قالا تۇرعىندارىن قوعامدىق كولىكپەن تاسىمالداۋ قىزمەتىنە قاتىستى قانداي ماسەلەلەر تولعاندىرادى؟ كوپتەن بەرى شەشىمىن تاپپاي كەلە جاتقان پروبلەما قايسى؟ جولاۋشىلاردىڭ كوڭىلىن كۇپتى قىلعان قانداي جايت؟
Nur Otan پارتياسى قالالىق فيليالىنىڭ «ەركىن پىكىر» پىكىرتالاس الاڭىندا ەلوردانىڭ قوعامدىق كولىكتەرىنىڭ قىزمەتى تالقىلانادى. پىكىرتالاستى قوعام قايراتكەرى, پارتيا مۇشەسى نۇرلان وتەشوۆ جۇرگىزدى.
جيىن بارىسىندا العاش بولىپ ءسوز العان نۇر-سۇلتان قالاسى كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسىنىڭ ءبولىم باسشىسى باۋىرجان تايبەرگەنوۆ جولاۋشىلار تاسىمالداۋ قالاىشىلىك مارشرۋتتار, قالاارالىق مارشرۋتتار جانە ەكسپرەسس قىزمەتى بولىپ جۇرگىزىلەتىنىن ايتتى. قالادا 8 اۆتوپارككە تيەسىلى (ونىڭ ءبىرى مەملەكەتتىك) 880 اۆتوبۋستىڭ كەم دەگەندە 90 پايىزى كۇندەلىكتى رەيسكە شىعادى. جاقىن ۋاقىتتا جاڭادان 100 ەلەكتروبۋس ساتىپ الۋ قاجەت.
قوعامدىق كولىكتەردىڭ توڭىرەگىندە بولىپ جاتقان ءتۇرلى پروبلەمالار تۋرالى «استانا LRT» جشس توراعاسىنىڭ ورىنباسارى باۋىرجان سەيىتوۆ جاۋاپ بەردى. ول بىلتىر ءتاريفتى ءارتاراپتاندىرۋ بويىنشا جۇرگىزىلگەن رەفورما وڭ ناتيجە بەرىپ, اۆتوپاركتەردىڭ تابىسى ارتقانىن, جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالىق مولشەرىنىڭ كوبەيگەنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق جولاۋشىلاردىڭ Astra كارتالارىن تەك ارنايى بانكوماتتاردا عانا ەمەس, تەلەفونداعى بانك قوسىمشاسى ارقىلى تولتىرۋعا دا بولاتىندىعى – وسى تولەم جۇيەسىنىڭ قولايلى ەكەندىگىنىڭ دالەلى.
جولاۋشىلار نەگە شاعىمدانادى؟
قالا جۇرتشىلىعى قوعامدىق كولىكتەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن باستاپ, تاسىمالدى ۇيىمداستىرۋ ىسىندە كەزدەسەتىن باسقا دا كەلەڭسىزدىكتەرىنە نارازى. ونىڭ ىشىندە اۆتوبۋستاردىڭ كوپ كەشەۋىلدەيتىنى, جۇرگىزۋشىلەردىڭ اداممەن قارىم-قاتىناستاعى مادەنيەتى, جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن ءجيى بۇزاتىندىعى, اۆتوبۋستاردىڭ ءبارى بىردەي پاندۋسپەن جابدىقتالماعانى ت.ب. تۇيتكىلدەر ءسوز بولدى.
ماسەلەن, بايقوڭىر اۋدانى ارداگەرلەر ۇيىمىنىڭ توراعاسى سارسەنباي مىڭباەۆ «ءوندىرىس» تۇرعىن الابىنا قاتىستى ماسەلەنى كوتەردى.
– بۇل جەردە 35-40 مىڭ ادام تۇرادى. سويتە تۇرا, قالاعا №24 باعىتتاعى جالعىز اۆتوبۋس قانا قاتىنايدى. تاڭەرتەڭ جۇرت جۇمىسقا باراتىن ۋاقىتتا ونىڭ ىشىنە كىرۋ مۇمكىن ەمەس. اۆتوبۋسقا اۋداننىڭ باس جاعىندا تۇراتىن 1-2 ايالدامانىڭ ادامدارى عانا ءمىنىپ الادى, قالعاندارى كەزەك كۇتىپ 2-3 اۆتوبۋستى وتكىزۋگە ءماجبۇر بولادى, – دەدى سارسەنباي مىڭباەۆ.
ەستۋىمىزشە, «وندىرىستەن» قالا ىشىنە قاراي №24 اۆتوبۋستان باسقا, 204-ءشى ەكسپرەسس اۆتوبۋس تا جۇرەدى ەكەن. بىراق قالاي دەگەنمەن دە, ولاردىڭ ەشقايسىسى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرا المايدى. ول ەكەۋى دە ءوز مارشرۋتتارىمەن جۇرەدى, كولدەنەڭ بۇرىلمايدى. شارۋاسىمەن جۇرگەن ادام دىتتەگەن جەرىنە جەتۋى ءۇشىن ەكى نەمەسە ءۇش كولىك اۋىستىرۋىنا تۋرا كەلەدى. ال تاكسي قىمبات – 1-1,5 مىڭ تەڭگەنىڭ ۇستىندە.
