ءابىش كەكىلبايۇلى – جيىرماسىنشى عاسىردىڭ ۇلى جاڭالىعى. جاڭالىق بولاتىن سەبەبى – ونىڭ وي مەن ءسوزدى جۇيەلەۋ تراەكتورياسى ادامدى تاڭقالدىرماي قويمايدى. ءبىز ءالى دە تاڭقالۋدامىز. ول سويلەگەن كەزدە كەرەمەتتەر كەمە-كەمە بولىپ, كوز الدىمىزدان ءوتىپ جاتار ەدى. ول سويلەگەن كەزدە ءوزىمىزدى كونە تسيتسەروندار مەن ءال-فارابيلەر, توميريستەر مەن كۇلتەگىندەر, قوبىلاندى باتىرلار مەن ابىلاي حاندار كەلىپ قاتىسىپ جاتقان ۇلى سامميتتە وتىرعانداي سەزىنەر ەدىك. ەسكى شاھارلار كونەلىگىمەن جارقىراپ كەتەر ەدى. ءوزىمىز سول شاھارلاردى ارالاپ جۇرگەندەي ساتتەردى باستان كەشىرۋشى ەدىك.
ول دۇنيەدەن وتكەن كۇنى ەلباسى: «كورنەكتى جازۋشى, تەرەڭ ءبىلىمدى, جانى تازا ازامات ابەكەڭ تەك قازاق حالقىنىڭ عانا ەمەس, التى الاشتىڭ الەم الدىندا بەتكە ۇستار ءىرى تۇلعالارىنىڭ ءبىرى ەدى» دەپ كۇللى قازاق حالقىنا تەبىرەنە كوڭىل ايتتى. قازاقتا «حان قاسىندا قاراشى بولسا, قارا جەردەن كەمەڭ جۇرەر» دەگەن ەسكىلىكتى ءسوز بار. قاراشى دەگەنىمىز – قازىرگى كەڭەسشى, پيارشى دەگەنگە كەلەدى. قارا جەردەن كەمە ءجۇرۋشى مە ەدى؟ ءبىزدىڭ ەل – قارا جەردەن كەمە جۇرگىزە العان ەل! وعان, بىرىنشىدەن, ەلباسىمىزدىڭ اسا باتىل دا قاجىرلى قادامى ىقپال ەتتى. ەكىنشى جاعىنان, ءا.كەكىلبايۇلى سىندى ويشىلداردىڭ حالىقتى جۇمىلدىرۋدا تىزە قوسا, قاتار جۇرگەنى دە تالاي جۇكتى جەڭىلدەتتى. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى اۋىر جىلدارىندا ەلباسىنىڭ قاسىندا ءا.كەكىلبايۇلى سىندى ويشىلدىڭ بولۋى دا تاريحتىڭ ءوزى ورايلاستىرىپ قوسقانداي جاعداي ەكەندىگىنە بۇگىن باعا بەرۋدەمىز. كوڭىل ايتۋ حاتىندا ن.ءا.نازارباەۆ «ونىڭ تالاي-تالاي ورىندى اقىل-كەڭەستەرىنىڭ كۋاسى بولدىم, جاناشىرلىق كومەگىن سەزىندىم» دەۋىنىڭ ءوزى وعان بەرىلگەن وتە جوعارى باعا بولدى. كەمەڭگەرلىكتى تاپ باسىپ تاني الاتىن قاسيەتى ارقىلى ول ءا.كەكىلبايۇلىنىڭ جاڭا ساياسي-ويشىلدىق قىرىنىڭ ايقىندالۋىنا جول اشىپ بەردى. مۇنىڭ ءوزى تاۋەلسىزدىك تەورياسىنىڭ قازاقى مەنتاليتەتتىك سيپاتىنىڭ جاساقتالۋىنا مۇمكىندىك جاساعانى داۋسىز.
جاۋابىنان دا قۇدىرەتتى سۇراقتار بولادى!
ەڭ اۋىر شاقتا ەلباسىمىز استانانى كوشىرۋ تۋرالى وي تاستاي تۇرىپ, «ەڭ ۇلى ىستەر ەڭ اۋىر كەزەڭدەردە ومىرگە كەلەدى» دەگەن ەدى.
