استانا قالاسىندا 15 قىركۇيەكتەن باستاپ «سەرگەك» بەينە-فوتو تىركەۋ جۇيەسى جول ەرەجەسىن بۇزعان جۇرگىزۋشىلەردى رەسمي تىركەپ, اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتا باستاعانى بەلگىلى. وسىعان بايلانىستى جاڭا قۇرىلعىلاردى قالا كوشەلەرىنە كوپتەپ ورناتۋ ماقساتى مەن ونىڭ جۇمىس ىستەۋ تاسىلدەرىنە دەگەن جۇرتشىلىقتىڭ الاڭداۋشىلىعى كوبەيدى.
راسىندا دا, كوپشىلىكتى قوبالجىتىپ وتىرعان زاماناۋي اپپاراتتاردىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟ جولدا ءجۇرۋ ءتارتىبىن ساقتاماي, «ءمۇلت كەتكەندەرگە» سالىناتىن اكىمشىلىك ايىپپۇل ولاردىڭ قالتالارىنا قانداي سالماق تۇسىرمەك؟ ونى جەڭىلدىكپەن تەزدەتىپ تولەۋدىڭ مۇمكىندىكتەرى بار ما؟ وسى جانە باسقا دا ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ءبىزدىڭ ءتىلشىمىز سالاعا قاتىستى مامانداردىڭ پىكىرلەرىن زەرتتەگەن ەدى.
باستىسى –قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ
ارينە, كامەرا قالا تۇرعىندارىنا تاڭسىق ەمەس. قازىر كەز كەلگەن اۋلادا, ءزاۋلىم ۇيلەردىڭ كىرەبەرىستەرى مەن ءاربىر عيماراتتا بەينەباقىلاۋ بار دەسەك, قاتەلەسپەيمىز. ولاردىڭ پايداسىن دا جوققا شىعارۋعا بولمايدى. وتكەن جىلى ب.مايلين كوشەسى بويىنداعى ءبىر ءۇيدىڭ اۋلاسىندا تۇرعان سۋ جاڭا اۆتوكولىكتىڭ جەتى تۇندە تەرەزەسىن سىندىرىپ, ىشىندە ۇمىت قالعان سومكەنى الىپ كەتكەن ۇرىنى ساقشىلار كامەرانىڭ كومەگىمەن وپ-وڭاي تاۋىپ الدى.
2015 جىلى قالانىڭ ءىرى-ءىرى كوشەلەرىنە 35 «ۆوكورد», 25 «ۆوكورد-تسيكلوپ», 10 «ۆوكورد-تراففيك» اپپاراتى ورناتىلدى. اسىرەسە, «ۆوكورد-تسيكلوپ» قوندىرعىسى تۋرالى جاقسى پىكىر ايتىلعانىن دا ۇمىتا قويعان جوقپىز. الايدا كەيىن ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىكتەرىن دە, ودان قالاي «سىتىلىپ كەتۋدىڭ» جولدارىن دا استانالىقتار «جاقسى مەڭگەرىپ الدى».
ال «كوركەمتەلەكوم» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى جاساپ شىعارعان «سەرگەكتىڭ» ءجونى بولەك. ول جول ەرەجەسىن بۇزساڭىز, «ءۇن-ءتۇنسىز» جازىپ الادى دا, ماشيناڭىزدىڭ ءنومىرىن, ۋاقىتىن, ءوزىڭىزدىڭ قيمىل-قوزعالىسىڭىزدى اۆتوماتتى تۇردە ورتالىققا بەرەدى.
استانا قالاسى ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى الىشەر ابدىقادىروۆتىڭ ايتۋىنشا, بۇگىنگى تاڭدا قالادا ءۇش مىڭعا تارتا وسىنداي كامەرا قويىلعان. ولار كۇنى-ءتۇنى جۇمىس ىستەيتىن كورىنەدى. جىلدىڭ اياعىنا دەيىن تاعى دا ادامدار كوپ جۇرەتىن جەرلەر مەن كوشە قيىلىستارىنا, قالانىڭ جەلىلىك ۋچاسكەلەرىنە ءتورت مىڭ كامەرا مەن التى مىڭ «سەرگەك» بەينە-فوتو اپپاراتىن قويۋ مۇمكىندىكتەرى قاراستىرىلۋدا.
