 1 ساۋىردەن باستاپ وتباسىنىڭ قۇرامىندا تەك جاقىن تۋىستار, ياعني اتا-انا, بالالار, بالا اسىراپ الۋشىلار, اسىراپ الىنعان بالا, اتا-اناسى ءبىر جانە اتا-اناسى بولەك باۋىرلار مەن اپا-قارىنداستار, اتا, اجە, نەمەرەلەر ەسەپكە الىنادى.
– وسى ادامدار ءبىر ۇيدە بىرگە تۇراتىن بولسا, ولاردىڭ تابىسى وتباسىنىڭ ورتاق كىرىسى دەپ سانالادى عوي؟ ەندى وسى كومەككە مۇقتاج ادامدار تابىسىن وزدىگىنەن ەسەپتەپ كورۋىنە بولا ما؟
– ارينە, ونى انىقتاۋدا وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جالاقىسى, زەينەتاقى, ارنايى مەملەكەتتىك جاردەماقى, جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن بەرىلەتىن قالالىق قوعامدىق كولىكتەردە جول ءجۇرۋ اقىسىنا ماتەريالدىق كومەك سوماسى قامتىلادى. سونىمەن قاتار, اليمەنت پەن كاسىپكەرلىكتەن تۇسكەن تابىس تا قوسا ەسەپتەلەدى. سوڭعىسىنا تۇرعىن ءۇيدى جالعا بەرۋ, جىلجىمايتىن مۇلىكتى, اۆتوكولىكتى ساتۋدان تۇسكەن تابىس, وتەۋسىز الىنعان اقشا-قاراجات, ۇتىستار, اقشا سالىمدارى جانە دەپوزيتتەر بويىنشا سىياقىلار دا ەسەپكە كىرەدى.
– اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الۋشىلارعا ارنالعان شارتسىز جانە شارتتى اقشالاي جاردەماقى دەگەنگە تۇسىنىك بەرەسىز بە؟
– قاراپايىم تىلمەن ءتۇسىندىرىپ وتسەك, شارتسىز اقشالاي كومەك, وتباسىندا ەڭبەككە قابىلەتتى ءبىر جان جوق, نەمەسە ەڭبەككە جارامدى جالعىز اسىراۋشىسى جەتى جاسقا دەيىنگى بالاسىن, مۇگەدەك بالانى, ءبىرىنشى نەمەسە ەكىنشى توپتاعى مۇگەدەكتى, بوگدە ادامنىڭ كۇتىمى مەن كومەگىنە مۇقتاج قارتتى باعىپ-كۇتىپ وتىرعان تابىسى از وتباسىلارعا كورسەتىلەدى. بۇل جاعدايلاردا وتباسىلارعا جۇمىسپەن قامتۋ شارالارى جاردەماقى الۋعا قاتىسى بولمايدى. مۇنداي جاردەماقىنى جالعىزىلىكتى, تۇرمىسى ناشار زەينەت جاسىنا شىققاندار, 1-2 توپتاعى مۇگەدەكتەر, ەكى ايدان ارتىق ۋاقىت بويىندا ناۋقاستان ەڭبەك ەتۋگە جارامسىز بولعاندار دا الادى.
شارتتى اقشالاي كومەك, وتباسىندا ەڭبەككە قابىلەتتى جاندارى جۇمىسسىز جۇرگەن, تابىسى تومەن وتباسىلارعا تاعايىندالادى. دەگەنمەن, ءوز كەزەگىندە جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ول وتباسىنىڭ جۇمىسسىز جۇرگەندەرىن جۇمىسقا تۇرعىزۋعا مىندەتتەنەدى, ال ولار بولسا ۇسىنىلعان جۇمىستان باس تارتپاۋى ءتيىس. ولارعا لايىقتى جۇمىس ورنىن نەمەسە قوعامدىق جۇمىستارعا, جاستار تاجىريەسى مەن الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىنا تارتادى. كەرەك بولعاندا قىسقا مەرزىمدى كۋرستارعا وقىتىپ, بيزنەس-يدەياسى بولسا, ونى دامىتۋعا مەملەكەتتىك گرانتتار بەرىلەدى. ەگەر وتباسىنداعى ەڭبەككە جارامدى ادام جۇمىسقا تۇرۋدان باس تارتسا, جاردەماقى تەك بالالارىنا بەرىلەدى.
بۇگىنگى تاڭدا نۇر-سۇلتان قالاسىندا 8 مىڭنان استام بوس جۇمىس ورنى بار, ەڭبەك نارىعىنداعى جۇمىس بەرۋشىلەر ورتاشا ەسەپپەن 90-120 مىڭ ارالىعىندا ايلىق جالاقىمەن قامتاماسىز ەتۋدە.
قورىتىندىلاي كەلگەندە, مىنانى اتاپ كورسەتكىم كەلەدى. شارتسىز نە شارتتى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتى تاعايىنداۋدىڭ باستى كريتەريى جان باسىنا شاققانداعى ورتاشا تابىسىن ەسەپتەۋ. الدىندا ايتىلعانداي, ءبىر ادامعا بولگەندە 21 572 تەڭگەدەن اسپاۋى ءتيىس.
– تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردىڭ جيىنتىق تابىسى كوپ جاعدايدا 21 572 تەڭگەدەن اسىپ كەتەدى. ونداي جاعدايدا اكىمدىك تاراپىنان كورسەتىلەتىن باسقا دا الەۋمەتتىك قولداۋ شارالارى بار ما؟
– نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمى بيۋدجەتتەن 6,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىپ, كوپبالالى جانە از قامتىلعان وتباسىلاردى قولداۋعا باعىتتالعان قوسىمشا 13 الەۋمەتتىك كەشەندى جوباسىن بەكىتتى. بيىلعى جىلدىڭ ساۋىرىنەن باستاپ, قالالىق ەمحانالاردا كوپبالالى وتباسى مۇشەلەرىن ءار سەنبى سايىن پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋدەن وتكىزىپ, قاجەت بولعان جاعدايدا اۋرۋحانادا ەمدەلۋگە جاتقىزىلادى.
مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ دەمالىس كۇندەرىندە اشىق ەسىك كۇندەرىن ۇيىمداستىرىپ, 902 كوپبالالى وتباسى مۇشەلەرى, ونىڭ ىشىندە 220 مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى تەكسەرۋدەن وتكىزدى. 5051 ادام دارىگەرلىك كەڭەس الىپ, 1113-ىنە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلگەن.
وسى ساناتتاعىلارعا كوممۋنالدىق قىزمەتتەردى تولەۋ بويىنشا تۇرعىن ءۇي كومەگىن كورسەتۋ سوماسى ۇلعايدى. قازىرگى ۋاقىتتا, ەگەر كوممۋنالدىق قىزمەت تولەمدەرى وتباسىنىڭ ايلىق جيىنتىق تابىسىنان 8 پايىزعا اسىپ كەتكەندە تاعايىندالاتىن بولادى. الداعى ۋاقىتتا بۇل كورسەتكىشتى قايتا قاراپ, 5 پايىزدان اسقان جاعدايدا تولەم جاساۋدى جوبالاپ وتىرمىز.
تولەۋ سوماسى ايىنا 4 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. وسىنداي كومەكپەن 700 كوپبالالى وتباسىلارىن قامتيتىن بولامىز. ۇيدە ءبىلىم الاتىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا كورسەتىلەتىن كومەك 6,5 اەك-تەن 10 اەك ۇلعايتىلىپ, 228 وقۋشى قامتىلماق.
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ پوليتسيا دەپارتامەنتى, دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ءبىلىم سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە 2 مىڭ تۇرعىن ءۇي سەرتيفيكاتىن بەرۋ جوسپارلاندى.
– بيىلعى وقۋ جىلى اياقتالىپ قالدى, الداعى قىركۇيەكتەن باستاپ وسىنداي وتباسىنداعى مەكتەپ جاسىنداعى بالالارىنا نەندەي كومەك بولادى؟
– كوپبالالى وتباسىلارىنىڭ بالالارىنا, ونىڭ ىشىندە مەكتەپ وقۋشىلارىنا, جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدج ستۋدەنتتەرىنە قوعامدىق كولىكتە تەگىن ءجۇرۋ مۇمكىندىگى بەرىلەدى. بۇل 36 مىڭ بالاعا ەسەپتەلىپ وتىر. وسى ساناتتاعىلاردىڭ 1-11 سىنىپتاردا وقيتىن بالالارى مەكتەپتە تەگىن ىستىق تاماقپەن قامتىلادى. بۇلار مەكتەپ فورماسىمەن جانە قاجەتتى وقۋ قۇرالدارىمەن تەگىن قامتاماسىز ەتىلەدى. 10 مىڭداي وقۋشىنىڭ جازعى دەمالىسىن ۇيىمداستىرۋدى ويلاستىرىپ وتىرمىز.
2019 جىلى 20 ماۋسىمنان باستاپ مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىس شەڭبەرىندە تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ورىندارىندا تەگىن وقۋعا قۇجاتتاردى قابىلداۋ باستالادى. بۇل جوبادا ەكى مىڭنان استام ادامدى قامتيمىز.
قالا اكىمى باقىت سۇلتانوۆ قامقورلىققا مۇقتاج جانداردىڭ تالاپ-تىلەگىن نازاردا ۇستايدى. تۇراقتى تۇردە كوپبالالى انالارمەن كەزدەسۋ وتكىزىپ, اكىمدىكتىڭ وسى باعىتتاعى الەۋمەتتىك شارالارىمەن تانىستىرادى. الداعى ۋاقىتتا دا بۇل جۇمىستار جالعاسىن تاۋىپ, الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان ازاماتتاردىڭ قاتارى قىسقاراتىنىنا سەنىمدىمىن.
