جاقسى جۇمىس تابۋ – ۇلكەن جەتىستىك
ادامنىڭ دەنساۋلىعى ناشارلاعان كەزدە جۇمىس ىزدەۋى قيىنعا تۇسەدى. جىلدار بويى ءتورت قابىرعاعا قامالىپ ۋاقىت وتكىزۋىنە تۋرا كەلەدى. كاسىبي دايىندىق ارقىلى قانداي ماماندىقتاردى الۋعا بولادى؟ وسى ماسەلە توڭىرەگىندە نۇر-سۇلتان قالالىق جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى التىناي قوسىباەۆادان سۇراپ بىلدىك. 
– مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا جۇمىس تابۋعا كەزەڭ-كەزەڭىمەن كەڭەس بەرە الاسىز با؟ قايدا بارۋ كەرەك, كىمگە حابارلاسۋ كەرەك؟
– ءسىز بوس جۇمىس ورىندارىن ەلەكتروندى ەڭبەك بيرجاسىندا, ياعني ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ سايتىندا كورە الاسىز. ونىڭ مەكەنجايى enbek.kz. سونداي-اق سوندا رەزيۋمە ورنالاستىرا الاسىز, «جەكە كابينەت» اشىپ, جۇمىس بەرۋشىلەرمەن بايلانىس جاساي الاسىز. تاعى ءبىر نۇسقاسى – بەيبىتشىلىك كوشەسى, 25 ۇيدەگى اكىمدىكتىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا حابارلاسۋ, وسى ساناتتاعى ازاماتتاردى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتەتىن ءبولىم بار. جەكە كەزەك بار. ماماندار جۇمىس كۇندەرى 8.30-دان 18.00-گە دەيىن, (تۇسكى ءۇزىلىس 13.00-دەن 14.00-گە دەيىن) جۇمىس ىستەيدى.
ەلەكتروندىق ۇكىمەت egov.kz پورتالى ارقىلى جۇمىس ىزدەۋشى رەتىندە تىركەلۋگە بولادى. بۇل مالىمەتتەر بىزگە كەلەدى, سوندىقتان ءوتىنىش بەرۋشى وسى مارتەبەنى الادى. سودان كەيىن ءبىز شاقىرامىز, سويلەسەمىز. بىراق اداممەن كوزبە-كوز قارىم-قاتىناس جاساۋ جاقسى. بۇل قانداي ۆاكانسيانى ۇسىنۋ, پروفيلدەۋ جۇرگىزۋ تۋرالى ويلانۋ ءۇشىن قاجەت.
– ەندى جۇمىس مۇمكىندىكتەرى تۋرالى سويلەسەيىك. مۇندا جۇمىس ىزدەۋشىلەرگە قانداي بوس جۇمىس ورىندارىن ۇسىنا الادى؟
– بۇل ولاردىڭ دەنساۋلىق جاعدايىنا قاراي قانداي جۇمىس جاساي الاتىندىعىنا بايلانىستى بولادى. ءبىزدىڭ جۇمىس ىزدەۋشىلەردى قۇرىلىس ماتەريالدارى دۇكەنىندە كومەكشى رەتىندە, ءىرى كومپانياداعى call- ورتالىعىنىڭ وپەراتورلارى, ازاماتتارعا ارنالعان مەملەكەتتىك كورپوراتسيانىڭ, جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ەتىپ ورنالاستىرادى. بوس جۇمىس ورىندارىنا كەلەتىن بولساق, ناقتى ءبولۋ جوق.
جىل باسىنان بەرى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى 849 ادام جۇمىسسىزدىقتان الەۋمەتتىك قورعاۋ شارالارىمەن قامتىلدى. ونىڭ ىشىندە 719 ادام جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى (ونىڭ ىشىندە: تۇراقتى جۇمىسقا – 416 ادام, ۋاقىتشا جۇمىسقا – 3 ادام, جاستار تاجىريبەسىنە – 17 ادام, الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىنا – 33 ادام, قوعامدىق جۇمىسقا 249 ادام جىبەرىلدى). قىسقا مەرزىمدى وقىتۋعا 48 ادام جىبەرىلدى.
اسپازدىقتان باستاپ انيماتسيالىق وڭدەۋگە دەيىن
– كۋرستاردا قانداي ماماندىقتار وقىتىلادى؟ ولار قاي ۋاقىتقا جوسپارلانعان جانە نيەت ءبىلدىرۋشىلەردى قابىلداۋ قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟
– بۇل – ەلەكترومونتەر, اسپازشى, تىگىنشى, باعالاۋشى, ماسساجشى, كونديتەر, تاربيەشى, كيبەرقاۋىپسىزدىك مامانى, ۆەب-ديزاينەر, سونداي-اق انيماتسيا جانە ۆيدەوگراف سياقتى ماماندىقتار. تىزىمدە سونداي-اق ەسەپشى, شاشتاراز, سلەسار-سانتەحنيك, كرانشى, ەلەكتريك ماماندىقتارى دا بار.
كاسىبي ءبىلىم الۋعا نيەت بىلدىرۋشىلەر كەز كەلگەن ۋاقىتتا كەلە الادى. سوندىقتان جوعارى سۇرانىسقا يە ماماندىق الۋعا نيەت ءبىلدىرۋشىلەردى قابىلداۋ ۇنەمى ءجۇرگىزىلەدى. كۋرستاردان بەلگىلى ءبىر ما-
ماندىعى جوق نەمەسە ءوز كاسىبىن وزگەرتكىسى كەلگەن تۇرعىندار وتە الادى. ولار جارتى جىلعا دەيىن وقىپ, ستيپەنديا الادى. كۋرستار بارلىق كەلۋشىلەرگە ارنالعان, بىراق مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامدارعا باسىمدىق بەرىلەدى. وقىتۋ ەڭبەك نارىعىندا سۇرانىسقا يە ماماندىقتار بويىنشا جۇرگىزىلەدى. ءبىز وسىدان باستايمىز.
