جاقىندا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ شەشىمى بويىنشا, قازاق مەكتەپتەرى بۇدان بىلاي ءبىرىنشى سىنىپتان باستاپ تەك قازاق تىلىندە وقىسا, ورىس مەكتەپتەرى قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە وقيتىن بولدى. ال ورىس ءتىلى قازاق مەكتەپتەرىندە ەكىنشى سىنىپتان باستاپ, اعىلشىن ءتىلى قازاق جانە ورىس مەكتەپتەرىندە ءۇشىنشى سىنىپتان باستاپ وقىتىلاتىن بولدى. مينيسترلىكتىڭ بۇل شەشىمىنە الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلار ءارتۇرلى پىكىر ايتىپ جاتىر. بىرەۋلەر قولداسا, ەندى بىرەۋلەر ءبىرىنشى سىنىپ تابالدىرىعىن اتتاعان بارلىق وقۋشىلار مەملەكەتتىك تىلدە ساۋات اشىپ, اعىلشىن, ورىس تىلدەرىن بالا ازداپ وڭ-سولىن تانىعان كەزدە, ياعني 5-سىنىپتان باستاپ ەنگىزسە دە كەش ەمەس دەپ جاتقاندار بار.
«اتىڭنىڭ باسى ءبىتىپ, جورعاسى قاپ پا؟» دەگەندەي, قازاقستاندا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ كوسەگەسىن كوگەرتە الماي ءجۇرىپ, ءۇش تۇعىرلى ءتىل دەپ تىراشتانعانىمىزعا ءبىراز ۋاقىت بولدى. اتا زاڭدا مەملەكەتتىك ءتىل قازاق ءتىلى دەپ جازىلعانىمەن, مەكتەپتەن تارتىپ, مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە دەيىن مەملەكەتتىك تىلدە تولىققاندى جۇمىس ىستەپ وتىرعان جوق. سوندىقتان دا ءتىلى قازاقشا شىققان ءجاسوسپىرىم بالاباقشاعا بارعان كۇننەن باستاپ ورىسشا سويلەي باستايتىنى جاسىرىن ەمەس. ول ازداي ءارىپتى ەندى ۇيرەنگەن بالاعا اعىلشىن ءتىلىن تىقپالادىق. بىراق وسى تاربيەدەن ءۇش تىلدە قاتار سايراپ كەتكەن بالا شامالى. «ەكى كەمەنىڭ قۇيرىعىن ۇستاعان سۋعا كەتەدى» دەگەندەي, جاس جەتكىنشەكتەر اقىر اياعىندا انا تىلىنەن دە مانداتىپ ساۋات اشپاي, ورىس تىلىنە بەيىمدەلىپ شىعا بەرەدى. ويتكەنى ءبىزدىڭ قوعامدىق ورتامىز بەن ەكران الەمىمىزدە ورىسشانىڭ دەسى باسىم.
ال شەتەلدە قالاي؟ ماسەلەن, قىتايدا بۇرىن از ۇلت تىلدەرىندە وقيتىن ۇلتتاردىڭ (قازاق, ۇيعىر, قىرعىز… سياقتى ۇلتتار) بالالارىنا 3-سىنىپتان باستاپ قىتاي ءتىلى ساباعى ەنگىزىلسە, قىتايلار 3-سىنىپتان باستاپ اعىلشىن ءتىلىن وقيتىن. ال قازىر جاعداي تولىقتاي وزگەردى, وزگە ۇلت تىلدەرىندە وقىتۋ ءىسى جاپپاي توقتاتىلىپ, تەك قىتاي تىلىندە عانا وقيتىن بولدى. ءبىز باسىمىزعا كوتەرىپ جۇرگەن اعىلشىن ءتىلىن دە وقۋ باعدارلاماسىنان بىرتىندەپ ىعىستىرا باستادى. ياعني وقۋشىلار اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋگە مىندەتتى ەمەس, بۇگىنگى قىتاي وقۋ اعارتۋىنىڭ بەتالىسى وسىنداي. ال جاپونيادا بۇرىن اعىلشىن ءتىلى 5 سىنىپتان باستاپ وقىتىلاتىن. دەگەنمەن, ەل بيلىگى بالالاردىڭ اعىلشىن ءتىلى ساۋاتىن كۇشەيتۋ ماقساتىندا 2020 جىلدان باستاپ 3-سىنىپتان باستاپ اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋ جونىندە قاۋلى قابىلدادى. گەرمانيادا دا اعىلشىن ءتىلى 3-سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى. ەندەشە, ءبىزدىڭ بالالار ءۇشىن ورىس ءتىلى دە – شەتەل ءتىلى. بيىل قازاقشا, كەلەر جىلى ورىسشا, ءۇشىنشى جىلى اعىلشىن ءتىلىن وقىعان بالانىڭ ميى كوجە بوپ كەتپەي مە؟ الدىمەن ءمينيستردىڭ ءوزى 3 جىلدا ءۇش ءتىلدى باستاپ ۇيرەنىپ كورسىنشى, قانداي ناتيجە شىعار ەكەن؟!
دەمەك, ءبىرىنشى سىنىپتان باستاپ بارلىق مەكتەپتەر ورىس-قازاق دەمەي, مەملەكەتتىك تىلدە وقۋى كەرەك. 3-سىنىپقا كەلگەندە شەتەل ءتىلى رەتىندە ورىس نەمەسە اعىلشىن ءتىلىنىڭ بىرەۋىن بالانىڭ ءوزى تاڭداۋى كەرەك. مىناۋ قازاق مەكتەپ, مىناۋ ورىس مەكتەپ, مىناۋ ارالاس مەكتەپ دەگەن قوعامدا ايقىن جىك قالىپتاستىراتىن وقۋ ءتۇزىمى دە بىزگە كەرەك ەمەس. ەگەر كەرەك بولسا, وندا ورىس مەكتەپتە وقي ما, ارالاس مەكتەپتە وقي ما, مەملەكەتتىك ءتىل مىندەتتى ءپان رەتىندە وقىتىلىپ, جىل سوڭىندا قازاق ءتىلى ەمتيحانىنان وتپەسە, سىنىپ اتتاتپاۋ كەرەك. جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرەتىن تۇلەكتەرگە دە مەملەكەتتىك ءتىلدى يگەرۋ دەڭگەيىن انىقتايتىن ەمتيحان ناتيجەسى بولۋى شارت ەتىلۋى كەرەك. «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن وقيتىن جاستار, ەڭ الدىمەن, مەملەكەتتىك ءتىل وتكەلىنەن ءوتۋى ءتيىس. سوندا عانا قازاق ءتىلىنىڭ تامىرىنا قايتا قان جۇگىرەر ەدى.