«ول قالاي؟» دەگەن ەدى سوندا ەل-جۇرت. ارينە, ىشتەي.
وسى «ول قالاي؟» – قۇدىرەتتى سۇراق ەدى. سول كەزەڭدە ءابىش كەكىلبايۇلىنىڭ «پىلگە ءتان ءورىس, پىلگە ءتان ءجۇرىس كەرەك!» دەگەن يدەياسى ەلباسىنىڭ ۇلى جوسپارىنىڭ قانشالىقتى اۋقىمدى ەكەندىگىن ءتۇسىندىرىپ بەردى دەي الامىز. اۋىر ويدى كوتەرىپ تۇراتىن مۇنداي كەمە-سوزدەر ءومىر مۇحيتىندا تالاي ايسبەرگتەردى جارىپ وتۋگە كومەكتەسەدى. كومەكتەستى دە.
قازاق اۋىرتپالىقتىڭ قانداي ەكەندىگىن ايتايىن دەگەندە «زىلدەي» دەگەن تەڭەۋمەن سويلەيدى. «ءزىل» دەگەن ءسوزدىڭ ايتىلۋىنىڭ ءوزى اپ-اۋىر. سول «ءزىل» دەگەننىڭ نە ەكەنىن بىلەسىزدەر مە؟ وسىدان 48 جىل بۇرىن قايتىس بولعان, ءدىني ءبىلىمى تەرەڭ ناعاشى اتام ناسىرقۇل ساعىمبايۇلىنىڭ ايتۋىنشا, «ءزىل دەگەن – تارىداي عانا تاس ەكەن. ونىڭ سالماعىن قارا جەر كوتەرە الماعان سوڭ, جاراتقان يەمىز ونى و دۇنياعا ورنالاستىرعان ەكەن» دەيدى. سول تارىداي عانا بويىمەن كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە سانانى ويسىراتىپ تۇراتىن زىلدەي جاعدايلار از بولعان جوق بىزدە. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا ەلىمىزدىڭ توڭكەرىلگەن كەمەدەي كۇي كەشىپ, ارقايسىمىزدى اش قالماۋدىڭ قامى اداستىرا جازداعان كۇندەر بولدى. تىرشىلىكتى قايتا تۇزەپ, شاشىلعان دۇنيەنى قايتا جيناپ, مەملەكەت اتتى كەمەگە تيەۋدىڭ مەحناتىن باستان وتكەرگەنىمىز تاۋەلسىزدىك تاريحىنىڭ بەتىندە جازۋلى تۇر. ءابىش كەكىلبايۇلى ساياساتقا ءدال وسى زىلدەي اۋىر كەزەڭدە كەلدى.
«مەملەكەتتىڭ جۇمىسىنا ارالاسپاعاندا, ءا.كەكىلبايۇلى ءالى تالاي عاجايىپ شىعارمالاردى ومىرگە اكەلگەن بولار ەدى» دەگەن دە پىكىرلەر ايتىلىپ ءجۇر. ءيا, بۇل ءسوزدىڭ دە جانى بار شىعار. دەگەنمەن مەملەكەتتىك قىزمەت ءابىش كەكىلبايۇلىنىڭ بويىنداعى ەكىنشى ءبىر داريانىڭ كوزىن اشتى. ياعني, عۇلاما ساياساتكەرلىگىن. جازۋشى-ويشىلدار تەك ادەبيەتكە عانا قىزمەت ەتۋ كەرەك دەسەك, وندا تىم بەرىدەن قايتقاندىعىمىز بولادى.
ساياساتكەر دەگەنىمىز – تەك ساياسي بيلىك سالاسىندا قىزمەت ەتكەندەر عانا ەمەس. ساياساتكەردىڭ ماعىناسى تىم تەرەڭدە.
ساياساتكەر – ەڭ الدىمەن تەرەڭ ويدىڭ, ۇشان-تەڭىز بىلىمدىلىكتىڭ, قيىننان قيىستىرار ساراپشىلدىقتىڭ, شەشەندىكتىڭ جانە سالماقتى ءىس-قيمىلدىڭ ادامى.
