تاعدىردىڭ جازۋىمەن جات جۇرتتا دۇنيەگە كەلسە دە, تۋعان جەرى – موڭعوليادا 40 جىل بويى باسشىلىق قىزمەتتەردى اتقارىپ, ەڭبەك سىڭىرگەن بايلانىسشى, موڭعوليا جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى اتانعان ۇزبەن قۇرمانبايۇلى 2011 جىلى اتاجۇرتىنا قونىس اۋدارىپ, ەلوردانى مەكەن ەتۋدە.
ۇزبەن اعا 1989 جىلدان بەرى قازاقستاننىڭ باسىلىمدارىنا 40-قا جۋىق ماقالا جازدى. شەت مەملەكەتتەردە دە ەلىمىزدى ناسيحاتتادى. سونىڭ ارقاسىندا جاقىندا «پروفي مەديا» باسپاسىنان «ماڭگىلىك ەل» اتتى تاريحي-پۋبليتسيستيكالىق كىتابى جارىق كورىپ, ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى.
بۇل العاشقى تۋىندىسى ەمەس, وسىدان توعىز جىل بۇرىن ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قۇرمەتىنە ارناپ «ورالعان باقىت, ورىندالعان ارمان» كىتابىن شىعاردى.
جاڭا كىتاپ تۋرالى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانانىڭ ديرەكتورى, جازۋشى الىبەك اسقاروۆ بىلاي دەيدى: «قازاق ەلى ەگەمەندىگىن الىپ, دەربەس مەملەكەت بولۋىن ەرتەدەن ارمانداعان قانداستارىمىزدىڭ ءبىرى ۇزبەن قۇرمانبايۇلى قازاقستان بۇل دۇنيەدە «ماڭگىلىك ەل» بولىپ وتسە ەكەن دەگەن اقجۇرەك, ادال نيەتىمەن قازاقتىڭ ەلدىگىنە, ەلباسىنىڭ ەرلىگىنە ارناپ «ماڭگىلىك ەل» كىتابىن جازىپ, بارشا قاۋىمعا ۇسىندى. قازاق ەلىنىڭ ەگەمەندىگىن نىعايتىپ, تاۋەلسىزدىگىن جاڭعىرتا, ەلىمىزدى ماڭگىلىك ەل ەتۋدەگى ەلباسىنىڭ ويلارى, سىندارلى ساياساتى, تىنىمسىز ەڭبەگىمەن ۇشتاسقان اۆتوردىڭ وي-پىكىرى بارشامىزدى, سونىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ ەرتەڭگى تۇتقاسى بولاتىن جاس ۇرپاقتى دا بەيجاي قالدىرماسى انىق».
كىتاپتىڭ العىسوزىن جازعان قوعام قايراتكەرى, اقىن, كومپوزيتور اكىم ىسقاق: «اۆتور «ماڭگىلىك ەل» كىتابىندا جالپى قازاق حالقىنىڭ باستان كەشكەن اۋىر ازاپتارى مەن ونىڭ سەبەپتەرى, تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ جەڭىسى مەن جەتىستىكتەرى, ونىڭ جاسامپاز باسشىلارى جايىندا, ءوزىنىڭ كورگەن, بىلگەن, كوڭىلگە تۇيگەندەرى جايىندا سىر شەرتە كەلىپ, قازاقستان ماڭگىلىك سالتانات قۇراتىن مۇمكىندىككە قول جەتكىزدى, عاسىرلار بويى ارمانداعان وسى جەتىستىكتى باياندى ەتىپ, ماڭگىلىك ەل بولۋ ءۇشىن ەندى نە قاجەت, نە ىستەۋگە ءتيىسپىز دەگەن كوكەيتەستى ماسەلەلەر جونىندە وي-پىكىرلەرىن ورتاعا سالىپ وتىر. كىتاپتا ورالعاندار مەن ورالا الماي ءجۇرگەن قانداستارىمىزدىڭ دا نەنى قالاپ, تىلەپ وتىرعانى جونىندە بۇكپەسىز ماسەلە كوتەرىلگەن. كىتاپ ءسوزى ۇلتتىق تاۋەلسىزدىكتى تۇپكىلىكتى ورنىقتىرۋعا تارىداي بولسا دا ۇلەس قوسادى, ۇلتجاندى وقىرماننىڭ قالاۋىنا تاتيتىنىنا سەنەمىز» دەگەن پىكىرىن قالدىرعان.
اۆتوردىڭ ءوزى تۋىندىسى جايلى: «كىتاپ ءوز تاريحىمىزدى جان-جاقتى بىلەيىن, ەگەمەندىگىمىزدى باياندى ەتىپ, ماڭگىلىك ەل بولىپ جاساي بەرەيىك دەپ ارماندايتىن قانداستارىمىزدىڭ قاجەتىنە جارار دەگەن ۇمىتتەمىن. ۇلت بىرلىگىن نىعايتۋعا قوسىلعان ۇلەس بولسا ەكەن دەگەن ىنتىزارلىقپەن جازىلعان وسى كىتاپ بارشا قاۋىمنىڭ يگىلىگىنە جاراسىن!» دەيدى.
ايتا كەتەيىك, كىتاپ «تاريح جانە تاعىلىم: كەشكەن ازاپ – كەلەشەككە ساباق», «ەڭسەسى بيىك ەگەمەندى ەل», «ماڭگىلىك ەل» اتتى ءۇش بولىمنەن تۇرادى. سونداي-اق, «باقىت پەن بايلىق باعدارلامالارى», «قازاقستاننىڭ ادام كاپيتالى», «استانا مەديتسيناسى – العى شەپتە», «ۇلى دا ۇلاعاتتى ەلباسى», «تاۋەلسىزدىك كوكتەن ءتۇسىپ كەلگەن قۇندىلىق ەمەس», «ۇلت بىرلىگى – ۇرپاق تىلەگى», «ءتىل بيلىگى», «زيا-لىلار ەل تىرەگى, ماقتانىشى», «مەن» جانە حالىق», «قاناعات», «جانۇيا جاراستىعى», «وزىمەن- ءوزى ءوسىپ جەتىلۋى – قازاقتىڭ اڭساعان ارمانى» تاراۋلارىنا بولىنگەن.
امانعالي شميتۇلى