ەلىمىزدەگى ادام ساۋداسىنىڭ ەڭ كوپ تارالعان ءتۇرى – ايەلدەردى سەكسۋالدىق قاناۋ بولىپ تابىلادى. شىنىن ايتساق, ادام ساتۋ دەگەن سوزگە ەتىمىز ءولىپ كەتتى. قىلمىستىڭ بۇل تۇرىمەن بۇكىل الەم اياۋسىز كۇرەسۋدە. الايدا سوعان قاراماستان الەۋمەتتىك تۇراقسىزدىقتىڭ جانە ەڭبەك نارىعىنداعى الا-قۇلالىقتىڭ سالدارىنان ادامنىڭ ەڭبەگىن زاڭسىز پايدالانۋ, قۇلدىقتا ۇستاۋ, سەكسۋالدىق تۇرعىدان قاناۋ, ادامدى ساتۋ جاعدايلارى تىيىلماي تۇر.
سەكسۋالدىق قاناۋدىڭ قۇرباندارى
قازاقستاندا سەكسۋالدىق تۇرعىدان قاناۋ وقيعالارى, نەگىزىنەن, نۇر-سۇلتان, الماتى جانە شىمكەنت قالالارىندا, وبلىس ورتالىقتارىندا تىركەلەدى. بيىل ايەلدەردىڭ ەڭبەگىن قاناۋعا قاتىستى فاكتىلەر بويىنشا 5 قىلمىستىق ءىس قوزعالعان, قازىر تولىق تەرگەۋ امالدارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. مۇنداي دەرەكتى ءىىم-ءنىڭ ۇيىمداسقان قىلمىسپەن كۇرەس جونىندەگى دەپارتامەنتىنىڭ ادام ساتۋمەن كۇرەس باسقارماسىنىڭ باستىعىنىڭ ورىنباسارى شىنار كوشەرباەۆا كەلتىردى.
بۇۇ-نىڭ دەرەگىنە سايكەس, الەمدە ادام ساتۋدىڭ ەڭ كوپ تارالعان ءتۇرى – ايەلدەردى سەكسۋالدىق قۇلدىققا سالۋ بولىپ وتىر. ادام ساۋدالاۋ وقيعالارىنىڭ 54 پايىزى وسى قىلمىستىڭ ۇلەسىنە تيەدى. قازىرگى تاڭدا ادام ساتۋ تۇسەتىن تابىسى جونىنەن 3-ورىندا تۇر. قر پرەزيدەنتى جانىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميسسيانىڭ حاتشىسى تاستەمىر ابىشەۆ قۇزىرلى ۇيىمنىڭ 2013, 2015 جانە 2021 جىلدارى ۇكىمەتكە «قازاقستاندا ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس تۋرالى» جەكە زاڭ قابىلداۋدى ۇسىنعانىن ايتادى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ بۇل ۇسىنىستى بىردەن قولداپ, زاڭ جوباسى ۇكىمەت جوسپارىنا ەنگىزىلدى. زاڭ جوباسىنىڭ تۇجىرىمداماسى 2022 جىلى قىركۇيەك ايىندا دايىندالىپ, جاڭا زاڭ 2023 جىلى ساۋىردە قابىلدانادى.
«ءبىز بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ جۇيەلى جولدارىن قاراستىردىق. اۋەلى ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا ميگرانتتاردىڭ قۇقىقتارىنىڭ ساقتالۋى جانە بۇزىلۋى دەگەن تاقىرىپتى تەرەڭ زەرتتەدىك. ودان كەيىن بوسقىندار مەن قانداستاردىڭ قۇقىقتارىنىڭ قورعالۋىنا مونيتورينگ جۇرگىزدىك. سەبەبى ەڭ الدىمەن بوسقىندار مەن قانداستار ادام ساۋدالاۋ قاۋپىنە تاپ بولىپ, ءتىپتى ونىڭ قۇربانى دا بولۋى مۇمكىن» دەپ ءتۇسىندىردى تاستەمىر ابىشەۆ. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ەلۆيرا ءازىموۆا ادام ساتۋدىڭ نەگىزگى بەلگىلەرىنىڭ ءبىرى – ەڭبەك زاڭناماسىنىڭ بۇزىلۋى جانە دەر كەزىندە الەۋمەتتىك كومەكتىڭ كورسەتىلمەۋى دەپ سانايدى. ۇزاق ۋاقىت بويى جەكە باسىنىڭ كۋالىگىنسىز جۇرەتىن ادامدار قوعامعا دا, مەملەكەتكە دە بايقالمايدى.
ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ادام ساۋدالاعانداردى انىقتاۋ مەن جازالاۋ ماسەلەنى تولىق شەشپەيتىنىن ايتادى. «ەڭ ماڭىزدىسى, قۇلدىققا تۇسكەن ادامدارعا دەر كەزىندە كومەك كورسەتۋ, ولاردىڭ جەكە باسىن جانە قۇقىقتارىن زاڭداستىرۋ بولىپ تابىلادى. ەلىمىزدە ادام ساۋدالاعاندارعا قاتاڭ جازا قولدانىلادى, الايدا زارداپ شەككەندەرگە كەشەندى تۇردە كومەك كورسەتۋ جۇيەسى جوق. مەملەكەت قۇلدىقتان زارداپ شەككەن جانداردى قوعامعا, قالىپتى ومىرگە بەيىمدەۋدىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرىن قۇرۋى قاجەت. مۇنداي جاعدايعا كوبىنەسە وسال توپتاردىڭ وكىلدەرى تاپ بولادى. جۇمىسى جوق, ءبىلىمى جوق ادامدار كەز كەلگەن قۇلدىق جۇمىسقا كونەدى. ياعني, قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قانشالىقتى ءتيىمدى جۇمىس ىستەسە دە, ماسەلە تولىق شەشىلمەيدى» دەيدى ە.ءازىموۆا.
ەلورداداعى «استانا-قورعاۋ» جەكەمەنشىك قورىنىڭ جەتەكشىسى اننا رىل وتكەن جىلى ءوزى باسقاراتىن ۇيىمنىڭ 66 ادامعا جان-جاقتى كومەك كورسەتكەنىن ايتادى. «بىلتىر ءبىز ءارتۇرلى جاعدايعا تاپ بولعان 600 ادامعا كونسۋلتاتسيالىق-پسيحولوگيالىق كومەك بەردىك. ادام ساۋداسىنىڭ قۇربانى بولعان 66 ادامنىڭ 42-ءسى – جۇمىسى جوقتىقتان قۇلدىققا جەگىلگەندەر. الاياقتاردىڭ تورىنا ءتۇسىپ قالعانداردىڭ دەنى – ساۋاتسىز, ءتىپتى اتىن دا جازا المايتىن ادامدار. ولاردىڭ ءتىل بىلمەۋى دە كوپتەگەن قيىنشىلىقتار تۋعىزادى» دەيدى ول.
«شانستىڭ» مۇمكىندىگى مول
2021 جىلدان بەرى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن ايەلدەرگە جانە كامەلەتكە تولماعان بالالارعا قاتىستى جىنىستىق قىلمىستاردى تەرگەۋ ءۇشىن تەرگەۋشى ايەلدەردىڭ ماماندانۋى ەنگىزىلگەنى ءمالىم. مۇنداي تاجىريبە اتالعان ساناتتاعى قىلمىستاردى اشۋدا تيىمدىلىگىن كورسەتتى. ويتكەنى زورلىق-زومبىلىق قۇرباندارىنىڭ تەرگەۋشى ايەلدەرگە دەگەن ۇلكەن سەنىمى وڭ ىقپال ەتتى. ءتىپتى, قۇلدىقتان زارداپ شەككەن بالالاردىڭ ەشبىر ۇيالماستان قىلمىستىڭ بارلىق ۇڭعىل-شۇڭعىلىن اشىپ, اڭگىمەلەپ بەرۋى تەرگەۋشىلەرگە كوپ كومەگىن تيگىزدى. بۇل جەردە ءىىم-ءنىڭ وڭتۇستىك كورەيانىڭ سەكسۋالدىق قۇلدىق قۇرباندارىنا قولداۋ كورسەتۋ تاجىريبەسىن زەرتتەۋدىڭ ۇزدىك ناتيجەلەرگە جەتكىزگەنىن ايتۋ ءلازىم. مىسالى, وڭتۇستىك كورەيادا داعدارىس ورتالىقتارىنىڭ بازاسىندا سەكسۋالدىق قۇلدىق قۇرباندارىنا كەشەندى كومەك كورسەتەتىن ورتالىقتار اشىلعان.
