تۇرسىنبەك نۇرقاليەۆ, «استانا وپەرا» تەاترى بالەت ترۋپپاسىنىڭ جەتەكشىسى, قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى: الەم تەاترلارىمەن شىعارماشىلىق بايلانىستامىز
– الداعى اپتادا «La Scala» تەاترىنىڭ ۇجىمى بەس كۇن بويى ەلوردا حالقىن «دون كيحوت» بالەتىمەن قۋانتپاقشى ەكەن. وپەرا وتانىنان كەلەتىن مارتەبەلى مەيمانداردىڭ بۇل ساپارى استانا كۇنى قارساڭىندا كەلۋى كەزدەيسوق ەمەس شىعار؟
– شىنتۋايتىندا, الەمگە ايگىلى «La Scala» بالەتىنىڭ «استانا وپەرا» تەاترىنا گاسترولمەن ءدال وسى ەلوردا كۇنىنە وراي كەلۋى كەزدەيسوق ەمەس. جاس تەاترىمىزدىڭ كورەرمەنگە ەسىگىن اشقانىنا 21 ماۋسىمدا ءبىر جىل تولادى. ەستەرىڭىزدە بولسا, ءبىز ساحنا شىمىلدىعىن وپەرامىزدىڭ مارجانى – «ءبىرجان-سارامەن» اشقان ەدىك. قۋانارلىعى, وسى از عانا ۋاقىت ىشىندە ونەر ورداسىن الەم تاني باستادى. ونىڭ ىشىندە ميلاندىق «La Scala» تەاترى دا بار. وسى رەتتە تەاتر ديرەكتورىنىڭ شىعارماشىلىق سۇراقتار جونىندەگى كەڭەسشىسى ۋيليام گراتسيوزيدىڭ يتالياداعى بارلىق تەاتر باسشىلارىمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا ەكەنىن بايقادىق. ونىڭ ۇستىنە ءبىزدىڭ دە وسىنداي «La Scala» ترۋپپاسى نەمەسە «Grand Opera» سياقتى ايگىلى ونەر وردالارىنان الارىمىز مول. مەنىڭ ويىمشا, بۇل «استانا وپەرا» سوليستەرى ءۇشىن كەرەمەت شەبەرلىك ساباعى بولادى. جاي سپەكتاكل ەمەس, ولار بۇكىل الەم بىلەتىن «دون كيحوت» سپەكتاكلىن الىپ كەلدى. مۇنداي تەاتر ءبىزدىڭ ساحنامىزدا ءوز اۋراسىنىڭ كىشكەنتاي بولىگىن قالدىرسا دا, بىزگە ۇلكەن ولجا. نەگە دەسەڭىز, «Teatro alla Scala» – قانشاما عاسىرلىق تاريحى بار, وپەرا مەن بالەتتىڭ جىلناماسىن تىزگەن ونەر ورداسى. اتى ءماشھۇر تەاتردىڭ استانا كۇنىنە وراي ونەر كورسەتۋ جونىندەگى ۇسىنىسىمىزعا بىردەن كەلىسە كەتكەنى ءبىزدى قۋانتتى.
– ترۋپپا قاشان كەلەدى ؟
– «La Scala» شىعارماشىلىق ترۋپپاسى 25 ماۋسىمدا ەلورداعا كەلگەن بويدا, رەپەتيتسياعا كىرىسەدى. جارىقتارىن, دەكوراتسياسىن قويادى. ال سپەكتاكلدەرىن حالىققا 30 ماۋسىم مەن 4 شىلدە ارالىعىندا ۇسىنادى. بۇگىندە دەكوراتسيالار مەن كوستيۋمدەر استاناعا جەتكىزىلىپ قويدى.
