مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى XVI وڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمىنا قاتىسۋعا ومبىعا بارىپ, رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەستى. ەكى ەل باسشىلارى شەكاراداعى كەپتەلىس, جايىق پەن ەرتىس وزەندەرىنىڭ ەكولوگياسى, استىق ەكسپورتتاۋداعى ءتيىمسىز باسەكەلەستىك, ءبىلىم بەرۋ مەن سپورتتى دامىتۋداعى ىنتىماقتاستىق جانە ت. ب. وزەكتى ماسەلەلەردى تالقىلادى.
شەكاراداعى كەپتەلىس ماسەلەسى شەشىلەدى
قاسىم-جومارت توقاەۆ قوناقجايلىق تانىتقانى ءۇشىن ۆلاديمير پۋتينگە ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. «2003 جىلى ومبىدا نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن ۆلاديمير پۋتين شەكارالىق وبلىستاردىڭ العاشقى فورۋمىن وتكىزدى. سول ۋاقىتتان بەرى ءداستۇرلى فورۋم مەحانيزمى تولىق ىسكە قوسىلدى. 15 جىلدا ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىق كولەمى 3,5 ەسەگە ءوستى. ايماقتار اراسىنداعى ساۋدا كولەمى ۇلعايىپ كەلەدى. وتكەن جىلى تاۋار اينالىمى 6,5 ترلن تەڭگەدەن استى نەمەسە 19 ملرد اقش دوللارىنا جەتتى» دەپ مالىمدەدى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى.
قازاقستان مەن رەسەي شەكاراسىنداعى كەپتەلىس بيىلعى باسقوسۋدىڭ نەگىزگى تاقىرىپتارىنىڭ ءبىرى بولعانى راس. شەكارادا جۇك تيەلگەن فۋرالاردىڭ 8 ساعاتقا دەيىن قاڭتارىلىپ تۇراتىنىن پرەزيدەنتتەر دە جاقسى بىلەتىنىن ايتتى. «شەكارا ماڭى ايماقتارىنىڭ ينفراقۇرىلىمدىق الەۋەتىن كەڭەيتۋ جانە دامىتۋ قاجەت. قولدانىستاعى ينفراقۇرىلىم زاماناۋي تالاپتارعا ساي كەلمەيدى. سوندىقتان الدىمىزدا اۋقىمدى جۇمىس بار. قۇرىلعان ترانسۇلتتىق دالىزدەردى, سونىڭ ىشىندە «ءبىر بەلدەۋ, ءبىر جول» جانە «سولتۇستىك – وڭتۇستىك» مەگاجوبالارىن ەسكەرە وتىرىپ, شەكارالىق وتكىزۋ بەكەتتەرىن جاڭعىرتۋ كەرەك. بۇگىندە وتكىزۋ بەكەتتەرىن كەڭەيتىپ, قوسىمشا بىرنەشەۋىن اشۋ قاجەتتىگى تۋىنداپ وتىر» دەپ مالىمدەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ. فورۋمنىڭ قورىتىندىسىندا ەل باسشىلارى شەكاراداعى وتكىزۋ بەكەتتەرىنىڭ جۇمىسى جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس-قيمىل باعدارلاماسىن ماقۇلدادى.
جايىق پەن ەرتىستىڭ ەكولوگياسى الاڭداتۋدا
پرەزيدەنتتەر اشىق تالقىلاعان تاقىرىپتىڭ ءبىرى – ەكولوگيا. قاسىم-جومارت توقاەۆ ەرتىس پەن جايىق وزەندەرىندەگى ەكولوگيا ماسەلەسىن كوتەرىپ, بىرلەسىپ شەشۋدى ۇسىندى. رەسەي ەلىنىڭ باسشىسى ارىپتەسىنىڭ ۇسىنىسىن بىردەن ماقۇلدادى. «جايىق, ەرتىس جانە وزگە دە ءىرى وزەندەردىڭ ەكوجۇيەسىن ساقتاۋ باعىتىندا قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىندا ەكى ەلدىڭ شەكارالاس ءوڭىرلەرىنىڭ بىرلەسىپ بەلسەندى جۇمىس ىستەۋىنە مۇمكىندىك مول» دەدى فورۋمدا ۆلاديمير پۋتين ءوز ويىمەن ءبولىسىپ.
