بۇل – جەكەلەگەن اتا-انانىڭ نەمەسە بالانىڭ جانايقايى عانا ەمەس, ۇلت دەنساۋلىعىنا, ەل بولاشاعىنا الاڭ ەتكەن وزەكتى ماسەلە. سانيتارلىق تالاپتارعا سايكەس, وقۋشىنىڭ (ريۋكزاك) بوس سومكەسىنىڭ سالماعى ءبىر كەلىدەن اسپاۋى قاجەت. ارقاعا ءتيىپ تۇرعان جەرى قاتتى بولۋى شارت. يىقباۋلارى جالپاق, مويىنعا سالماق تۇسىرمەۋى ءتيىس.
«مەكتەپ سومكەسىنىڭ سالماعى وقۋشىنىڭ بويى مەن جاس ەرەكشەلىگىنە ساي بولۋى شارت. ماسەلەن, 1-3 سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ سومكەسى 2 كەلىدەن اسپاۋى ءتيىس. 4-5 سىنىپتا – 2,5 كەلى, 6-7 سىنىپتا – 3,5 كەلى, ال جوعارى سىنىپ وقۋشىلىرىنىڭ سومكەسى 4,5 كەلىدەن ارتىق بولماۋى قاجەت. اۋىر ريۋكزاكتىڭ سالدارىنان سكوليوز, وستەوحوندروز سياقتى اۋرۋلاردىڭ تۋىندايتىنىن ۇمىتپاۋىمىز قاجەت» دەيدى ولار.
بۇل تۋرالى نە ايتىلعانىن ەسكە تۇسىرەيىك:
2022 جىلدىڭ 28 قىركۇيەگى
– پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ اتا-انالاردىڭ شاعىمدارىنا نازار اۋدارىپ, بىلاي دەگەن بولاتىن: «بالالار نەگە سالماعى اۋىر ريۋكزاكتاردى ۇستاۋى كەرەك, وسى سەبەپتى: «وقۋ ماتەريالدارىن تسيفرلىق فورماتقا كوشىرۋدى جەدەلدەتۋ قاجەت دەپ سانايمىن. بۇل بۇكىل وقۋ پروتسەسىن بارىنشا تسيفرلاندىرۋ قاجەت دەپ سانايمىن».
2022 جىلدىڭ 3 قازانى
– ۇكىمەت تە وسى تاپسىرمانى ورىنداۋعا مۇددەلى. پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايلوۆ: وقۋلىقتاردى تسيفرلىق فورماتقا اۋىستىرۋ, بالالاردىڭ جۇكتەمەسىن ازايتۋ جانە وقۋشىلاردى پلانشەتتەرمەن قامتاماسىز ەتۋدى جۇزەگە اسىرۋ. بىراق, ازىرگە تۇسىنىكسىز بولىپ تۇرعانى سول, بارلىعىنا گادجەت ساتىپ الۋ كەرەك پە, جوق الدە تەك اۋىل مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارىن (ولارعا گادجەتتەردى «قازاقستان حالقىنا» قورىمەن بىرلەسىپ ساتىپ الۋ جوسپارلانعان) قامتاماسىز ەتۋ كەرەك پە؟
2019 جىلدىڭ 13 تامىزى
– وتكەنگە ورالايىق. ءۇش جىل بۇرىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترى (قازىرگى وقۋ-اعارتۋ) اسحات ايماعامبەتوۆ: 1 قىركۇيەكتەن باستاپ وقۋشىلاردىڭ اتا-انالارى قاعاز نەمەسە ەلەكتروندى وقۋلىقتاردى ءوز بەتىنشە تاڭداي الادى. بالا مەكتەپكە پلانشەتپەن نەمەسە نوۋتبۋكپەن ساباققا بارعىسى كەلسە بارا الادى جانە وعان ەشكىم قارسى بولمايدى. مينيسترلىكتىڭ سايتىندا مەكتەپ ادەبيەتتەرىن جۇكتەۋگە ارنالعان فايلدار بار» دەدى.
2019 جىلدىڭ 10 قىركۇيەگى
– ەلوردالىق سانيتارلىق دارىگەرلەر 13 قالالىق مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ريۋكزاكتارىن ولشەدى. بۇل بالاعا دەگەن اسقان جاناشىرلىقتان ەمەس, قازنەتتەگى جاپپاي تارالعان بەينەروليككە قاتىستى رەاكتسيا ەدى: باستاۋىشتا وقيتىن بالا ءوز پورتفەلىنىڭ سالماعىنان باسپالداقتان قۇلايدى. ارينە, وقيعا تەكسەرىلدى, باق-قا ءباسپاسوز رەليزى جىبەرىلدى («باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ريۋكزاكتارىنىڭ سالماعى نورمادان 2,5 ەسە ارتىق!»), ماسەلە سونىمەن جىلى جابىلىپ, ۇمىتىلدى.