– تەاتر نەگە «دون كيحوت» بالەتىن تاڭداپ العان؟
– 2007 جىلى ون ادامنان تۇراتىن ءبىزدىڭ بالەت ارتيستەرى بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا يتالياعا بارىپ, ءدال وسى «La Scala» تەاترىنىڭ شەبەرلىك ساباعىنا قاتىسقان. ەكى ايدىڭ كولەمىندە ارتىستەرىمىز رۋدولف نۋريەۆتىڭ قويىلىمىنداعى وسى «دون كيحوت» بالەتىنىڭ پا-دە-دەسىن ورىندادى. بۇل قويىلىمنىڭ ماريۋس پەتيپا مەن الەكساندر گورسكي قويعان نۇسقالاردان ءسال ايىرماشىلىعى بار. سونىمەن قاتار, رۋدولف بۇل سپەكتاكلگە جاڭاشا كوزقاراس پەن وزىندىك قولتاڭباسىن ەنگىزدى. قانشا دەگەنمەن ول – ەركەكتەر ءبيىنىڭ قىم-قۋاتتىلىعىن قالاعان XX عاسىردىڭ ءبيشىسى. سپەكتاكلگە ءبىزدىڭ وركەستر قاتىساتىندىقتان, بۇل قويىلىم «La Scala» تەاترى مەن «استانا وپەرانىڭ» بىرىككەن قويىلىمى بولادى. ءارى سپەكتاكلگە ءبىزدىڭ بالەت سوليستەرىنىڭ دە قاتىسىپ, 17 ادامنىڭ كومەكشى رولدەردە ويناۋىن «La Scala» تەاترىنىڭ ءوزى ۇسىندى.
– ءبىزدىڭ ارتىستەر قانشا دەگەنمەن ورىس بالەتتىك مەكتەبىنە ءتان حورەوگرافياعا ماشىقتانعان عوي. ال, يتاليالىق تەاتردىڭ ەرەكشەلىگى قانداي؟
– ارينە. بىرىنشىدەن, نۋريەۆ – تازا كلاسسيكانى ۇستانعان ءبيشى. ونىڭ قويىلىمىندا ايەلدەر پارتياسىنا قاراعاندا, ەرلەر ءبيى باسىم. جانە ەشقانداي زاماناۋي بي قيمىلىن پايدالانبايدى. قويىلىمدا وزگەشە دەكوراتسيالار مەن كوستيۋمدەر بار.
جالپى, «La Scala» تەاترىنان 107 ادام كەلەدى. ەرەكشە قويىلىم بولادى دەپ ويلايمىن.
– استاناعا باسقا وسىنداي دەڭگەيدەگى تەاترلاردى شاقىرۋ جوسپاردا بار ما؟
– ءيا, ءبىز ۇلكەن تەاترمەن گاسترول الماسۋ جونىندە كەلىستىك, اتالعان شارا 2018 جىلعا جوسپارلانعان. مۇنىمەن قوسا, توعىز تەاترمەن مەموراندۋمعا قول قويدىق. بيىل گاسترولمەن سانكت-پەتەربور قالاسىنا بارىپ كەلسەك, كۇزدە ماريا تەاترى ەلورداعا قوناققا كەلەدى. جالپى, الەم تەاترلارىمەن شىعارماشىلىق بايلانىسىمىز بار.
– البەتتە, شەتكە شىعۋ ءۇشىن رەپەرتۋار دا ءار الۋان بولۋى كەرەك…
–جوسپار كوپ. رەپەرتۋارىمىزدى كۇن ساناپ تولىقتىرۋدامىز. كۇنى كەشە يۋري گريگوروۆيچتىڭ قويىلىمىنداعى «سپارتاك» بالەتىنىڭ تۇساۋىن كەستىك. قازان ايىندا «تراۆياتا» وپەراسىن قويامىز. قاراشا ايىندا دجۋزەپپە ۆەرديدىڭ «ايدا» وپەراسىنىڭ تۇساۋكەسەرى. ونىڭ عاجاپ نۇسقاسىن بىزگە يتاليالىق رەجيسسەر فرانكو دزەفيرەللي ۇسىنادى. ۇلتتىق بالەتتى دە نازاردان تىس قالدىرمايمىز, 5 جەلتوقسانعا ع.جۇبانوۆانىڭ «قاراگوز» بالەتىن جوسپارلادىق. سونىمەن قاتار, جەلتوقسان ايىنىڭ سوڭىندا «شەرتكىش» بالەتىن كورەرمەن نازارىنا ۇسىنامىز.
دايىنداعان
گۇلميرا ايماعانبەت