ساياساتكەر قاشان دا حالىقتىڭ كوز الدىندا. سوڭىنان ەرەر ءسوز, الدىنان شىعار وتكىر كوز – ءبارى دە ناعىز ساياساتكەردىڭ ادىمىن ساناپ وتىراتىنى دا راس. ءسۇرىنىپ كەتسە, تۇرعىزىپ الا قويۋعا ءبارى جابىلا جۇگىرەر مە ەكەن؟ ءاي, قايدام! ءتىپتى, سۇرىنبەسە دە, جاڭاشا ءبىر قيمىل جاساپ, جاڭاشا ءبىر وي تاستاسا, ونى سۇرىندىگە بالاي سالاتىن دا جاعدايلار كەزدەسەدى. ساياساتكەر دە «جاسى ون بەسكە كەلگەندە, شاشىنان كوپ جالاسى» دەگەندەي, قاشان دا ناعىز سىن ساداعىنىڭ ۇشىندا جۇرەدى. ارينە, بەس ساۋساق بىردەي ەمەس, دەگەنمەن, جالپىلاما ايتامىز دەپ, نەبىر سۇڭعىلا ساياساتكەرلەرگە سىرتىنان ءسوز بوراتىپ جۇمىس ىستەتكىزبەيتىن كەزدەرىمىز دە ارا-تۇرا بولىپ تۇرادى. گەرمانيا كانتسلەرى انگەلا مەركەل «مەنىڭ اتىما ايتىلىپ جاتقان عايبات ءسوزدىڭ بارىنە قۇلاق ءتۇرىپ, ءمان بەرە بەرسەم, مەن ءومىر سۇرە دە الماس ەدىم» دەپتى ءبىر سوزىندە. ساياساتكەرگە وسىنىڭ ءبارى جۇك.
ءابىش كەكىلبايۇلى قالامگەرلىگىمەن قوسا, ساياساتكەردىڭ وسىنداي اۋىر جۇگىن دە اسا بايسالدىلىقپەن قارا نارداي كوتەرە ءبىلدى. تاۋەلسىزدىكتىڭ قازىعىن بەكىتۋدىڭ مەحناتىمەن اۋرە بوپ جاتقان سول الاعاي دا بۇلاعاي شاقتا «وتىز ءۇيلى وبىرداي, توقسان ءۇيلى توبىرداي» بولىپ, ەلدى ارالاپ كەتكەن جات يدەيالار دا ءورىپ ءجۇردى. بۇلارمەن كۇرەسۋ دە كەشەۋىلدەتۋگە بولمايتىن ماسەلەلەر ەدى. ەلباسىنىڭ كوڭىل ايتۋ حاتىندا ايتىلعانىنداي, ءا.كەكىلبايۇلىنىڭ «…قوعامنىڭ تۇيتكىلدەرىن تاپ باساتىن وتتى ماقالالارىمەن, فيلوسوفيالىق تولعامدارىمەن قالامداس ارىپتەستەرىنىڭ دە, قالىڭ وقىرمانىنىڭ دا جان-جۇرەگىن تەز جاۋلاپ, مىزعىماس بەدەل يەسى اتانعان» كەزەڭى دە وسى ۋاقىتقا ءدال كەلەدى.
سونداي اسا كۇردەلى كەزەڭدى باستان وتكەرگەنىمىزگە قازىر وزگەلەر تۇگىل, ءوزىمىز تاڭقالامىز. ارينە, اۋىر كەزەڭدى كىم باستان كەشپەيدى دەيسىڭ. ماسەلە, اۋىر كەزەڭدە ەمەس, ماسەلە – سول كەزەڭنىڭ قانداي جەمىس بەرگەنىندە. اۋىر كەزەڭ جەمىس بەرۋشى مە ەدى ءوزى؟ بەرەدى ەكەن. ءبىزدىڭ, ءا.كەكىلبايۇلىنىڭ سوزىمەن ايتقاندا, «ءۇپ دەسەڭ ۇگىلىپ, ءلۇپ دەسەڭ بۇگىلىپ» كەتكەلى تۇرعان زامانداردان امان-ەسەن شىققانىمىز – سونىڭ جەمىسى. التى الاش التى جاققا الا قاشپاي, بىرلىكتە بولعانىمىز دا سونىڭ جەمىسى. ەندى «وتىز ومىرتقالى, قىرىق قابىرعالى» ەلگە اينالعاندىعىمىز – بۇل دا سونىڭ جەمىسى. جانە ءبىز – مۇنداي ءداۋىردىڭ وزىمىزگە قالاي جەتكەندىگىنە باعا بەرە الاتىندارمىز. وسى كۇنگە جەتكىزگەن الدىڭعى بۋىننىڭ ءىس-قيمىلدارىن التىن ارىپپەن جازۋ دا بۇگىنگىلەردىڭ مىندەتى. سول الدىڭعى بۋىننىڭ ىشىندەگى جارىق جۇلدىزدىڭ بىرەگەيى رەتىندەگى ءابىش كەكىلبايۇلى دا تاريحتىڭ تورىندەگى ءوزىنىڭ التىن تاعىنا وتىرۋى ءتيىس.
