ەلورداداعى «استانا» ۋنيۆەرسيتەتىندە قازاق ءبىلىمپازدارى سەزىنىڭ 95 جىلدىعىنا ارنالعان «احمەت بايتۇرسىنۇلى مۇراسى جانە قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ تۇڭعىش سەزى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى.
وسىدان ءبىر عاسىرعا جۋىق بۇرىن ورىنبوردا وتكەن سەزدە ۇلت زيالىلارى قازاق فولكلورىن جيناۋ, زەرتتەۋ, ادەبيەتىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى دامىتۋ, لاتىن قارپىنە كوشۋ سەكىلدى ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلادى. مىنە, وسى ماسەلە قانشاما ۋاقىت وتسە دە, ءالى دە وزەكتىلىگىن جويعان جوق. ال وسى سەزدە احمەت بايتۇرسىنۇلى قازاق ءالىپبيى تاقىرىبىندا ءسوز قوزعادى. بۇگىندە ۇلت ۇستازىنىڭ مول مۇراسى ۇلت عىلىمى مەن ءبىلىمىنىڭ قاينار كوزىنە اينالىپ وتىر. بىراق تۋعان حالقى ءۇشىن باسىن بايگەگە تىككەن ازاماتتىڭ ءومىرى دە ازاپقا تولى بولدى. ماسەلەن, بەلگىلى عالىم, اكادەميك مامبەت قويگەلديەۆ ءوز بايانداماسىندا احاڭنىڭ اباقتىداعى جاعدايىنان مىسال كەلتىردى.
– احاڭ قانداي قيىندىقتى باستان كەشسە دە, ءوز بيىگىن ساقتاعان. 1929 جىلى ول الماتىدا تۇتقىنعا الىنىپ, ماسكەۋدەگى بۋتىركا تۇرمەسىنە جونەلتىلدى. وندا ۇلت ۇستازىن پاۆلوۆ دەگەن تەرگەۋشى تەرگەيدى. 1928-30 جىلدارى قازاقستاندا 372 كوتەرىلىس بولسا, 1930 جىلى ورتا ازيادا 172 كوتەرىلىس بولعان. انىعىن ايتقاندا, كەڭەس بيلىگى ءوز حالقىمەن سوعىس جاعدايىندا تۇردى. سوندا تەرگەۋشى احاڭا: «قازاقستانداعى كوتەرىلىستى ۇيىمداستىرعان سىزدەر مە؟» دەيدى. احاڭ: «جوق» دەپ جاۋاپ بەرەدى. تەرگەۋشى ايتادى: «ال سوندا كوتەرىلىسكە شىقتىڭىزدار, نە بىتىرەسىزدەر, قولدارىڭىزدا قيسىق اۋىز مىلتىقتارىڭىز جوق» دەيدى. سوندا احاڭ: «ماسەلە بىتىرۋدە ەمەس, قارسىلىق كورسەتۋدە, ەرىك-جىگەردى كوتەرۋدە. ول بۇل حالىق ءالى دە كۇرەسە الادى دەگەندى كورسەتەدى» دەيدى. احاڭنىڭ تەرگەۋ ماتەريالدارى ءبىر-ەكى بەتتەن اسپايدى, قىسقا كەلەدى. وندا ەشكىمنىڭ سىرتىنان ءسوز ايتپاعان. ءبىز كەيدە ءبىر نارسەگە ءمان بەرمەيمىز. الاش قوزعالىسى, الاش قايراتكەرلەرى دەيمىز, بىراق ونىڭ ەكىنشى ماعىناسى – قازاق ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسى دەگەن ءسوز. شىن مانىندە, كەڭەس وكىمەتى قازاق ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىمەن كۇرەستى, سولارمەن ەسەپ ايىرىستى, – دەدى تاريحشى.
سونداي-اق, فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى جۇماتاي اليەۆ «الاش يدەياسى جانە ۇلتتىق دەموگرافيا ماسەلەلەرى», ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى زيابەك قابىلدينوۆ «احمەت بايتۇرسىنۇلى جانە ونىڭ تاريحي كوزقاراستارى», اكادەميك شەرۋباي قۇرمانبايۇلى «قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ تۇڭعىش سەزى جانە قازىرگى ءتىل ماسەلەسى», سۇلتانحان اققۇلۇلى «ءاليحان بوكەيحان جانە قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ تاريحي نەگىزى», قۇرمانعالي داركەنوۆ «احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ قايراتكەرلىك جانە اعارتۋشىلىق قالىپتاسۋ كەزەڭى» اتتى جانە تاعى باسقا دا عالىمدار كونفەرەنتسيا تاقىرىبىمەن وزەكتەس باياندامالار جاساپ, قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ قازىعى – تاۋەلسىزدىك يدەياسى بولعاندىعىن ءسوز ەتتى. جيىندى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور بەكجان ءابدۋاليۇلى اياققا قۇيعان استاي جيناقى جۇرگىزىپ وتىردى. شارا بارىسىندا «استانا» ۋنيۆەرسيتەتى ىشىنەن ۇلت ۇستازى اتىنداعى ورتالىق اشىلىپ, ءوز جۇمىسىن باستادى.