اتالعان جۇيەنىڭ نەگىزگى ماقساتى – جىلدامدىقتى ارتتىرعان, قوعامدىق كولىك جۇرەتىن جولاقپەن جۇرگەن جانە توقتاۋ سىزىعىنان اسىپ كەتكەن جول ەرەجەسىن بۇزۋشىلاردى قالت جىبەرمەي تىركەپ وتىرۋ. ال ودان ءارى ولارمەن قالاي جۇمىس جۇرمەك؟
اكىمدىك قىزمەتكەرىنىڭ تۇسىندىرۋىنشە, كامەرانىڭ «قىراعى كوزىنە» ىلىككەن كولىك
جۇرگىزۋشىلەرىنە بىردەن اكىمشىلىك حاتتاما تولتىرىلمايدى ەكەن. تەك وكىلەتتى ورگان اسىقپاي تەكسەرگەننەن كەيىن عانا كەلىپ تۇسكەن قۇجاتتار نەگىزىندە ۇيعارىم شىعارىلادى.
بۇل جەردە بىرنەشە ماسەلە بار. جاسىراتىنى جوق, قالا كوشەلەرىندە كەپتەلىس ءجيى بولىپ تۇرادى. جوبانى جاساۋشىلار مۇنداي جاعدايدى دا ەسكەرەتىنى ءسوزسىز.
«كەپتەلىس بولا قالعاندا نەمەسە باعدارشام ىستەن شىققاندا, جول قيىلىسىنا كولىك قوزعالىسىن رەتتەيتىن ينسپەكتورلار كەلەدى. ال ينسپەكتور جوق كوشەلەردە بولعان ەرەجە بۇزۋشىلىقتاردى كامەرا تالداۋ ورتالىعىنا ءجىبەرگەننەن كەيىن ماماندار ونى بىرنەشە قايتارا سۇزگىدەن وتكىزەدى. ەگەر قوعامدىق كولىك جولاعىنا ءتۇسىپ كەتۋ نەمەسە توقتاۋ سىزىعىن باسۋ وسى كەپتەلىس كەزىندە بولسا, وندا ول ەسكەرىلەدى, ايىپپۇل سالىنبايدى. الايدا «Stop» سىزىعىن الدى كەپتەلىس ەكەنىن كورە تۇرا قاساقانا باساتىندار مەن باعدارشامنىڭ قىزىل بەلگىسى جانعانىنا قاراماستان, جول قيىلىسىنا شىعىپ كەتەتىندەرگە بۇل ەسكەرتۋدىڭ قاتىسى جوق.
تاعى ءبىر ەسكەرەتىن جاي, ەرەجە ساقتاماعانى ءۇشىن سالىناتىن ايىپپۇل كولىكتىڭ تەحنيكالىق تولقۇجاتى بويىنشا بەلگىلەنەدى. ەگەر كولىگىڭىزدى سەنىمحات بويىنشا باسقا ءبىرەۋ جۇرگىزىپ جۇرسە, ونىڭ بارلىق ايىپپۇلدارى بىردەن كولىك يەسىنىڭ مەكەنجايىنا كەلەتىن بولادى.
سونداي-اق, بەينەكامەراعا تۇسكەن ءاۆتوموبيلدىڭ مەملەكەتتىك ءنومىرى, ءتۇسى نەمەسە ماركاسى سايكەسپەسە, ارناۋلى كارتا تولتىرىلىپ, جول پوليتسياسى ينسپەكتورى ونى قايىرا ناقتى تەكسەرەتىن بولادى. سوسىن بارىپ ۇيعارىم شىعارىلىپ, ول «قازپوشتا» ارقىلى كولىكتىڭ تەحنيكالىق قۇجاتىندا كورسەتىلگەن مەكەنجايعا جىبەرىلەدى.