سونداي قۇرمەتكە لايىقتى ەكەندىگىن ايتىپ, ءابىش كەكىلبايۇلىن قازاق جۇرتىنا تانىستىرىپ جاتۋ قاجەت تە ەمەس سياقتى. ال ەندى باسقا ءبىر قىرىنان قاراعاندا تانىستىرۋ قاجەت تە سياقتى.
تانىستىرۋ قاجەت بولاتىنى – ءابىش كەكىلبايۇلى ءوز زامانىنا عانا جانە تەك ءبىر ۇلتتىڭ عانا جۇرەگىنە تولىقتاي سىيا الاتىنداي ەمەس. ول ءبىزدىڭ جەر بەتىندەگى كۇندەلىكتى تىرلىگىمىزبەن ۇندەسىپ تۇرسا دا, بىزگە ول ءوز قۇپياسىن تولىق اشپايدى دا.
ونىڭ عارىشتىق ويلاۋ جۇيەسىنىڭ, دارياداي شەكسىز ءبىلىمدى بولۋىنىڭ, ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ كەرەمەتتىك قۇپياسىن اشۋ ءۇشىن بۇگىنگى كۇننىڭ قارىمدى زەرتتەۋشىلەرى جابىلا كىرىسۋ كەرەك شىعار.
شەكسپيردىڭ شەبەرلىگى مەن تەرەڭدىگىنە بويلايمىز دەپ ول تۋرالى الەمدە ءار ءتۇرلى تىلدە 15 مىڭ, كەيبىر دەرەكتەردە 25 مىڭنان استام كولەمدى زەرتتەۋلەر جازىلعان ەكەن. ونىڭ ىشىندە تەك ءتىل ماماندارى عانا ەمەس, ونىڭ ىشىندە پسيحولوگ تا, دارىگەر دە, ساياساتكەر دە, تاريحشى دا, سۋرەتشى دە, ساياحاتشى دا, مۋزىكانت تا, گەولوگ تا, اگرونوم دا, ءتىپتى مال دارىگەرى مەن ءتىس دارىگەرى دە بار كورىنەدى. ءابىش الەمىنىڭ لينگۆيستيكالىق-گەوگرافيالىق-جاراتىلىستانۋشىلىق-ادامتانۋشىلىق-پسيحولوگيالىق كارتاسىن تولىققاندى سىزىپ شىعۋ ءۇشىن دە وسىنداي دەڭگەيدەگى زەرتتەۋ جۇمىستارى كەرەك. ونىڭ دارىنىن ءبىر عانا فيلولوگيالىق ولشەمدەرمەن ولشەۋگە كەلمەيدى. ونىڭ ءبىر ءوزى الەمدىك ۋنيۆەرسيتەت سياقتى بولعان ادام. مۇنداي دارىندار ادامزاتتىڭ تاريحىندا سيرەك كەزدەسەدى.
بىراق جيىرماسىنشى عاسىردىڭ ماڭدايىنا بۇيىرعان ءابىش عالامىنىڭ باستالۋ نە اياقتالۋ شەگىن ءبىلۋ قيىنداۋ ءتيۋى مۇمكىن.