ارنايى كۆوتا قاراستىرىلعان
– بۇل ماماندىقتاردى كىم تاڭدايدى؟
– ولاردى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى انىقتايدى جانە كىم جاتتىقتىراتىنى ۇجىمدىق تۇردە شەشىلەدى. بۇعان كاسىپكەرلەر پالاتاسى مەن ەلوردا اكىمدىگىنىڭ وكىلدەرى قاتىسۋدا.
– جۇمىس بەرۋشىلەر تاراپىنان مۇگەدەكتىگى بار ادامداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا كومەك كورسەتۋ دايىندىعىنا بايلانىستى جاعداي وزگەرە مە؟
– «جۇمىسپەن قامتۋ تۋرالى» زاڭدا ءاربىر جۇمىس بەرۋشى, كاسىپورىننىڭ مەنشىك نىسانىنا قاراماستان, ەگەر شتات 50 ادامنان اساتىن بولسا, مۇگەدەكتەرگە كۆوتا بويىنشا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا مىندەتتى دەيدى. ەلورداعا كەلەتىن بولساق, ەگەر ۇيىمدا 50-دەن 100 ادامعا دەيىنگى قىزمەتكەرلەر سانى بولسا, وندا جۇمىس ورىندارىنىڭ 2%-ى, 101-دەن 250 -3%-عا دەيىن, 250-دەن جوعارى جانە ودان جوعارى 4% بولۋى كەرەك. سونداي-اق جۇمىس بەرۋشى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا بوس جۇمىس ورىندارى تۋرالى اقپارات بەرۋى كەرەك.
ءبىز اپتا سايىن جۇمىس بەرۋشىلەرمەن تەك وسى تاقىرىپتا – مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ بويىنشا كەزدەسۋلەر وتكىزەمىز. بىردەن باس تارتۋعا سەبەپ ىزدەيتىندەر بار. بىراق بىردەن جاۋاپ بەرەتىندەر دە بارشىلىق. مەنىڭ ويىمشا, جاعداي جاقسى جاققا وزگەرۋدە.
ەڭبەك جونىندەگى ستاندارتتار
– دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىمەن 2016 جىلدان باستاپ جۇمىس ورنىن ۇيىمداستىرۋدىڭ ارنايى ستاندارتتارى قابىلداندى. جۇمىس بەرۋشىلەر ولاردى ەسكەرە مە؟
– كەز كەلگەن عيماراتتا مۇگەدەكتەر ءۇشىن قولجەتىمدىلىك ستاندارتتارى بار. پاندۋس, ليفت, تاكتيلدى تاقتايشانىڭ بولۋى مىندەتتى. كەز كەلگەن عيمارات يەسى وسى جاعدايلاردى قامتاماسىز ەتۋى كەرەك. سونداي-اق «مۇگەدەكتەرگە ارنالعان ارنايى جۇمىس» باعدارلاماسى بار. ەگەر جۇمىس بەرۋشى مۇگەدەكتىگى بار ادامدى جالداعىسى كەلسە, ول وزىنە ارنايى جۇمىس ورنىن ۇيىمداستىرا الادى. ارنايى كولياسكاعا رەتتەيتىن ەرگونوميكالىق ۇستەلدى, وسى قىزمەتكەرگە عانا جارامدى جابدىقتى, برايل پەرنەتاقتاسى بار كومپيۋتەردى جانە وسى شريفتپەن باسىپ شىعارۋعا ارنالعان پرينتەردى ساتىپ الادى. مۇگەدەكتەر ارباسىنا قانشا ورىن بولۋ كەرەكتىگىن انىقتايتىن ستاندارتتار دا بار.
جۇمىس بەرۋشى قاجەتتى جابدىقتى ساتىپ العانىن راستايتىن قۇجاتتاردى كورسەتەدى جانە ءبىز وعان جۇمسالعان اقشانى قايتارامىز. مۇگەدەكتىگى بار ادام بۇل ۇيىمدا ءبىر جىل جۇمىس ىستەيتىن بولادى. ەگەر ول كەتسە, ءبىز باسقا كانديداتۋرانى ۇسىنامىز.
– ولار ۇزاق جۇمىس ىستەي مە؟
– بۇل ءارتۇرلى جولمەن بولادى. ءومىر بولعان سوڭ كوپ نارسە وزگەرىپ وتىرادى.
– جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرمەن بىرگە مە؟
– قازىر الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ جاڭا تولقىنى تۇر. مەن ولاردى كوپ دەپ ايتا المايمىن, بىراق بار. بۇل الەۋمەتتىك شەبەرحانانىڭ نەگىزىن قالاۋشى ەمين اسكەروۆ پەن ارداق وتارباەۆ, ولار اربالاردى جوندەيتىن قىزمەت كورسەتۋ ورنىن اشقان. كورۋ قابىلەتى ناشار ادامدار زاعيپ جاندارعا ارنالعان كىتاپحانادا جۇمىس ىستەيدى. ءبىز الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرمەن ىنتىماقتاسامىز, ءوتىنىش بەرۋشىلەردى جىبەرەمىز.
