Mädeniet

Yqylas qobyzynyŋ qoŋyr ünı

R.Baǧlanova atyndaǧy «Qazaqkonsert» memlekettık konserttık ūiymynyŋ «Halyq qazynasy» ūlttyq öner ortalyǧy «Ūlylarǧa taǧzym» jobasy aiasynda qobyz küilerınıŋ negızın qalauşy Yqylas Dükenūlynyŋ 180 jyldyǧyna orai ruhani öner keşın ötkızdı. Keş muzykalyq baǧytta ǧana emes, tanymdyq sipatta örbıdı.

Däulesker küişı-ūstaz, Qazaq ūlttyq öner universitetınıŋ professory, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Janǧali Jüzbai keş tızgının ūstap, qobyz küilerınıŋ oqytyluy, damuy,
Yqylas şyǧarmaşylyǧyna qatysty bıraz mälımettermen tanystyrdy. Onyŋ aituynşa, keŋestık ideologiia ötken ǧasyrdyŋ alpysynşy jyldarynyŋ aiaǧyna deiın qobyz­dyŋ adymyn aştyrmady. Tek 1968 jyly Almaty memlekettık konservatoriiasynda (qazırgı Qūrmanǧazy atyndaǧy Qazaq ūlttyq konservatoriiasy) oqu ornynyŋ sol kezdegı rektory Erkeǧali Rahmadievtıŋ qoldauymen qobyz synyby aşyldy. Būl tūrǧydan körnektı kompozitordyŋ qobyz küilerınıŋ, jalpy osynau töl aspabymyzdyŋ damuyna qosqan ülesı mol.

Ol osy synypqa Däulet Myqtybaev pen Jappas Qalambaevty oqytuşylyqqa aldyrdy. Būl qobyzşy-ūstazdardyŋ qolǧa aluymen qobyzdyŋ damuy men nasihattaluy bastaldy. Olardan talai şäkırt örbıdı. Būl qatarda Bazarhan Qosbasarov, Smatai Ümbetbaev syndy qobyzşylardy erek atap ötuge bolady. Qazır Myqtybaev pen Qalambaevtyŋ nemere şäkırtterı, iaǧni olardyŋ şäkırtterınıŋ oquşylary sahnadan körınıp jür. Sonyŋ bırı – keşke Qaraǧandydan arnaiy şaqyrylyp, öner körsetken Tättımbet atyndaǧy öner kolledjınıŋ joǧary sanattaǧy ūstazy, Bılım beru salasynyŋ üzdıgı Janqaş Jūmabekov.

Al Astanada qobyzdyŋ nasihattaluyna Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Rauşan Orazbaeva köp üles qosyp jür. Yqylas Dükenūlynyŋ şyǧarmaşylyǧyna arnalǧan keşke ol da qatysyp, qobyzdy sarnatty. Osy oraida aldaǧy 4 mausym künı «Qazaqkonsertte» onyŋ «Aqqular sazy» atty konsertı ötetının aita keteiık.

Keş barysynda qobyz jäne dombyra küilerı bırın-bırı almastyryp şertıldı. Qaratau şertpesınıŋ şeberı, küişı Sügır Älıūly – Yqylas Dükenūlynyŋ tıkelei şäkırtı edı. Sügır Yqylastyŋ küilerın dombyrada şertıp, ärı qarai damytyp alyp kettı. Mäselen, Yqylasta da, Sügırde de «Kertolǧau» atalatyn küi bar. Sondai-aq Yqylasta «Jolauşynyŋ qoŋyr küiı» atalatyn şyǧarma bolsa, Sügırdıŋ «Jolauşynyŋ joldy qoŋyry» atty küiı elge belgılı. Mūny küi önerındegı näzira dästürı dep atasaq bolady.

Konsert körermenderıne osy küiler ūsynyldy. Sondai-aq Yqylastyŋ «Jezkiık» atty ataqty küiı qobyzda da, dombyrada da berıldı. Olardy Ädılet Azbaev pen belgılı küişı Qairat Aitbaev tartty. Osy konsertke talantty änşı Syrym Mūhametjanovtyŋ oryndauynda Jaqsygeldı Seiılovtıŋ «Jezkiık» änı de üilese kettı.

Yqylas Dükenūly turaly alǧaşqy derektıŋ bırı Säken Seifullinnıŋ «Tar jol, taiǧaq keşu» romanynda kezdesedı. Osy oraida Säkennıŋ «Tau ışınde» änınıŋ şyr­qaluy da oryndy boldy. Aqseleu Seidımbektıŋ «Saryarqa» änı de äueledı. Jūmysy şahtada bolsa da, önerge qūştar, qobyzdy qoldan özı şauyp jasaityn Älıbek Bimendin İlia Jaqanovtyŋ «Tolaǧaiyn» qobyzben aityp, eleŋ etkızdı. Jas qobyzşylar öner körsettı. Keş poeziiamen kömkerılıp, aqyn Erǧoja Tılepberdiev qobyz qūdıretın tanytatyn öleŋderın oqydy.

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button