بيىل اقان سەرى قورامساۇلىنىڭ تۋعانىنا 175, دۇنيەدەن وزعانىنا 105 جىل تولىپ وتىر. استاناداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانانىڭ «كىتاپ مۇراجايىندا» اقىن, حالىق كومپوزيتورىنىڭ شىعارماشىلىعىنا قاتىستى تىڭ ەڭبەك ساقتالعان. بۇل – «ادەبيەت مۇرالارىنان» اتتى سەريامەن شىققان «اقان سەرىنىڭ تاڭدامالى ولەڭدەرى» كىتابى.
كىتاپ الماتى قالاسىنداعى قازاقستان كوركەم ادەبيەت باسپاسىنان 1935 جىلى 5150 دانا بولىپ شىققان. لاتىن گرافيكاسىندا بەرىلگەن. جيناپ, باسپاعا دايىنداعان – ساكەن سەيفۋللين. جاۋاپتى رەداكتورى – فاتيما عابيتوۆا. ەڭبەكتى جيناقتاۋشى العىسوزىندە اقان سەرى تۋرالى مالىمەتتەر بەرىپ, ولەڭدەردى قولجازبا ارقىلى جيناعانىن جانە بۋرابايدىڭ ءبىر قازاعىنىڭ اۋزىنان جازىپ العاندىعىن قىسقاشا ايتقان.
ساكەن العىسوزىندە اقاننىڭ 13 جاسقا كەلگەنشە بۇقارادان وقىپ كەلگەن كونتەۆ دەگەن مولدادان وقىپ, ۇستازىنا كونبەي, وقۋىن تاستاپ, «جىگىتتىككە» بەرىلىپ, «سەرى» اتانعانىن جازادى. ەسكى ادەت بويىنشا اتاستىرۋمەن العان ايەلى 10 جىلدان سوڭ قايتىس بولىپ, ودان ءبىر ۇل ەكى قىز قالادى. ۇلى مىلقاۋ بولادى. ايەلىنىڭ قازاسىنان سوڭ سەرىلىكتى ۇدەتىپ, سۇلۋلىقتى جىرلايدى. كوكشەتاۋدىڭ جاقسى جەرلەرىن پاتشا ۇكىمەتى جىمقىرىپ, الا باستاعان سوڭ كەدەيلەنەدى. اقاننىڭ قاسىرەتى كوبەيەدى. بارىنەن ايىرىلىپ, سوپىلىققا بەت بۇرىپ, ءوزىن بارىنەن اۋلاق ۇستاۋعا تىرىسقان. جازدىڭ كۇنى كول باسىندا وڭاشا جالعىز ۇيدە تۇرعان. سوندىقتان تۇسىنبەگەن جۇرت «اقاڭ پەرىنىڭ قىزىمەن تۇرادى» دەگەن ءسوز تاراتقان.
ساكەن اقاننىڭ كوپ ولەڭدەرى قولعا تۇسپەگەندىگىن, ونىڭ ءىرى دارحان اقىن ەكەندىگى ولەڭدەرىنەن بايقالاتىنىن, اقىندىعىنىڭ ۇستىنە ءان شىعارعانىن, كومپوزيتورلىق قىرىنىڭ بار ەكەندىگىن, «سىرىمبەت», «اقكويلەك», «ءۇش توتى قۇس», «قۇلاگەر», «قارا تورعاي» دەگەن اندەرى قازاق اندەرىنىڭ ىشىندە شوقتىعى بيىك تۇراتىنىن ايتقان.
ساكەن سەيفۋللين جيناققا ارنايى سىن جازباعانىن, «تەك ادەبيەت تاريحىندا دەرەك بولا بەرسىن» دەي كەلىپ, كەيىن اقان شىعارمالارىنا تولىق سىن جازىلار دەپ توپشىلاعان.
مازمۇنى بويىنشا جيناققا باس-اياعى 38 ولەڭ ەنگەن. سونىڭ ىشىندە ولەڭدەرىمەن قاتار ورىنباي, رۋى قارجاس نۇرعوجا اقىندارمەن, ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەيۇلىمەن ايتىستارى ەنگىزىلگەن.
ءماشھۇر جۇسىپپەن ايتىسى قاعازعا تۇسكەن. ايتىستا كوكشەتاۋداعى ابىلاي حان ۇرپاقتارىن جانە سۇيىندىك-قارجاس شورمان ۇرپاعىن ماقتاۋ بولعان. ساكەن بۇلاردىڭ ايتىسقان زامانى 1888-1896 جىلدار دەيدى. بۇل ولەڭدى ماحمەت قۇرمانقۇلۇلى دەگەن كىسى 1912 جىلى اقاننىڭ ءوز اۋزىنان جازىپ العان كورىنەدى. بىراق ول جازبا جوعالىپ, ماحمەت ساكەنگە جادىندا قالعانىن ايتىپ بەرگەن.
بۇل كىتاپتىڭ العىسوزى ساكەن سەيفۋلليننىڭ 2008 جىلى شىققان كوپ تومدىق شىعارمالار جيناعىنىڭ 8-ءشى تومىنا ەنگىزىلگەن. قۇراستىرۋشىلار – تۇرسىنبەك كاكىشۇلى جانە كۇلاش احمەت.
ءمولدىر
بايماحانبەتوۆا,
قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسى
«كىتاپ» مۇراجايىنىڭ مەڭگەرۋشىسى