2022 جىلدىڭ 4 قازانى
– بۇل ماسەلە تۋرالى وسىنداي جوعارى دەڭگەيدە ايتىلعاننان باسقا, بۇگىن نە بىلەمىز؟ وسى ماسەلەنى انىقتاۋعا تىرىسقان ارىپتەستەرىم بار. ولاردىڭ ايتۋىنشا, ەلەكتروندىق وقۋلىقتارى بار پلاتفورمالار بار, اتا-انالاردىڭ تاڭداۋ قۇقىعىن ەشكىم جويعان جوق, بۇل تەك پلانشەتتەردى ساتىپ الۋ ماسەلەسىنە كەلىپ تىرەلەتىن سىڭايلى نەمەسە ءبىز بىلمەيتىن كەيبىر قيىندىقتار بار سياقتى. انىق-قانىعىن ايتقان ەشكىم جوق, پرەزيدەنت تاپسىرماسى قالاي ورىندالاتىنى بىزگە دە تۇسىنىكسىز بولىپ تۇر.
2022 جىلدىڭ 1 قاراشاسى
قر تسيفرلىق دامۋ, يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى باعدات مۋسين پلانشەت ءوندىرىسىن ىسكە قوسۋ مەحانيزمىن بىلاي ءتۇسىندىردى: «ءبىز وتاندىق وندىرىسكە سۇرانىس تۋدىرعىمىز كەلەدى. ەگەر سۇرانىس بولماسا, وندا بۇل پلانشەتتەردى ۇيىمداستىرۋ دا قاجەت بولمايدى. قازىر پەتروپاۆلدا كيروۆ اتىنداعى زاۋىتتا جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيالار پاركىندە نوۋتبۋكتەر مەن كومپيۋتەرلەر قۇراستىرىلادى. بۇل وندىرىستەر جولعا قويىلدى, ەندى پلانشەتتەرگە سۇرانىس تۋعىزۋىمىز كەرەك» دەدى باعدات مۋسين ۇكىمەت كۋلۋارىندا تىلشىلەرگە بەرگەن سۇحباتىندا. ونىڭ ايتۋىنشا, ساتىپ الۋ ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارى ارقىلى جۇرگىزىلەدى. بۇعان قوسا, وقۋشىلار ءۇشىن شىعارماشىلىق پاندەر بويىنشا ءوز كونتەنتىن جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
اتا-انانىڭ پىكىرى:
استانالىق الما نابيەۆا بىلاي دەيدى: وقۋشى قىزىم سومكەسىنە ونشاقتى كىتاپتى سالىپ, تاڭعى التىدا دىردەكتەپ مەكتەپكە بارا جاتادى. ءار كىتاپتىڭ سالماعى – 1,5-2 كگ شاماسىندا. سوندا ونشاقتى كگ-دى ءوزى 45 كگ بولمايتىن قىزىم كۇندە تاڭعى التىدان كەشكى جەتىگە دەيىن كوتەرىپ جۇرەدى. بيگە قاتىساتىنى جاقسى بولدى, اراسىندا جاتتىعۋ جاساپ, دەنەسىن يكەمگە كەلتىرەدى, بولماسا مىنا سالماقتان ادام مۇگەدەك بولىپ قالۋى عاجاپ ەمەس.
ەلوردالىق ميرا كوپبەرگەنوۆا: مەنىڭ ۇلىم 6-سىنىپتا وقيدى, اۋىر سومكەسىن جاقىندا عانا ولشەپ ەدىم, 9 كەلى بولىپ شىقتى. كىتاپ, داپتەر, وقۋ قۇرالدارىنان باسقا ىشەتىن سۋى, اۋىستىراتىن اياق كيىمى, تاعى باسقا زاتتارى بار. سول زىلدەي ريۋكزاكپەن بالام جارتى كۇن بويى ۇلكەن مەكتەپتى شارلاپ جۇرەدى, اتا-انالار جينالىسىندا بۇل ماسەلەنى كوتەردىم دە ايتتىم: ۇلىمنىڭ دەنساۋلىعى ماعان كەرەك, وعان ومىرتقاسى قيسايۋىنا بايلانىستى اۋىر زات كوتەرۋىنە استە بولمايدى, سوندىقتان ەندى بالامنىڭ 3-4 كگ-نان ارتىق سومكە كوتەرۋىنە رۇقسات ەتپەيمىن, ەسكەرتۋ جاسايتىن مۇعالىم بولسا, ماعان شىقسىن دەدىم. سودان ماسەلە شەشىلدى: مۇعالىم ديرەكتوردىڭ وقۋ جونىندەگى ورىنباسارلارىن شاقىردى, ولار بىزگە, اتا-انالار چاتىنا ەلەكتروندى وقۋلىقتىڭ سىلتەمەلەرىن ۇسىندى, 10 مينۋتتىڭ ىشىندە بۇكىل كىتاپتىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسى قولىمىزدا تۇردى. ەندى ۇلىم جانە ونىڭ كەيبىر كلاستاستارى پلانشەتپەن مەكتەپكە بارىپ ءجۇر.
