استانا قالاسى تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسى جىلداعى داستۇرگە ساي ءدۇيىم جۇرتتى ۇلى اباي ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنا جيناپ, «اباي الەمى» اتتى ادەبي-سازدى ءىس-شاراسىمەن حاكىمنىڭ تۋعان كۇنىن اتاپ ءوتتى. «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى مەن استانانىڭ 20 جىلدىعى اياسىندا وتكەن شاراعا جينالعاندار ەلباسىنىڭ «ابايدىڭ مۇراسى – قازاقتىڭ ەڭ قاسيەتتى قازىناسى» دەگەن ءسوزىن تەمىرقازىق ەتىپ العان كىتاپ كورمەسىن تاماشالاپ, اسەم ءان مەن جىرعا, كۇمبىرلى كۇيگە قۇلاق قۇرىشىن قاندىردى.
جالپى, تامىز ايىندا قازاقتىڭ دانا, دارا تۇلعاسى اباي قۇنانبايۇلىنىڭ تۋعان كۇنىن ەكى رەت اتاپ وتەمىز. ونىڭ ءبىرى – ابايدىڭ نەمەرە ءىنىسى ءارحام ىسقاقوۆ «ابايدىڭ ءومىر جولى» اتتى ەستەلىگىندە جازعانداي, 10 تامىز بولسا, ەكىنشىسى – 23 تامىز. قازىرگى عالىمداردىڭ كوبىسى ەكىنشى داتاعا توقتايدى. ولار: «العاشقى داتا ەسكىشە ستيلدە اتالادى, جاڭا كۇنتىزبە بويىنشا كەيىنگىسى دۇرىس» دەگەن ءۋاجدى العا تارتادى.
ءتۇپتىڭ تۇبىندە ءبىر داتاعا توقتارمىز, الايدا ۇلى ابايدى كۇندە ۇلىقتاساق تا ارتىقتىق ەتپەيدى. دانىشپاننىڭ دۇنيەگە كەلگەن كۇنىن ءبىر ايدا ەكى مارتە بىزگە تويلاتقان بۇل دا ءبىر قۇدىرەتتىڭ حاكىمنىڭ مۇراسى بويىمىزعا ءسىڭسىن دەگەنى شىعار.
الدىمەن استانا اكىمدىگى, ءبىرقاتار قالالىق باسقارمالار, اۋدان اكىمدىكتەرى, باسقا دا مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەن وقۋ ورىندارى جانە اباي رۋحىنا تاعزىم ەتىپ كەلگەن حالىقتىڭ اتىنان ەسكەرتكىشكە گۇل شوقتارى قويىلدى.
– بۇگىن استانادا اباي وقۋلارى باستالىپ جاتىر. سونىمەن قاتار, ەلوردانىڭ بارلىق مەكتەپتەرىندە, وقۋ-اعارتۋ ۇيىمدارىندا اباي اتامىزدىڭ ولەڭدەرى وقىلىپ, اندەرى شىرقالۋدا. جالپى, ءبىز اباي مۇراسىنا ورالعان سايىن ونىڭ ءتۇپسىز تۇڭعيىعىنا باتا تۇسەمىز. سەبەبى ويشىل اتامىز – شىعىس پوەزياسىندا قالىپتاسقان ۇلى داستۇرلەردى جالعاستىرۋشى عانا ەمەس, فيردوۋسي, نيزامي, الىشەر ناۋاي سەكىلدى ويشىلداردىڭ ءىزباسارى بولا تۇرا, ولار ايتقان ويلاردى دامىتۋشى, ادامزات وركەنيەتىنە ولشەۋسىز ۇلەسىن قوسقان ۇلى تۇلعا, ۇلى قايراتكەر, ۇلى ويشىل. اباي اتامىزدىڭ ءوزىنىڭ حالقىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى كورىنەتىن, ۇلت بولمىسىنداعى ەرەكشەلىكتەردى تاپ باسىپ, رۋحاني جاڭعىرۋعا, وسە تۇسۋگە, دامي تۇسۋگە شاقىراتىن شىعارمالارى ماڭگىلىك. رۋحاني باستاۋلارىمىزعا تەرەڭدەگەن سايىن ءبىزدى ءوزىنىڭ قۇنارىمەن بايىتا تۇسەدى. اباي اتامىز مۇراسىنىڭ قىمباتتىلىعى دا, قۇندىلىعى دا وسىندا, – دەدى استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك امانشاەۆ.
بەلگىلى اقىن, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى نەسىپبەك ايتۇلى اباي مۇراسى مەن «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اراسىندا ۇلكەن بايلانىس بارىن اتاپ ءوتتى.
– ءار زامان تۇلەپ, جاڭارىپ, جاڭعىرىپ وتىرادى. اباي ءوز زامانىن جاڭارتىپ, ءوز ءداۋىرىن رۋحاني جاڭعىرتتى. حالقىن ۇلى رۋحانياتقا, ۇلى مادەنيەتكە شاقىردى. رۋحاني جاڭعىرۋ دەگەنىمىز تەك قانا اس ءىشىپ, اياق بوساتۋ ەمەس. وسى كۇنى كەيبىرەۋلەر يت جۇگىرتسە دە, ات شاپتىرتسا دا رۋحاني جاڭعىرۋعا كەلتىرەدى. ولاي ەمەس. رۋحاني جاڭعىرۋ – حالقىنىڭ جۇرەگىڭە تەرەڭ بويلا, جوعىڭدى تۇگەندە, بولاشاققا ۇمتىل, ىشتەي تۇلە, ساناڭدى تۇزە, ءبىرىڭدى-ءبىرىڭ دوس كور, ماڭگىلىك ەلدىڭ ماڭگىلىك مۇراتىن جۇزەگە اسىراتىن ۇرپاق تاربيەلە دەگەن ءسوز, – دەگەن اقىن ۇلى ابايعا ارناۋىن وقىپ بەردى.
استانا قالاسى مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونياسىنىڭ ۇجىمى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى كەنجەعالي مىرجىقباي, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى گۇلزيرا بوكەيحان, قازاقتىڭ كلاسسيكالىق ءانىنىڭ دۇلدۇلدەرى ەرلان رىسقالي, پەريزات تۇراروۆا, كۇيشى ايبەك بەكبوسىن ابايدىڭ اندەرىن اۋەلەتىپ, كۇيلەرىن كۇمبىرلەتتى. ءارتىس قاسىمحان بۇعىباي ويشىلدىڭ بەينەسىنە ەنىپ, كۇڭىرەندى.
قازاقتىڭ باس اقىنى سانالاتىن اباي قىرىق جاستان كەيىن عانا ولەڭ جازدى دەگەن تۇسىنىك قالىپتاستى. ايتىلعانداي, بيىل ونىڭ 1888 جىلى جازىلعان 27 ولەڭىنە 130 جىل تولىپ وتىر. شارادا ابايدىڭ ءىزباسارلارى, حح جانە ءححى عاسىرلاردا ولەڭدە جولىن جالعاعان اقىندار جىرلارىن وقىدى.
«اباي – ءوز وتانىنىڭ سوم التىنى» دەپ ءاليحان بوكەيحان ايتپاقشى, بۇل شارادا ۇلى اقىن مۇراسى جارقىراپ كورىندى.