زالدان ارىزىن ايتقان الماس ەسىمدى كاسىپكەر تاڭعى جانە كەشكى قاربالاس ۋاقىتتارىندا بولاتىن پروبلەماعا نازار اۋدارتتى.
– مەن ءبىر جولى ساعات 20.00 شاماسىندا №46 باعىتتاعى اۆتوبۋسقا مىنگەندە, ول «انۆار» ساۋدا ورنىنان «Asia park» سوو-عا دەيىن, ياعني ەكى-ءۇش ايالداما اراسىندا 40 مينۋت ءجۇردى. ەندى قالانىڭ ءبىر شەتىنەن ەكىنشى شەتىنە دەيىن باراتىن جۇرت ەكى جارىم ساعات كەپتەلىستە تۇرىپ, ۇيلەرىنە قينالىپ جەتەدى. ال اۆتوبۋستىڭ ىشىندە ينە شانشار ورىن جوق. بۇل جۇمىستان شارشاپ, قالجىراپ كەلە جاتقان جۇرتتىڭ جۇيكەسىن ودان سايىن توزدىرماي ما؟ – دەپ كەيىدى كاسىپكەر.
تىعىرىقتان شىعار جولدى شەشۋ ءۇشىن كاسىپكەر الماتى اۋدانىندا قالىپتاسقان تاجىريبەنى قولدانۋدى ۇسىندى. ول تۇران داڭعىلىن, كەرەي-جانىبەك حاندار كوشەسىن ءبىر باعىتتى ەتسە, كەپتەلىس ازايار ەدى دەدى.
استانا LRT وكىلى ءبىر باعىتتى كوشەلەردىڭ قوزعالىسىن جاساۋ ماسەلەسى تالقىلانىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
– قوناەۆ, دوستىق, اقمەشىت, تۇركىستان كوشەلەرىن ءبىر باعىتتى قوزعالىس جۇيەسىنە كوشىرۋدى ويلاستىرىپ جاتىرمىز. ازىرگە بۇل جونىندە ناقتى شەشىم قابىلدانعان جوق. بىراق كەرەي, جانىبەك حاندار كوشەسىن ءبىر باعىتتى ەتىپ اۋىستىرۋىمىز مۇمكىن, – دەدى باۋىرجان سەيىتوۆ.
بايانداماشى قوعامدىق كولىكتىڭ جۇمىسىنا قاتىستى پروبلەمالاردىڭ كوپ ەكەنىن, وزدەرىنە سول بويىنشا ارىز-شاعىم, ءوتىنىشىن ايتىپ كۇندەلىكتى 100-150 ۇسىنىس كەلەتىنىن جەتكىزدى. ول كاسىپكەردى «اكسەلەراتور» جوباسىنا كەلىپ, اتالعان پروبلەمالاردى سونىڭ الاڭىندا تالقىلاۋعا شاقىردى. ايتا كەتەيىك, بۇل جوبا وسىدان ەكى اپتاداي بۇرىن عانا قالا اكىمى ا.كولگىنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن ىسكە قوسىلعان بولاتىن. مۇندا قۇزىرلى ورگاننىڭ وكىلدەرىمەن بىرگە بەلسەندى تۇرعىندار قالانىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلايدى.
باۋىرجان سەيىتوۆتىڭ ايتۋىنشا, جىل سوڭىنا دەيىن قالاداعى نەعۇرىلىم شيەلەنىستى دەگەن سەگىز باعىت بويىنشا قىسقا مارشرۋتتار جىبەرىلمەكشى. ياعني, قىسقا مارشرۋتتى قوعامدىق كولىكتەر قاربالاس ۋاقىتتاردا حالىق كوپ جۇرەتىن قىسقا ارالىقتاردا عانا قاتىنايتىن بولادى. بۇل ءوز كەزەگىندە ادام تولى اۆتوبۋستاردىڭ ماسەلەسىن شەشۋگە سەپتىگىن تيگىزبەك.
جىلى ايالداما كوبەيسە…
سونداي-اق قوعامدىق كولىكتەردىڭ تەحنيكالىق جاي-كۇيىنە دە سىن-ەسكەرتپەلەر از ايتىلعان جوق. نۇر-سۇلتان ق. پد اكىمشىلىك پوليتسياسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى نۇرلان ۋۆاەۆ ەسەپتى مەرزىم ىشىندە جولاۋشىلار تاسىمالدايتىن 68 اۆتوبۋستىڭ تەحنيكالىق اقاۋى بار ەكەنىن انىقتالعانىن حابارلادى. ال اقاۋلى كولىكپەن رەيسكە شىعۋ, ەڭ ءبىرىنشى, جولاۋشىلاردىڭ ومىرىنە قاۋىپتى. قۇزىرلى ورگان وكىلدەرى جۇرگىزۋشىلەردىڭ جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىن ساقتاماۋى بويىنشا 800 ۇيعارىم جازعان.