رەسمي مالىمەت بويىنشا ەلىمىزدە 2020 جىلى – 67,
2021 جىلدىڭ 6 ايىندا 16 سەكسۋالدىققۇلدىقتىڭ قۇرباندارى انىقتالعان
بيىل مامىر ايىندا نۇر-سۇلتان قالالىق پوليتسيا دەپارتامەنتى شەتەلدىك تاجىريبە ۇلگىسىندە ەلورداداعى «شانس» كامەلەتكە تولماعاندارعا ارنالعان الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق, قۇقىقتىق قولداۋ ورتالىعىنىڭ بازاسىندا سەكسۋالدىق زورلىق قۇرباندارىنا كومەك كورسەتەتىن ورتالىق اشتى. 2005 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان ورتالىقتىڭ سەكسۋالدىق جانە تۇرمىستىق زورلىق قۇرباندارىمەن جۇمىس ىستەي الاتىن تاجىريبەسى بار. بۇعان دالەل, ورتالىقتا قۇلدىقتان زارداپ شەككەندەرگە مەديتسينالىق ءبىلىمى بار ماماندار, پسيحولوگتار, الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەر, زاڭگەرلەر, پەداگوگتار, ادۆوكاتتار جۇمىس ىستەيدى.
پوليتسيا دەپارتامەنتىنەن الىنعان مالىمەت بويىنشا «شانس» ورتالىعىنىڭ ماماندارى اشىلعان كۇننەن بەرى سەكسۋالدىق قۇلدىقتىڭ قۇرىعىنا تۇسكەن 19 ادامعا (سونىڭ ىشىندە 19-ى – كامەلەتكە تولماعاندار) كومەك كورسەتكەن. قاناتقاقتى جوبانىڭ جۇزەگە اسىرىلا باستاعانىنا 4 ايعا تولماسا دا, ناتيجەسى كوڭىلدەن شىعادى. دەمەك, ەڭ قاجەتتى جوبا جالعاسىن تابادى دەگەن ءسوز. ال ورتالىق قالاي جۇمىس ىستەيدى؟ ەڭ الدىمەن, سەكسۋالدىق زورلىق قۇرباندارى ورتالىققا جەتكىزىلەدى. ول جەردە تەرگەۋشى ايەلدەر بارلىق قاجەتتى تەرگەۋ امالدارىن ء(وتىنىش قابىلداۋ, تەرگەۋ, فوتوسۋرەتىمەن جانە بەينەجازبا ارقىلى كيىم-كەشەكتەرىن جانە باسقا دا زاتتاي ايعاقتارىن قابىلداپ الۋ) جۇرگىزەدى. سول جەردە پسيحولوگتار قۇرباندارمەن جۇمىس ىستەيدى. ەگەر دە قۇلدىقتان زارداپ شەككەن ادامعا كومەك كەرەك بولىپ, ونى قوسىمشا تەرگەۋ كەزىندە ۇنامسىز قارىم-قاتىناس جاساۋدان وقشاۋلاۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداسا, وندا ول وڭالتۋ-ساۋىقتىرۋ مەكەمەسىنە جاتقىزىلادى.
ەلوردا پوليتسياسىنىڭ ءاربىر اۋداندىق باسقارماسىندا ارنايى جوبامەن جۇمىس ىستەيتىن تەرگەۋشى ايەلدەر, جەدەل قىلمىستىق تەرگەۋ بولىمشەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى, قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى بەكىتىلگەن. بارلىعى 34 قىزمەتكەردىڭ 16-سى – تەرگەۋشى ايەلدەر. «شانس» ورتالىعىنىڭ مەكەنجايى: نۇر-سۇلتان قالاسى, اباي داڭعىلى, 92/3 ءۇي.