جول پوليتسياسى ينسپەكتورىنىڭ قولى قويىلعان ۇيعارىم العان كولىك يەسى ايىپپۇلدى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكىلەر ارقىلى دا, «قازپوشتا» بولىمشەلەرىنە بارىپ تا, تولەم تەرمينالدارىنداعى «Kaspi» نەمەسە «QIWI» ءامياندارى ارقىلى تولەي الادى. Egov.kz, HandyPay, MyPay ءموبيلدى قوسىمشالارى ارقىلى ءتولەۋ ءارى تەز, ءارى جەڭىل» دەيدى جوبا اۆتورلارى.
مۇنىڭ بارلىعى ەرىككەننىڭ ەرمەگى ەمەس. جول قاۋىپسىزدىگىن قاداعالاۋدى كۇشەيتۋ ماقساتىندا تۋىنداپ وتىرعان ءىس-شارالار. ساراپتاماكورسەتىپ وتىرعانداي, جول-كولىك وقيعالارىنىڭ سەكسەن پايىزى جىلدامدىقتى شامادان تىس كوتەرگەننەن بولادى ەكەن. بۇعان قوسا, قالا كوشەلەرىندە «جول مەنىكى» دەگەندەي كوپە-كورنەۋ جول ەرەجەسىن بۇزىپ, كوپشىلىكتىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋعىزاتىن جۇرگىزۋشىلەر كوبەيىپ كەتتى.
وسىنداي كەلەڭسىزدىككە توسقاۋىل قويۋ باعىتىندا «سەرگەك» فوتو-بەينە جۇيەسى ەنگىزىلىپ وتىر. ال ونىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى.
جىلدامدىقتى ارتتىرعانعا كەشىرىم جوق
ءبىر ايدا ەلوردادا بولعان ءجۇز جيىرماعا تارتا جول-كولىك وقيعاسىنىڭ تەڭ جارتىسىنان استامى جىلدامدىقتى شامادان تىس ارتتىرعاننان بولعان. ءا.مولداعۇلوۆا كوشەسى مەن جەڭىس داڭعىلىنىڭ قيىلىسىندا سوعىلعان ەكى ماشينادان ءتورت ادام زارداپ شەكتى. سەبەپ – ساعاتىنا ءجۇز شاقىرىم جىلدامدىقپەن قۇيعىتۋ. مۇنداي مىسالداردى كوپتەپ كەلتىرە بەرۋگە بولادى. وسىنداي وقيعالاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن اسەت احمەتوۆ باستاعان ۇجىم توعىز ميلليارد تەڭگەنىڭ جوباسىن جاساپ, اكىمدىككە ۇسىندى. اكىمدىكتىڭ دە ءوز تالابى بولدى. «ءبىز سىزدەرگە اپپاراتتىڭ ورناتىلاتىن جەرلەرى مەن مالىمەتتەر بازاسىن جابدىقتاۋعا كومەكتەسەمىز. ال سەندەر ينۆەستور تاۋىپ, جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى قولعا الاسىڭدار. سىناق مەرزىمى – التى جىل ءتورت اي. وسى ۋاقىت ارالىعىندا اپپاراتتار ىستەن شىعىپ نەمەسە بەلگىلەنگەن تالاپتارعا ساي كەلمەسە, كەلىسىمشارت كۇشىن جويادى» دەگەن مامىلە جاسالدى.
ءسويتىپ, جىل باسىنان بەرى «سەرگەككە» تاجىريبە جۇرگىزىلە باستادى. كامەرا قالا تىرشىلىگىنە قاتىستى اقپاراتتاردى تۇگەل جازىپ وتىرادى. ءاسىرەسە, ەرتەڭگىلىك كەپتەلىس كەزىندە قالادا قانشا
كولىك بار ەكەنىن وسى بەينە-باقىلاۋ ارقىلى ناقتىلاۋعا قول جەتتى. سونىڭ ناتيجەسىندە ەلوردادا وتكەن سەگىز ايدا 174 قىلمىستىڭ بەتى اشىلىپ, 33 مىڭ ادام ەرەجە بۇزعانى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. قىلمىس دەڭگەيى 32 پايىزعا ازايىپ, جول-كولىك وقيعاسى 20 پايىزعا كەمىگەن.
