قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگى باياندى بولۋى ءۇشىن قان توككەن باتىر بابالارىمىزدى, دانا بيلەرىمىزدى ەسكە الىپ, ەرلىگىن پاش ەتۋ – قاسيەتتى بورىش. وسى ورايدا «بۇگىنگى كۇندى ءتۇسىنىپ-ءتۇيسىنۋ ءۇشىن دە, بولاشاقتىڭ ديدارىن كوزگە ەلەستەتۋ ءۇشىن دە كەشەگى كەزەڭگە كوز جىبەرۋىمىز كەرەك» دەگەن بولاتىن ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
استانا قالاسىنداعى №5 كوپشىلىك كىتاپحانا ۇجىمى جاقىندا وقىرماندار ءۇشىن تاريحي تاعىلىمدى شارا ۇيىمداستىردى. ەلىمىزدىڭ تاريحىندا ۇلى جەڭىستەر مەن سان الۋان وقيعالار كوپ بولعانى بەلگىلى. سونىڭ ءىشىندە وربۇلاق شايقاسىنىڭ ورنى دا ەرەكشە كورىنەدى.
وربۇلاق شايقاسى – قازاق حالقىنىڭ جوڭعار شاپقىنشىلىعىنا قارسى ازاتتىق سوعىسىنداعى العاشقى جەڭىستى وقيعا. بۇل – جاڭگىر حان مەن جوڭعارلاردىڭ باتىر قوڭتايشىسى اراسىندا وتكەن ۇلكەن سوعىس. جوڭعارلاردىڭ قارقىنى قاتتى ەكەنىن سەزگەن جاڭگىر حان قول استىنا جاۋجۇرەك باتىرلارىن جينايدى. قازاق جەرىنە باتىر قوڭتايشى باستاعان قالىڭ جاۋدىڭ بەت العانىن الدىن الا بىلگەن جاڭگىر ولارعا قارسى تۇراتىن ىڭعايلى جەر تاڭداپ, اقىلدى ايلامەن اسكەرىن ورنالاستىرادى. سول ارالىقتا سامارقانداعى ءجالاڭتوس باھادۇرگە حابار جىبەرەدى. كومەك كەلگەنشە جاۋدىڭ جولىن بوگەمەك بولىپ, التى ءجۇز باتىردى سوڭىنا ەرتكەن جاڭگىر حان تاۋ شاتقالىندا اينالدىرا ور قازدىرىپ, وندا ءۇش ءجۇز ءاسكەردى قالدىرادى دا, ءوزى جاساقتىڭ جارىم بولىگىمەن بىرگە شاتقالدىڭ سىرتىنا, قارسى بەتىنە جاسىرىنادى. شاتقالدىڭ وتە تارلىعىنان جاۋ اسكەرى مەڭگەرگەن امال-ايلاسىن پايدالانۋعا مۇمكىندىكتەرى بولماي, شەتىنەن قىرىلادى. ەكى رەت شابۋىلعا شىعۋعا ارەكەتتەنسە دە, ولارىنان تۇك شىقپايدى. سامارقاننان جيىرما مىڭ قولمەن ءجالاڭتوس باتىر كەلىپ جەتكەندە, ونسىز دا ون مىڭ اسكەردەن ايىرىلىپ, قازاقتاردان ايلاسىن اسىرا الماعان جوڭعار حان قالعان قولىن جيناپ, ويسىراعان شىعىنمەن كەيىن شەگىنۋگە ءماجبۇر بولادى. اتى دارداي جوڭعار حانىنا ۇلكەن ۇيات سانالعان شايقاستىڭ سوڭى قازاق جاساقتارىنىڭ ۇلكەن جەڭىسىمەن اياقتالادى.
قازاق جاۋىنگەرلەرى وسىنداي ۇلكەن سوعىستار كەزىندە تۇتىنگە ۇرىندىرۋ ءتاسىلىن دە كوپ پايدالانعان جانە بۇل ءتاسىلدى وتە قۇپيا ۇستاعان. قازاق جاساعى جاۋدىڭ جولىن تورىپ, جولىنا شومەلە ءشوپ ءۇيىپ, ور قازىپ, وعان ۋلى شوپتەردى تاستاعان. ياعني, سۋلى كۇيىندە بىقسىعان تۇتىنگە ۋلاندىرۋ ماقcاتى بولعان. ۋلى شوپتەردىڭ يىسىنەن جان-جانۋارلار دا, ادامدار دا باسى اينالىپ قۇلاعان. ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن ەسىن جيناي الماي, كەيبىرى سول كۇيىندە جان تاپسىرعان. قازاق جاساقتارى جوڭعار شاپقىنشىلىعىندا از عانا قولمەن بىرنەشە رەت وسىنداي ءادىستەرمەن جاۋدى كۇيرەتە جەڭىپ وتىرعان.
وربۇلاق جەڭىسى – قازاقتىڭ عاجاپ باۋىرمالدىعىنىڭ جەمىسى. بۇل جەڭىستىڭ قازاق حاندىعى ءۇشىن زور ماڭىزى بولدى. ات توبەلىندەي از قازاقتان تۇمسىعى بۇزىلىپ, تاۋى شاعىلىپ قايتقان باتىر قونتايشى ەلىنە بارعان سوڭ ءبىراز بەدەلىنەن ايىرىلىپ, بيلىگى السىرەپ قالادى.
سالقام جاڭگىر ساياساتكەر, تاپقىر دا باتىل قولباسشى, حالىق جاناشىرى, جانىنا توپتاسقان ساربازداردىڭ ارقايسىسى جۇزگە تاتيتىن باتىرلار بولعان. ولار قازاق جەرى ءۇشىن جوڭعارلارعا تايسالماي توتەپ بەرە بىلگەن.
جاڭگىر حان قازاق جەرىنە جوڭعارلار تىنىمسىز شابۋىل جاساپ تۇرعان اسا قيىن كەزەڭدە بيلىك جۇرگىزدى. ول بار كۇش-جىگەرىن قازاق جەرىنە ەشكىم قول سۇعا المايتىن تۇتاستىعىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتادى.
بيىل وربۇلاق شايقاسىنا 375 جىل تولىپ وتىر. وسى شايقاستى ماڭگىلىك ەستە قالدىرۋ, جاستاردىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن الاۋلاتۋ ماقساتىندا استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپحانالار جۇيەسىنىڭ №5 كوپشىلىك كىتاپحاناسىندا «وربۇلاق شايقاسى – عاسىرلار كۋاسى» اتتى بيبليوكۆەست وتكىزدىك.
شارا بارىسىندا قازاق مەملەكەتىنىڭ تاريحى, قازاق حاندارى مەن قولباسشى باتىرلارى تۋرالى جان-جاقتى اڭگىمەلەندى. سونىمەن بىرگە وقىرماندار نازارىنا تاقىرىپتىق دەرەكتى بەينەفيلمدەر ۇسىنىلىپ, «قازاق حاندىعى» اتتى كوپ سەريالدى تاريحي كينوداستاننان ءۇزىندى كورسەتىلدى. شاراعا تۇراقتى وقىرماندارمەن قاتار №50 مەكتەپتىڭ مۇعالىمدەرى مەن جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى قاتىستى.
گۇلنار
ەسىمسەيىتوۆا,
استانا قالاسىنداعى № 5 كىتاپحانا
قىزمەتكەرى