باستالۋ شەگىن ءبىلۋ قيىن بولاتىنى – ول سوناۋ اتلانت مۇحيتىمەن جالعاساتىن اناۋ جەرورتا تەڭىزى مەن مىنا تۇرعان بالقاش كولى تۇتاسىپ, تەتيس دەگەن الاپات مۇحيت بولىپ جاتقان كەزەڭنەن باستاپ ءسوز تارتادى. سول تەتيس مۇحيتى تاۋ تولقىندارىمەن جاعالاسىپ ءجۇرىپ بولشەكتەنىپ كەتكەن ەكەن دەيدى. ونىڭ بولشەكتەنگەن تابانىنىڭ ايشىلىق الىس ءبىر بولىگى تۇتاس تۇركىگە بۇيىرعانىنا تالداۋ جاساي سويلەيتىن ءابىش عۇلاما, تۇگەل تۇركى تۇگىل, دومالاق جەردىڭ دومنا پەشىندەي قايناپ تۇراتىن قاپ-قارا افريكانىڭ دا ادامزات باياعىدا ۇمىتۋعا اينالعان قۇرتاقانداي ۇلتتارىنىڭ ودان دا قۇرتاقانداي پاتشالارىن اتى-جونىمەن شاتاستىرماي سويلەپ تۇرار ەدى. ونى تىڭداپ, تاڭداي قاعىپ وتىرعان بىزگە ءابىش عۇلامانىڭ رۋحى سول داۋىرلەردە دە ءومىر سۇرگەندەي اسەر بەرەتىن ەدى.
فلورەنتسيانىڭ ۇلى اقىنى فرانچەسكو پەتراركانىڭ ويىنىڭ ۇشقىرلىعى مەن تەرەڭ بىلىمدىلىگىنە تاڭقالعان زەرتتەۋشىلەر «پەتراركا پەتراركاعا دەيىن دە ءومىر ءسۇرگەن» دەگەن تۇجىرىممەن سويلەيدى. ءدال وسى ويدى گەتەنىڭ دانىشپاندىق يدەيالارى مەن جاراتىلىستانۋ عىلىمىن مەڭگەرگەن سۇڭعىلالىعىنا تاڭداي قاققان زەرتتەۋشىلەر 20 عاسىردىڭ ورتا شەنىندە «گەتە گەتەگە دەيىن دە ءومىر ءسۇرگەن» دەدى. ءبىز دە ادامزاتتىق ەۆوليۋتسيانىڭ بىلگىرى ءابىش عۇلاما ءابىش عۇلاماعا دەيىن دە ءومىر سۇرگەن دەي الامىز.
ال اياقتالۋ شەگىن بىلە المايتىنىمىز – جەر شارى امان تۇرسا, كورىلەتىن جانە سەزىلەتىن زاماندار امان تۇرسا, ونىڭ بۇل تۋىندىلارى 20 عاسىردىڭ دا, 30 عاسىردىڭ دا تۋىندىلارى بولا الاتىنداي قۋاتقا يە ەكەندىگىندە.
بىراق ءدال قازىر ونىڭ شىعارمالارىنىڭ جاقۇت تاستان قالانعانداي ساۋلەتتى سارايلارىنىڭ ىشىنە كىرىپ, كوز توقتاتىپ قاراۋعا مىنا اسىعىس زاماننىڭ قولى تيمەي جاتقانداي كورىنەدى. دەگەنمەن وعان تەرەڭدىكتە تۇرىپ قول دا جەتپەس, كوز دە جەتپەس بيىكتىككە قاراعانداي قارايتىن ۇرپاق كەلە جاتىر. ولارعا نە ءۇشىن كەرەك دەسەڭىز, ولار جاڭا يدەيا ىزدەپ كەلەدى.
ءا.كەكىلبايۇلى تۋىندىلارىنىڭ استارىندا كەلەر عاسىرلاردى دا كوركەيتە الاتىنداي يدەيالار جاتىر. ءبىر قاراعاندا ول بايقالماۋى مۇمكىن. التىن توپىراقتىڭ ۇستىندە جاتپايدى. ونى بولاشاقتىڭ رۋح ارحەولوگتارى يىسكەپ تاباتىن بولادى. تەك ولارعا ءبىز بۇگىن سىلتەمە بەرىپ كەتۋىمىز كەرەك.
«ادامزاتتى ءسوز بيلەيدى» دەگەن بەكەر ايتىلماعان. بىراق دۇرىستاپ قاراساق, بۇل – ادامزاتتى يدەيالار بيلەيدى دەگەن ءسوز.