ادام – تاۋار ەمەس!
قازىرگى كەزدە شەتەلگە بارىپ, جۇمىس ىستەگىسى كەلەتىن ادامداردىڭ سانى كوبەيىپ كەلەدى. الايدا كەز كەلگەن شاقىرۋ مەن ۇسىنىسقا الدانىپ, قۇلدىقتىڭ قامىتىن كيۋىڭىز عاجاپ ەمەس! سول سەبەپتەن, مىنا ءۇش نارسەنى ەسىڭىزدە ۇستاڭىز:
- ەگەر:
ء*سىزدىڭ قولىڭىزدا رەسمي كەلىسىمشارت بولماسا; قۇجاتتار جالعان نەمەسە بوتەن ادامنىڭ اتىنا جازىلسا;
ء*سىزدىڭ تولقۇجاتىڭىزدى شاقىرۋشى تاراپ الىپ قويسا;
*بارلىق شىعىنداردى شاقىرۋشى تاراپ نەمەسە جۇمىس بەرۋشى تولەسە;
*ول جاقتا ىستەيتىن جۇمىسىڭىز ناقتى قانداي بولاتىنى تۇسىنىكسىز بولسا;
ء*سىزدى شەكارادان زاڭسىز ءوتىپ, اينالمالى جولدارمەن وتۋگە كوندىرەتىن بولسا – بارۋدان باس تارتىڭىز!
2.ەگەر:
*سىزگە وڭاي جانە تەز اقشا تابۋدىڭ جولىن ۇسىنسا;
ء*سىز ءوزىڭىزدى شاقىرعان فيرمانىڭ شەتەل ازاماتتارىن جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا رۇقساتى/ليتسەنزياسى بار-جوعىنا سەنىمدى بولماساڭىز;
*فيرما تۋرالى ينتەرنەتتەن نەمەسە فيرمانىڭ رەسمي سايتىنان اقپارات تابا الماساڭىز;
*سىزگە جۇمىس ۆيزاسىن بىردەن راسىمدەمەسە;
*كەلىسىمشارت سىزگە تۇسىنىكسىز تىلدە جازىلعان بولسا, وندا مەملەكەت اتاۋى, جۇمىس مەرزىمى مەن شارتتارى, ۇيىمنىڭ اتاۋى جانە جۇمىس بەرۋشىنىڭ اتى-ءجونى كورسەتىلمەسە, اسىقپاڭىز, ويلانىڭىز!
3.ەگەر:
ء*سىز فيرمانىڭ رەسمي سايتىنان نەمەسە ينتەرنەتتەن فيرما تۋرالى رەسمي اقپاراتتى تەكسەرسەڭىز;
ء*سىز فيرمانىڭ شەتەل ازاماتتارىن جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا رۇقساتى/ليتسەنزياسى بار-جوعىنا سەنىمدى بولساڭىز;
ء*سىز فيرمامەن نەمەسە جۇمىس بەرۋشىمەن ەكىجاقتى رەسمي كەلىسىمشارتقا قول قويساڭىز;
*سىزگە جۇمىس ۆيزاسىن راسىمدەسە;
ء*سىز ءوز تولقۇجاتىڭىز بەن كەلىسىمشارتتىڭ كوشىرمەسىن, سونداي-اق بايلانىس مالىمەتتەرىڭىزدى تۋىستارىڭىزعا قالدىرساڭىز;
ء*سىز جۇمىس ىستەۋگە باراتىن ەلدەگى ءوز مەملەكەتىڭىزدىڭ ەلشىلىگىنىڭ بايلانىس نومىرلەرى وزىڭىزدە بولسا, بارۋعا بولادى!
ءسىزدىڭ ءوز ءومىرىڭىزدى ساقتاندىرۋعا قۇقىڭىز بار! شەتەلگە قاۋىپسىز شىعۋعا قاتىستى باسقا دا سۇراقتارىڭىز بولسا, نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى مىنا تەلەفوندارعا حابارلاسىڭىز: +7 (7172) 306-073, +7 702 892 97 77.