ديرەكتورلار نە دەيدى؟
اراي مۋحامەتجانوۆا, قوشكە كەمەڭگەرۇلى اتىنداعى №49 ورتا مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى: بۇگىنگى تاڭدا وقۋشى جۇكتەمەسىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى وقۋشى كۇندەلىكتى 3-4 وقۋلىق قانا اكەلەدى. ول وقۋلىقتار ساباق بارىسىندا رەسۋرس رەتىندە قولدانىلادى. وقۋلىقتى قولدانۋ – قۇرداستار توبىندا ءبىلىم الۋدا قاجەت قۇرال.
قادىرعازى مۇقانوۆ, №38 مەكتەپ-ليتسەيىنىڭ ديرەكتورى: بۇل تۇرعىدا وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگى تاراپىنان ءبىرشاما وڭ باستامالار بار. وقۋ جۇكتەمەسىنىڭ ازايتۋ ۇستانىمىنان بولەك, وقۋ ءىسى مەڭگەرۋشىلەرى ساباق كەستەسىن قۇرۋ بارىسىندا جۇپتىق ساباقتاردى قويۋ ارقىلى, ءبىر كۇندەگى بولاتىن پاندەردىڭ سانىن ازايتۋعا مۇمكىندىك جاساۋعا ابدەن بولادى. سونداي-اق مەكتەپتەردە وقۋشىنىڭ ءوز دەربەس شكافىنىڭ بولۋى وقۋلىقتاردى كۇنى بويى «ارقالاپ» ءجۇرۋ ازابىنان ارىلتادى. وقۋلىقتاردىڭ ەلەكتروندى نۇسقالارىنىڭ بولۋى, ياعني, سايكەسىنشە ساباق بارىسىندا تسيفرلىق رەسۋرستاردى (وقۋلىقتاردى) پايدالانۋ ارقىلى دا ماسەلەنى وڭتايلاندىرۋ جۇزەگە اسىرىلۋدا.
گۇلجانات ابدرامانوۆا, ىلياس ەسەنبەرلين اتىنداعى №67 گيمنازيا ديرەكتورى: كۇندەلىكتى ساباققا الىپ كەلەتىن سومكەنىڭ سالماعى مەن سومكەنىڭ تالاپقا ساي بولۋى – قازىرگى كەزدەگى وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى. ءار سىنىپ قاتارىنا ۇسىنىلعان وقۋلىقتار بويىنشا توقتالاتىن بولساق. باستاۋىش سىنىپ پاندەرى ءار توقسانعا جانە جارتىجىلدىققا 1-ءبولىم, 2-ءبولىم, 3-ءبولىم, 4-ءبولىم تۇرىندە ۇسىنىلىپ وتىر. بۇل وقۋلىقتار وقۋشى سومكەسىنىڭ كۇندەلىكتى سالماعىن نورماعا ساي ۇستاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
№62 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى باعداگۇل نۇرتازينا: وقۋشى ساباق كەستەسىندەگى وقۋلىقتاردى اكەلۋگە مىندەتتى. وقۋلىقپەن جۇمىس جاساۋ وقۋشى ءۇشىن قاجەت. وقۋشىنىڭ دارىگەردەن اۋىر زات كوتەرۋگە بولمايتىندىعى تۋرالى انىقتاماسى بولعان جاعدايدا وقۋلىقتارىن كلاسس بولمەسىندە قالدىرىپ, ۇيدەن ەكىنشى وقۋلىقپەن دايىندالۋعا بولادى.
P.S: جالپى العاندا, قازاقستاندا مەكتەپ وقۋلىقتارىنىڭ بازاسى بار, بىراق ماسەلە ونى جەتكىزۋدىڭ قيىندىعىندا, وقۋ قۇرالدارى – پلانشەتتەردىڭ جوقتىعىندا سياقتى. وقۋ-اعارتۋعا قاتىستى ءبىلىم ۇيىمدارى تسيفرلاندىرۋدىڭ كەيبىر جەتكىزۋ قۇرالدارىمەن قامتاماسىز ەتە الماي وتىرعانداي كورىنەدى. ارينە, ۇيىندە بىرنەشە وقۋشى بالاسى بارلار پلانشەتتى ساتىپ الا المايتىنى تۇسىنىكتى, ال جاعدايى بارلاردىڭ تاڭداۋىنا ەشكىم تالاسا المايدى. سوندىقتان دا ەلەكتروندى وقۋ قۇرالدارىنا بىزدە اسا قۇشتارلىق جوقتىڭ قاسى دەپ باعالاۋعا بولادى.
سوندا قايتپەك كەرەك, ەل پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ ءاربىر جولداۋىندا تسيفرلاندىرۋ تۋرالى, ءبىلىم جۇيەسىن جاڭا تەحنولوگيالارمەن جاراقتاندىرۋ جايلى ۇنەمى ايتۋمەن كەلەدى, ال نازىك ءبۇلدىرشىن بالالارىمىز اۋىر سالماقتى سومكەلەردى تاسۋدان قۇتىلار ەمەس.