سول يدەيالار ءۇشىن بولاتىن سوعىس ءبىر-بىرىنە وق اتاتىن سوعىستان دا جويقىن. وق اتاتىن سوعىس اقىر ءبىر كۇنى توقتايدى. وعى تاۋسىلادى, ادامى تاۋسىلادى دەگەندەي. ال يدەيالار ءۇشىن سوعىس ەشقاشان توقتاماق ەمەس. ويتكەنى يدەيا دەگەنىمىز – الاس-قاپاس, الىس-جۇلىس تىرشىلىكتە باسقانى باسىپ وزىپ ءومىر ءسۇرۋدىڭ جاڭاشا ءادىس-تاسىلدەرى. جاڭاشا ءادىس-ءتاسىل قولدانا المايتىندار – وزبايتىندار. ال وزبايتىندار – ەرتەڭ توزاتىندار. سوعىس دەگەن – ماڭگى كارى, ماڭگى جاس. جانە ول اسا قىمبات تۇرادى. ەندىگى ۇرپاق وسىنداي مايداندا جۇرەدى. سول كەزدە ولارعا ءابىش كەكىلبايۇلىنداي الىپتاردىڭ تىڭ يدەيالارى كومەككە كەلەتىن بولادى.
ول بولاشاقتا قازاق مەملەكەتىنىڭ دە الىپ مەملەكەتكە اينالاتىندىعىنا زارەدەي دە كۇمان كەلتىرمەي كەتتى. بىراق ول كەزەڭنىڭ دە وزىندىك قيىندىقتارى بولارى ءسوزسىز. ماسەلەنىڭ دۇرىس شەشىلۋى دە ماسەلە تۋدىرادى. ءابىش عۇلاما شىعارمالارى سونداي قيىندىقتاردا جول سىلتەيتىن تەرەڭ سىلتەمەلەرىمەن دە قۇندى.
جەرساق ادامدار ايتادى – «توپىراق تۇرعان سايىن تازارادى» دەيدى. ءابىش عۇلاما الىستاعان سايىن, ونىڭ كەيىنگە قالدىرىپ كەتكەن رۋحاني بايلىعىنىڭ ءمانى مەن ماڭىزى اشىلا بەرەتىنى انىق.
ءبىزدىڭ جان دۇنيەمىز – سان الۋان بوياۋلار مەن كەدىر-بۇدىر كەڭىستىكتەر, كولەڭكەلەر مەن جاپ-جارىق ساۋلەلەر, ءۇنسىزدىكتەر مەن ايقاي-شۋلار, باس اينالدىرار قۇزدار مەن تاس قاراڭعى شوگىندىلەر توعىسقان اسا كۇردەلى عالامشار. ءدۇنيانىڭ ءجۇزى اۋليە كورەتىن فەدوردوستوەۆسكي دەگەن دانا ادامنىڭ وسىنداي اسا كۇردەلى عالامشارىن جاقسى بىلگەن. ال لەۆ تولستوي جەر بەتىنىڭ ۇلى كوشكىنىندەي بولىپ, ەندىكتەر مەن بويلىقتاردا ءبىرى كەلىپ, ءبىرى كەتىپ جاتاتىن ادامزاتتى مىقتى بىلگەن. دەگەنمەن ادامنىڭ ىشكى الەمىن ءبىلۋى جاعىنان دوستوەۆسكيدەن دە, ادامزاتتى ءبىلۋى جاعىنان تولستويدان دا ءوتىپ كەتكەن ءبىر ادام بار. ول – ءابىش كەكىلبايۇلى. بۇل ونىڭ ۇلىلىعىنىڭ ءبىر قىرى عانا.