قىستىگۇنى جايىقتا 118 توننا بالىق قىرىلسا, سونىڭ ىشىندە 108 تونناسى – بەكىرە تۇقىمداس. زەرتتەۋدەن ءمالىم بولعانىنداي, وزەندەگى اپاتقا جوعارى توكسيندى حلوردىڭ كوپ
توگىلۋى سەبەپ بولعان. حيميالىق زات «اتىراۋ سۋ ارناسىنىڭ» كىناسىنەن توگىلگەن دەپ ايىپتالدى. ال ەرتىس وزەنىندەگى كاناليزاتسياعا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قاجەت. ومبى تۇرعىندارى وزەنگە لاس نارسەلەر قۇيىلادى دەپ الاڭداۋدا.
ومبى وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى الەكساندار بۋركوۆ ەرتىسكە قاتىستى بىرىڭعاي رەتتەۋ مەحانيزمىن كەلىسۋدى ۇسىنىپ ەدى, پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى بولات باقاۋوۆ ونى قولدادى. ول 70-80-جىلدارى ەرتىس ارقىلى جىلىنا 9 ملن تونناعا دەيىن جۇك تاسىمالدايتىن ىشكى سۋ كولىگىنىڭ الەۋەتىن مىسالعا كەلتىردى. «جىل سايىن ەرتىس سۋىنىڭ ارناسىن تەرەڭدەتۋدى رەسەيلىك تاراپتان جۇرگىزۋدى ەكى ەل ۇكىمەتتەرى دەڭگەيىندە شەشۋىمىز قاجەت» دەدى ب.باقاۋوۆ. قاسىم-جومارت توقاەۆ ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتا كەلە, كەلەسى وڭىرارالىق فورۋمدى 2020 جىلى كوكشەتاۋ قالاسىندا وتكىزۋدى, سونداي-اق ونىڭ تاقىرىبىن «ەكولوگيا جانە جاسىل ءوسىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق» دەپ اتاۋدى ۇسىندى.
ءتيىمسىز باسەكەلەستىك
قازىر رەسەي مەن قازاقستان استىق ەكسپورتتاۋشى ەلدەردىڭ وندىعىنا كىرەدى. قازاقستان پرەزيدەنتى ەكى ەلدىڭ ءجيى-ءجيى ءبىر-بىرىمەن باسەكەلەسەتىنىن, اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىنە زيانىن تيگىزەتىنىنە توقتالدى. «ەكى مەملەكەتتىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىنىڭ مۇمكىندىكتەرى وتە زور, تەك سونى ءتيىمدى پايدالانۋ كەرەك. ءبىز ءبىر-بىرىمىزبەن ءجيى باسەكەلەسەمىز, ءتىپتى ودان ۇتاتىنىمىز شامالى. سول سەبەپتەن بىزگە ۇيلەسىمدىلىك, ءتيىستى مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولار اراسىندا تولىققاندى, كۇندەلىكتى بايلانىس قاجەت» دەپ اتاپ ايتتى ق.توقاەۆ.
رەسەيدە – نزم, قازاقستاندا رەسەي–قازاقستان مەكتەبى اشىلادى
ۆلاديمير پۋتين فورۋمدا قازاقستاندا رەسەي–قازاقستان مەكتەپتەرى مەن ۋنيۆەرسيتەتىن اشۋ ماسەلەسى پىسىقتالىپ جاتقانىن جەتكىزدى. قاسىم-جومارت توقاەۆ ەلوردادا باۋمان اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بازاسىندا فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەبىن اشۋ جونىندەگى باستامانى قولدادى. سايكەسىنشە, رەسەيدىڭ شەكارالاس ايماقتارىنىڭ بىرىندە «نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ» فيليالى اشىلادى. سونداي-اق ەكى ەل جاستارى بىرقاتار بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرادى. فورۋمنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «قازاقستان–رەسەي» شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعى باعدارلاماسىنىڭ تۇجىرىمداماسىنا, مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ مادەنيەت مينيسترلىگى اراسىنداعى 2020-2022 جىلدارعا ارنالعان ىنتىماقتاستىق باعدارلاماسىنا, اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى مەن رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ جاستار ءىسى جونىندەگى فەدەرالدىق اگەنتتىگى اراسىنداعى جاستار ساياساتى سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا جانە ت. ب. قۇجاتتارعا قول قويىلدى.