– قازىر جۇرگىزۋشىلەردىڭ جول ەرەجەسىن ساقتاۋىنا جەتە ءمان بەرىپ جاتىرمىز. بىراق ولاردى ءتارتىپ بۇزعان سايىن بىردەن جۇمىستان شىعارىپ جىبەرە المايمىز. سەبەبى جۇرگىزۋشىلەر ونسىز دا از. قالالىق اۆتوبۋس پاركتەرىنە 600 جۇرگىزۋشى جەتىسپەيدى. ەگەر بىرەۋىن جۇمىستان شىعارىپ جىبەرسەك, ەرتەڭىندە ول اۆتوبۋس توقتاپ قالادى, – دەيدى «استانا LRT» جشس توراعاسىنىڭ ورىنباسارى.
دەگەنمەن, مىنا ماسەلەنى دە ەسكە العان ءجون: قوعامدىق كولىكتەردە جىل باسىنان بەرى ادام فاكتورىنان نەمەسە تەحنيكا اقاۋلىعى سالدارىنان 12 جول-كولىك وقيعاسى ورىن الىپ, ودان 2 ادام قازا تاۋىپ, 45 ادام ءتۇرلى دارەجەدە جاراقاتتانعان. بۇل – وتە ويلانتاتىن جايت!
جۇرتشىلىقتى الاڭداتىپ وتىرعان تاعى ءبىر ماسەلە – جىلى ايالدامالار جايى. قىس – قىر استىندا. ايازدى كۇندەرى بالالار, ناۋقاس ادامدار, جالپى اۆتوبۋس كۇتۋشىلەر توڭىپ قالماس ءۇشىن, اسىرەسە, مەكتەپتەرگە, بالاباقشالارعا, مەديتسينالىق مەكەمەلەرگە تاياۋ ورنالاسقان جەرلەردە جىلى ايالدامالاردىڭ تۇرۋى شارت. دەرەككە سۇيەنسەك, استانا بويىنشا 1100 ايالداما بولسا, ونىڭ 730-ىندا پاۆيلون بار. قالا ىشىندە بۇگىنگە دەيىن 100 جىلى ايالداما ورناتىلعان. جىل سوڭىنا دەيىن تاعى وسىنداي 30 ايالداما ورناتۋ جوسپارلانعان.
«Ikomek109» مونيتورينگ جانە جەدەل ارەكەت ەتۋ ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى دينا تەمىرعاليەۆانىڭ ايتۋىنشا, 2017 جىلى مەكەمە قۇرىلعالى جۇرتتىڭ شاعىمىندا تولاس جوق. ماسەلەن, 2018 جىلى «Ikomek109»-كە قالا تۇرعىندارىنان 1 ملن 37 مىڭ حابار تۇسسە, 2019 جىل اياقتالۋعا ءالى 3 اي بار, ارىزدانۋشىلاردىڭ شاعىمى بىلتىرعى مەجەدەن اسىپ كەتكەن – 1 ملن 150 مىڭ. ونىڭ ىشىندە قوعامدىق كولىكتىڭ قىزمەتىنە قاتىستى تۇيتكىلدەر از ەمەس.
«ەركىن پىكىر» پىكىرتالاس الاڭىندا «قازاقستاننىڭ مۇگەدەكتەر كونفەدەراتسياسى» رقب ەكسپەرتتىك تالداۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى جادىراسىن سادۋاقاسوۆ, قالالىق قوعامدىق كەڭەستىڭ حاتشىسى مۇحتار ەركەتاەۆ, «ينۆاتاكسي» قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى اينۇر تۇبەتوۆا, قوعامدىق كەڭەستىڭ بايقوڭىر اۋدانى بويىنشا ساراپشىسى ەركەبۇلان شالتاي, ت.ب. ءسوز سويلەپ, ويلارىمەن ءبولىستى. مۇندا قوعامدىق كولىكتەرىنىڭ قىزمەتىنە قاتىستى كوتەرىلگەن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءتىزىمى جاسالىپ, ول Nur Otan پارتياسىنىڭ باقىلاۋ كوميسسياسىنا جانە ونىڭ ەلوردالىق فيليالىنىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى قوعامدىق كەڭەسىنە, سونداي-اق پارتيانىڭ قالالىق ماسليحاتتاعى فراكتسياسىنا جىبەرىلەتىن بولدى. ايتا كەتەيىك, «ەركىن پىكىر» پىكىرتالاس الاڭى قالانىڭ كوكەيتەستى ماسەلەلەرى بويىنشا اي سايىن وتكىزىلىپ تۇراتىن بولدى.