مىناۋ ءبىزدىڭ دالا – جولبارىسقا جون بولعان دالا. ارىستانعا ادىم, الىسقانعا الاپات قول بولعان دالا. وسى دالانىڭ تاريح-داۋىلىندا ىعىپ كەتكەن نەبىر دەرەكتەر ءابىش عۇلاماعا كەزىگىپ, ونىڭ وي-مۇحيتىندا قورىتىلىپ, تالاي كومەسكىلىك جارىققا شىقتى. تاريحتىڭ ءتۇسىپ قالعان ءبىر ساباق جىبىنە كەزىكسە دە, ونىڭ ءتۇبىن قازىپ ارشىپ الىپ, جان دۇنيەسىنىڭ زەرتحاناسىندا وتتەگى مەن كومىرتەگىگە ايىرعانداي زەرتتەپ, وي-ساناسىنىڭ كىتاپحاناسىندا قۇنتتاپ ساقتاپ ءجۇرۋ بۇل عۇلامانىڭ جۇرتتان بولەك ەرەكشەلىگى ەدى. تاريحتىڭ ەندى اشىلماستاي بولىپ قاتىپ قالعان تالاي بەتتەرىن اشىپ بەرگەنىنە دە ءبىزدىڭ ۇرپاق كۋا. ادامزاتتىڭ اداسىپ جۇرگەن تالاي دەرەكتەرى وزدەرىنىڭ قاي قيىرمەن قالاي بايلانىسىپ جاتقاندىعىن وسى عۇلامانىڭ سىلتەمەسىمەن تاپتى. جىلنامالارداعى سەڭدەي سوعىلىسىپ جۇرگەن تالاي وقيعالار مەن دەرەكتەردى شاتىسىپ كەتكەن ءجىپتى تارقاتقانداي تارقاتىپ بەرىپ, تاريحتىڭ سىلەمدەرىنە قانشاما ماياك جاعىپ كەتكەندىگى ءوز الدىنا باسقا اڭگىمە.
ونىڭ روماندارى مەن پەسالارىنىڭ كەيىپكەرلەرى «ەلەڭ-الاڭنان» تۇرىپ الىپ, كوڭىل اسپانىمىزعا اپپاق «ءبىر شوكىم بۇلتتاي» كورىك بەرىپ, «ءبىر ۋىس توپىراقتىڭ» استىنان تابىلعان التىنداي بولىپ, «گالستۋك ساتۋشى قىزدىڭ» ارمانى سىندى قول بۇلعاپ, عاسىر «اۆتوموبيلىنە» ءمىنىپ, «قۇس قاناتىمەن» كەلەر عاسىرلارعا كەتىپ بارا جاتىر. بىراق بۇل «اڭىزدىڭ اقىرى» ەمەس. قاسىندا «ءبىر شوق جيدە» شەشەك اتقان, جەلىدە كەشە عانا «باسەكەگە» ءتۇسىپ داڭقى شىققان «بايگەتورى» بايلانعان سوناۋ «شەتكەرى ۇيدە» «حانشا داريا حيكاياسىن» دومبىرادان توگىلگەن «كۇيدىڭ» ىرعاعىنا بالقي وتىرىپ «ىمىرتتا» باستاپ تىڭداپ, «ۇركەر» اۋعاندا تاراساتىن وقىرمانداردىڭ الدىنان تابىلاتىن ءابىش كەكىلبايۇلىنىڭ اسىل مۇراسى ءوزىنىڭ ماڭگىلىك عۇمىرىن باستاپ كەتتى.
ول – وسىنداي مول مۇرالارى ارقىلى ادامدار كوشكىنىنىڭ ىشىندە ءوز ستيحياسىمەن وزگەرىپ تە, وزگەرمەي دە ءومىر سۇرە بەرەتىن شەكسىزدىك. ول ادامگەرشىلىكتىڭ ودان دا اسىپ كەتكەن ادامگەرشىلىگىن تانىتقان عاجاپ ادام ەكەندىگىن ءالى تالاي ايتاتىن دا, جازاتىن دا بولامىز. ونىڭ مەيىرىمدىلىگىن ايتىپ جەتكىزۋگە تەڭەۋ تاپپاسىمىز دا بەلگىلى. بۇل ويشىلدىڭ زور اۋقىمداعى تۇلعاسىن سوزگە سىيعىزا الماي ءالى تالاي الەككە تۇسەتىنىمىز دە انىق.
عۇلامالاردىڭ دۇنيەدەن ءوتۋى وتپەلى عانا اڭگىمە ەمەس. ول – جىل سايىن ايتىلۋى جاعىنان تەرەڭدەي, كەڭەيە تۇسەتىن, ءار ۇرپاقتى وزىنشە تولعاندىراتىن اڭگىمە.
ول جەرلەنگەن كۇنى ونىڭ قابىرىن قۇشاقتاي قۇلاعان گۇلدەردىڭ جاپىراقتارى دا ءبىر جىلدى ارتقا تاستادى.
وڭايگۇل تۇرجان