«جاقىندا ءوزىم تۇراتىن مەكەنجايعا جول پوليتسياسىنان حابارلاما كەلدى. تاۋەلسىزدىك كوشەسى بويىنداعى «سەرگەك» بەينە-باقىلاۋ كامەراسىنا ىلىگىپ قالىپپىن. كىنام – قاۋىپسىزدىك بەلدىگىن تاقپاي, ۇيالى تەلەفونمەن سويلەسىپ كەلە جاتقانىم ەكەن. ماشينامنىڭ ءنومىرى مەن تۇسىنە دەيىن تايعا تاڭبا باسقانداي انىق كورىنىپ تۇر» دەيدى قالا سىرتىنداعى ارناۋلى حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنداعى ايىپپۇل تولەۋشى جۇرگىزۋشىلەردىڭ ءبىرى. مۇندا ايىپپۇل تولەۋگە كەلىپ جۇرگەندەردىڭ كوبى جىلدامدىقتى ارتتىرعاندار بولىپ شىقتى.
– دۇرىس, ولاي بولاتىن سەبەبى – قاتتى ءجۇرىپ, «سەرگەككە» جازىلىپ قالعان مالىمەتتەردى جول پوليتسياسى ينسپەكتورلارى تەرگەپ, تەكسەرىپ جاتپايدى. ولار اۆتوماتتى تۇردە ايىپپۇل تولەۋگە كەتەدى.
«سەرگەك» فوتو-بەينە اپپاراتى ىسكە قوسىلعان ون كۇننىڭ ىشىندە قالا كوشەلەرىندە جول قوزعالىسى ەرەجەسىن بۇزۋ 2,3 پايىزعا ازايسا, كەرىسىنشە, جولدان ءوتۋ ءتارتىبىن ساقتاماعان وتىز التى جاياۋ جۇرگىنشىگە 11345 تەڭگەدەن ايىپپۇل سالىندى
سوندىقتان جىلدامدىقتى ارتتىرعاندارعا كەشىرىم بولمايتىنىن جۇرگىزۋشىلەر ءتۇسىنۋ كەرەك, – دەيدى جول پوليتسياسى ينسپەكتورى ەرمەك سۇندەتوۆ.
قالاداعى سارى ءتۇستى نەمەسە سۇر ءتۇستى تىركەۋ كامەرالارىنا قاراعاندا «سەرگەكتىڭ «قامتۋ اۋماعى ۇلكەن. ەكى كوشەدەگى باعدارشامنىڭ ارالىعىندا ورناتىلعان اپپارات سول جولدىڭ بويىن تۇگەل قامتيدى ەكەن.
كامەرا كوبەيدى, پوليتسيا جۇمىسى جەڭىلدەدى مە؟
بۇعان دەيىن ەلوردادا التى مىڭعا تارتا جىلدامدىق ولشەۋىش قۇرالى بولسا, ەندى ءتورت ءجۇز كوشە قيىلىسى مەن جول قاپتالدارىندا ءتورت مىڭعا تارتا ءوزىمىزدىڭ وتاندىق ءونىمىمىز «سەرگەك» فوتو-بەينە اپپاراتى ورناتىلدى. ولاردىڭ سانىن جىل اياعىنا دەيىن 13000-عا جەتكىزۋ كوزدەلۋدە.
وسىدان كەيىن جول پوليتسياسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جۇمىسى جەڭىلدەيدى مە؟ جاڭا قوندىرعى ولارعا قانداي مۇمكىندىكتەر تۋعىزىپ وتىر؟ ءبىز وسى ساۋالداردى استانا قالاسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى اكىمشىلىك باسقارماسىنىڭ ءبولىم باستىعى تيمۋر قازىباەۆقا قويدىق.
