Tamyz aiy elımız üşın aspannan altyn medal jauǧan ai boldy desek artyq aitpaspyz. Qazaqstanǧa altyn medaldı tek sportşylar emes, suretşıler de äkelıp jatyr. Tüsınbedıŋız be? Endeşe, köz tıgıŋız. Respublikalyq «Egemen Qazaqstan» gazetınıŋ suretşısı Aidarbek Ǧazizov Qytaida ötken «Altyn panda» halyqaralyq baiqauynyŋ bas jüldesın ielendı. Kıl myqty karikaturaşylardyŋ ışınen aty ozyp, bırınşı oryndy iemdenıp qaitqan ärıptesımızdı jeŋısımen qūttyqtap, az-kem äŋgıme örbıttık.
Būl baiqau aspan asty elınde ekınşı jyl ötkızılgen eken. Biylǧy bäigege qyryq memleketten ūzyn-sany 500 suretşı qatysqan. Ūiymdastyruşylar bekıtken taqyryp üşeu: «Panda», «Aidahar» jäne erkın taqyryp. Keiıpkerımız baiqauǧa pandany meiırımdı etıp beinelegen ekı suretın, «erkın taqyryp» atalymy boiynşa bır jūmysyn tapsyrǧan. Erkın taqyrypqa euronyŋ qūldyrauyn özek etıp alǧan. Mıne, astanalyq suretşınıŋ pandasy äuelgı besjüzdıktıŋ ışınen ırıktelgen jüzdıkke endı. Söitıp, jüzden jüirık tanylyp, «Altyn pandanyŋ» katalogyna endı. Ädette būl baiqaudyŋ jüldesı bır ǧana qatysuşyǧa berıletın. Būl joly qazaqpen bırınşı oryndy bolgar suretşısı bölıstı. Bäigenıŋ tartysty ötkenın osydan-aq baiqauǧa bolar. Būǧan qosa, euronyŋ qūldyrauyn beinelegen tuyndysy qazylardyŋ arnaiy syilyǧyn ielendı. Osylaişa, Aidarbek Ǧazizov elge bır baiqaudyŋ ekı bırdei jüldesın alyp keldı. Būǧan deiın bırneşe halyqaralyq baiqaularǧa qatysqan keiıpkerımız «jüldelerımnıŋ ışındegı şoqtyǧy biık osy «Altyn panda» deidı.
– Būl baiqaudyŋ ötetını turaly men internetten kezdeisoq bıldım. «Komsomolskaia pravda» gazetınıŋ suretşısı, tanymal karikaturaşy Valentin Drujininnıŋ eŋbegıne qūrmetpen qarap, joǧary baǧalaimyn. Bır jyl būryn sol reseilık ärıptesımnıŋ «Altyn panda» baiqauyna qatysyp, arnaiy syilyq alǧany turaly gazetten oqyǧanym bar. Baiqaudyŋ ötıp ketkenın bılgen kezde «qap, qatysuǧa bolatyn edı» dep qyzyqtap qoidym. Arada bır jyl ötken soŋ, baiqau jariialanǧan kezde eŋbekterımdı jıberdım, – deidı jeŋımpaz jerlesımız.
Ärqaşan sabyrly keiıpte jüretın keiıpkerımız būǧan deiın de bırtalai jarystarǧa qatysyp, jüldegerler qatarynan körıngenı bar. Mäselen, anau bır jyly Türkiiada ötken bır baiqauǧa qatysty. 64 memleketten ekı myŋǧa juyq suretşılerdıŋ önerı talqyǧa tüstı. Sol kezde üzdık ondyqqa enıp, arnaiy syilyqpen marapattaldy. Sol jeŋısınen keiın «Qojanasyr karikaturasynyŋ 30 jyldyǧyna» arnalǧan baiqauǧa qatysyp, üzdık otyzdyqqa endı. Aidarbek aǧamyzdyŋ qatysqan baiqaulary men qorjynyndaǧy jüldelerdı mysal ete bersek, köp-aq. Äzerbaijan, Siriia, Vengriia, Türkiia, Bolgariia, Latviia… dep kete beredı. Oraiy kelgende onyŋ şyǧarmaşylyǧynan taǧy bır mysal keltıreiık. Bolgariianyŋ ūlttyq mūrajaiynda Aidarbek Ǧazizovtyŋ salǧan suretı tür.
Qūi seŋıŋız, qūi senbeŋız. Bolgariiada ötken bır baiqauǧa at qosqan aǧamyz, sol eldıŋ mūrajaiynda tūrǧan bır qūmyrany salady. Erekşelıgı sol, qūmyranyŋ şytynaǧan jerıne arhivınde jatqan bır Bolgariianyŋ markasymen «jelımdep» beredı. Mıne, tapqyrlyq! Suretşıge riza bolǧan bolgarlyqtar jüldelı oryn berıp qana qoimai, älgı surettı mūrajaiǧa ornalastyrdy.
Eŋ bastysy, ol jetken jeŋısıne toqmeiılsıp qalǧan emes. Sondai-aq, baiqaudan baiqau qoimai, jülde üşın jantalasyp jatqan joq. Dıttegenı – boidaǧy önerdı ūştap, oqyrmanǧa oi salatyn dünielerdı tudyru.
– Qorjynymdaǧy jazǧan-syzǧan suretterımdı sanap körgen joqpyn. Būiyrǧanyn saldym. Köbınese ūlttyq taqyryptaǧy suretterdı saludy ūnatamyn. Öitkenı, janyma jaqyn taqyryp sol. Älemdık karikaturaǧa qatysty dünielerım bar ǧoi. Degenmen de, öz ūltyŋa qatysty dünienıŋ dämı basqaşa bolady. Baiqauǧa qatysqanda jeŋımpaz atanbasam da, üzdıkterdıŋ qatarynan körınıp, katalogqa enu bız üşın jeŋıs bolyp sanalady. Men üşın eŋbegımnıŋ ataǧy alysqa ketken, müiızı qaraǧaidai käsıbi karikaturaşylardyŋ eŋbegımen qatar tūrǧany bır ǧanibet, – dep aǧynan jaryldy Aidarbek aǧa.
Aita keterlıgı, älemdık qauymdastyqta karikaturaǧa beineleu önerı siiaqty qūrmetpen qarap, onyŋ ılgerılep otyruyna zor män beredı. Tıptı, İran men Türkiiada oquşylarǧa karikaturanyŋ qyr-syryn üiretetın arnaiy üiırmeler bar. Bügıngı taŋda däl osy ekı eldıŋ karikaturasy älem boiynşa üzdık bolyp sanalatyny sodan. Ättegen-ai, bızdıŋ elde äzıl suretpen zıldı oi aitatyn önerdı damytu tūrmaq, karikatura şeberlerınıŋ basyn bır arnaǧa toǧystyratyn ūiym atymen joq.
Bettı daiyndaǧan Ainūr ŞOŞAEVA
