دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتى بويىنشا, جەر شارىنىڭ ءاربىر ءۇشىنشى تۇرعىنى تۋبەركۋلەز ميوباكتەرياسى ينفەكتسياسىن جۇقتىرادى. جىل سايىن الەمدە 8 ميلليون 400 مىڭ ادام تۋبەركۋلەزبەن اۋىرىپ, 2 ملن ادام ومىرىمەن قوشتاسادى ەكەن. ەم قابىلدامايتىن ءاpبip ناۋقاس 10 ادامنان 15 ادامعا دەيىن اۋرۋىن جۇقتىرىپ ۇلگەرەدى دەسەك, دۇنيەجۇزىندە ءاربىر مينۋت سايىن 1 ادام وسى كەسەلدىڭ قۇرىعىنا ىلىنەدى. ال ەلىمىزدەگى تۋبەركۋلەزگە شالدىققانداردىڭ 75 پايىزى 20 مەن 40 جاس ارالىعىنداعى ادامدار ەكەنى الاڭداتىپ وتىر.
كوح تاياقشاسى ەڭ الدىمەن وكپەگە جۇعادى, كەيدە مي مەن ونىڭ قابىقشالارىن, ومىرتقا, بۇيرەك, جىنىس مۇشەلەرىن, ليمفا تۇيىندەرىن, بۋىندى جانە باسقا دا ورگانداردى زاقىمدايدى.
ارينە, وسىدان ون جىلداي بۇرىنعى جاعدايمەن سالىستىرعاندا, بۇگىندە قۇرت دەرتىمەن سىرقاتتانعانداردىڭ قاتارى الدەقايدا ازايدى. مامانداردىڭ تىنىمسىز ىزدەنىسى, ساۋاتتى ەم-دوم, وسى دەرتتىڭ سەبەپ-سالدارىن قوعامنىڭ دۇرىس ءتۇسىنۋى, ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارى ءبىز ويلاعاننان دا جاقسى ناتيجەگە جەتكىزدى.
ەگەر ادام سالماق جوعالتسا, قىزۋى كوتەرىلسە, كوكىرەك تۇسىنا شانشۋ قادالسا, وزىنەن-ءوزى تەرلەپ-تەپشىپ جۇرسە, دارىگەرگە كورىنۋى كەرەك. بۇل – اۋرۋدىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى. ادام جاقسى تاماقتانۋى كەرەك. ءبىزدىڭ ناۋقاستاردىڭ اراسىندا «ءيتتىڭ مايىن, بورسىقتىڭ مايىن ىشسەم, قۇلان-تازا ايىعىپ كەتەمىن» دەگەن جاڭساق تۇسىنىك بار. تۋبەركۋلەزدىڭ ەڭ نەگىزگى ەمى – سپەتسيفيكالىق پرەپاراتتار. اۋرۋ اسقىنىپ تۇرعاندا «ءيتتىڭ مايىن ءىشىپ جازىلامىن» دەگەن دۇرىس ەمەس. ارينە, جاقسى, مايلى, كالوريالى تاماقتار جەۋ كەرەكتىگىنە تالاسىمىز جوق. اۋرۋدى جۇقپالى ساتىسىنان سپەتسيفيكالىق پرەپاراتتارمەن ەمدەپ شىعارعاننان كەيىن ءتيىمدى تاماقتانۋ ءۇشىن اس مازىرىنە ءيتتىڭ مايىن قوسقاننان گورى قىمىز ءىشىپ, اق تاعامدى كوبىرەك قولدانعان ءجون.
تۋبەركۋلەزبەن اۋىرىپ قالماۋ ءۇشىن دەنەنى شىنىقتىرىپ, سپورتپەن اينالىسۋ كەرەك. تازا اۋاعا دا ءجيى شىققان پايدالى. مىسالى, مەن دارىگەر رەتىندە جۇمىس ورنىمدا ءبىر ساعات وتىرسام, اراسىندا 10 مينۋتتاي دالاعا شىعىپ, تازا اۋا جۇتىپ كەلەمىن. ەگەر ءبىر بولمەنىڭ ەسىك-تەرەزەسىن اۋا وتكىزەتىن ساڭىلاۋ قالدىرماي قىمتاپ, تۋبەركۋلەزدىڭ جۇقپالى ساتىسىنداعى ءبىر ادامدى جانە ساپ-ساۋ ءۇش ادامدى قاماپ قويسا, ءۇش ادامعا ينفەكتسيا جۇعۋى مۇمكىن. ال دالادا, تازا اۋادا, تەرەزەسى اشىق كولىكتە, عيماراتتا ينفەكتسيانىڭ جۇعۋ قاۋپى تومەن.
تۋبەركۋلەزبەن كۇرەسۋ تەك ديسپانسەردىڭ, اۋرۋحانالاردىڭ, مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ عانا مىندەتى دەپ قابىلداۋدى قويۋ كەرەك. ءار ادام ءوز دەنساۋلىعى ءۇشىن الاڭداعاندا, وسى دەرتپەن كۇرەسكە دەن قويىلعاندا عانا دەرتتى جەڭۋ مۇمكىندىگى تۋادى. ءسوزىمنىڭ سوڭىندا تۋبەركۋلەز ەمدەلەتىن اۋرۋ ەكەنىن تاعى ەسكەرتكىم كەلەدى. دارىگەر تاعايىنداعان ەمدى ۇزبەي جاساپ, سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانسا, دۇرىس تاماقتانسا, قۇرت اۋرۋىنان قۇلان-تازا ايىعىپ كەتۋگە بولادى.
ساعيلا كوپباي, №10 قالالىق ەمحانانىڭ دارىگەرى
ماتەريالدى “استانا اقشامى” گازەتىنىڭ astana-akshamy.kz رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساعاندا عانا پايدالانۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