– بارشاعا بەلگىلى, ەلىمىزدىڭ باس قالاسىندا كولىك سانى جىلدان-جىلعا ءوسىپ كەلەدى. ونىڭ ۇستىنە, سىرتتان كەلەتىن ترانزيت اۆتوماشينالار بار. وسىنىڭ بارلىعى جول قوزعالىسىنا ەداۋىر قيىندىقتار كەلتىرۋدە. مىنە, وسى جايسىزدىقتاردى ازايتۋ, ەڭ باستىسى, قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا باسشىلىق كوشەلەردەگى كولىك قوزعالىسىن باقىلاۋدى كۇشەيتىپ كەلەدى. جىلدان-جىلعا زاماناۋي قوندىرعىلاردى جەتىلدىرە تۇسۋدەمىز. بيىل جىل باسىنان بەرى وسى «سەرگەك» فوتو-بەينە جىلدامدىق ولشەۋ اپپاراتتارى ورناتىلا باستادى. ناتيجە بار. ماسەلەن, اتالعان قوندىرعى ىسكە قوسىلعالى جۇرگىزۋشىلەردىڭ جولدا ءجۇرۋ ءتارتىبى تۇزەلە باستادى. جىلدامدىقتى ارتتىرۋ, بەلگىلەنگەن توقتاۋ سىزىعىن باسىپ ءوتۋ, باعدارشامعا باعىنباۋ سياقتى ەرەجە بۇزۋشىلىقتار كەيىنگى ءۇش ايدا 6-7 پايىزعا دەيىن تومەندەدى.
ال ەندى «جول پوليتسياسىنىڭ جۇمىسى جەڭىلدەدى مە؟» دەگەن ساۋالعا كەلەر بولساق, بۇل جەردە «تاياقتىڭ ەكى ۇشى بار». جاڭا قوندىرعىلار كوپشىلىككە پسيحولوگيالىق احۋال تۋعىزىپ, كۇنى-ءتۇنى باقىلاپ تۇرۋعا جاقسى. بۇل جاعىنان العاندا, جول پوليتسياسىنىڭ جۇمىسى جەڭىلدەدى دەپ ايتۋعا بولادى.
دەگەنمەن قاي ۋاقىتتا دا ادام فاكتورى ءبىرىنشى ورىنعا شىعاتىنى ءسوزسىز. سول قاداعالاۋ اپپاراتتارىنان پروتسەسسينگىلىك ورتالىققا كەلىپ تۇسكەن مالىمەتتەردى تالداپ, زەرتتەۋ – جول پوليتسياسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ موينىندا. بۇل جەردەگى ماسەلە ادامداردى جازالاۋ ەمەس. ءتارتىپ بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ. وسى تۇرعىدان بارلىق ماتەريالدار ەلەپ, ەكشەلىپ, تەك جول ەرەجەسىن ورەسكەل بۇزعاندارعا نەمەسە ءبىر قاتەلىكتى بىرنەشە رەت قايتالاعاندارعا عانا ۇيعارىم شىعارىلىپ, ايىپپۇل تولەۋگە جىبەرىلەدى.
وسىنىڭ بارلىعى – اۋقىمدى دا اۋىر جۇمىس. ال ونى قالالىق جول پوليتسياسى قىزمەتكەرلەرى كۇن سايىن ءوز دارەجەسىندە اتقارىپ كەلەدى, – دەدى ول.
«جول مۇراتى – جەتۋ». ولاي بولسا, مەجەلى جەرىڭىزگە ۋاقىتىندا, امان-ەسەن جەتۋ ءۇشىن جول ەرەجەسىن قاتاڭ ساقتاپ, جولدا اباي بولىڭىزدار دەگىمىز كەلەدى.
تاڭاتار تولەۋعاليەۆ
