Qazır elorda turaly köp aitamyz, köp jazamyz. Tamsanyp, tolǧanyp söileimız. Şyndyǧynda, Astana – Qazaq elınıŋ jäne Elbasynyŋ qaitalanbas jobasy. Osynau el jüregıne jaŋa serpın bergen bas qalamyz künnen-künge körkeiıp, qanat jaiyp, säulettenıp keledı. Onyŋ örkendeuıne, biık belesterden körınuıne elımızdıŋ eren jıgıtterı men atpal azamattary da qoltaŋbasyn qaldyryp jürgenın är sät esten şyǧarmauymyz kerek. Solardyŋ bırı – qūrylysşy-ǧalym Tabyldy Qaisaǧaliūly Qaiupov.
Azamattyŋ ruhani jan düniesı men parasat paiymy onyŋ söz saptauy men tūlǧasynan aŋǧarylady. Tabyldynyŋ biık mädenietı men bılıktılıgı, tektı äuletten şyqqany bırden baiqalady. Arǧy atalary keŋ Narynǧa tanymal jandar edı. Bügıngı İsatai audanynyŋ ortalyǧy – Aqqystaudyŋ qadasyn qaqqan, elıne eleulı, baisal-parasatymen el bilegen tūlǧalar bolatyn. Keşegı keŋestık kezeŋnıŋ zobalaŋyna ūşyrap, toz-tozy şyǧyp, jer auyp kettı.
İä, ol Atyrau öŋırınde orta mekteptı tämämdap, 1974 jyly Qazaqtyŋ himiia-tehnologiialyq institutyna oquǧa tüstı. Ony üzdık aiaqtap, qūrylys materialdary, būiymdary men konstruksiialary, käsıporyndarynyŋ mehanikalyq jabdyqtary mamandyǧy boiynşa bılıktı injener ataǧyn aldy. Sol kezdegı ürdıspen oǧan joldama astyqty oblys ortalyǧy – Selinograd qalasyna berılıp, sodan bır-aq şaqty. Būǧan jas maman jasymady. Selinograd keramika zauytynda eŋbek jolyn bastap, mehanik, seh bastyǧy lauazymynda eŋbek ettı.
Äuelden ǧylymǧa degen ūmtylysy onyŋ köp ūzamai Selinograd qūrylys-injenerlık institutynyŋ qūrylys mehanikasy kafedrasyna oqytuşylyqqa auysuyna jetek boldy. Osynda jastarǧa tälım-tärbie bere jürıp, özı de şyŋdaldy. Bar bılıgın el bolaşaǧyn tärbieleuge arnady. On jylǧa tarta eŋbek ete jürıp, bılımın şyŋdaudy da esten şyǧarmady. 1990 jyly Mäskeu qūrylys-injenerlık institutynyŋ aspiranturasyna tüsıp, ony oidaǧydai aiaqtap, kandidattyq dissertasiiasyn da sättı qorǧap şyqty. Mäskeu memlekettık qūrylys universitetınıŋ 1994 jylǧy 7 mausymdaǧy şeşımımen tehnika ǧylymdarynyŋ kandidaty ǧylymy ataǧy berıldı.
Elge oralysymen ǧylymi ortaǧa qaita kırıgıp, L.N.Gumilev atyndaǧy Evraziia ūlttyq universitetınıŋ informatika kafedrasynyŋ meŋgeruşısı boldy. 2001 jyly doktoranturaǧa tüsıp, ǧylymdy öndırıspen bailanystyruǧa küş saldy. Ilkımdı ızdenısterın jalǧastyryp, bas qalamyzdyŋ qūrylystaryn jobalau jäne synaqtan ötkızuge atsalysyp keledı.
Sodan berı «Astana-Project» JŞS-gınde bas injener, «Astana-Nedvijimost» AQ-ynda bas konstruktor bolsa, 2008 jyldan QR Tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyǧy jäne qūrylys ısterı jönındegı agenttıgı Astana filialynyŋ bas mamany jäne bas injenerı qyzmetterın abyroily atqaryp keledı.
Ol qai-qai jerde de ıskerlıgı, ızdengıştıgı jäne talapqoiǧyştyǧymen erekşelendı. Özıne senıp tapsyrylǧan kez kelgen ıstı abyroimen atqaryp, tek alǧys pen senımge ie boldy. Astanadaǧy köptegen qūrylystardyŋ ǧylymi joba jasap, saraptamalyq taldaularyna qatysyp, aişyqty qoltaŋbasyn qaldyrdy.
Astanadaǧy «Arman», «Novyi mir», «Kapital» jäne t.b. tūrǧyn üi keşenderın, sondai-aq «Pekin-Palas», L.N.Gumilev atyndaǧy Evraziia ūlttyq universitetı ǧimarattarynyŋ jobalaryn jasauǧa qatysty. Būlarmen qatar köptegen ǧylymi jobalar jasaqtady. Sondai-aq, Astanada tūrǧyzylǧan otyzdan asa kürdelı qūrylys nysandaryna bılıktı maman retınde sarapşylyq qorytyndylar berdı. Olardyŋ qatarynda «Qazaq elı» monumentı, velotrek, 3500 oryndyq kino, konsert zaly, t.b. bar.
Ol osyndai ızgılıktı ısterımen qatar ömırımızge ozyq tehnologiialardy engızuge atsalysyp, köptegen kompiuterlık baǧdarlamalardy jasaqtauda da közge tüsıp jür. Onyŋ jasaqtaǧan onnan asa baǧdarlamalary bügınde qoldanysqa engızılgen. Tabyldy jinaqtaǧan qazaq tılınıŋ 1680 myŋ sözı men söz tırkesterı qorda saqtalǧan. Sondai-aq, türlı tılderdı qazaq tılıne audaru baǧdarlamalary da sūranysqa ie.
Tabyldy Qaisaǧaliūly elımızdıŋ köptegen aimaǧyndaǧy qūrylystarǧa öz qoltaŋbasyn qaldyryp, jobalauǧa, saraptamalyq qorytyndy beruge de qatysyp keledı.
Taǧy bır toqtalyp aitar jait, ol bırneşe ǧylymi kıtaptar, maqalalardyŋ avtory. Talantyn tynymsyz jūmysymen ūştaǧan ǧalym elordaǧa osylaişa öz qoltaŋbasy men ızın qaldyryp, ömır köşınde asyp-taspai, baisaldy alǧa basyp keledı.
– Menıŋ basty mūratym – öz elımnıŋ Qazaqstannyŋ örkendeuı men güldenuıne barynşa üles qosu, – deidı ǧalym-qūrylysşy Tabyldy Qaisaǧaliūly. Ol otbasynda baqytty äke, jarymen bırge bes ūl-qyz tärbielep, elımızdıŋ erteŋıne tırek bolar azamattar etıp ösırdı.
Öz biıgıne adal eŋbegımen köterılıp, Astanany tūrǧyzuǧa bar qajyr-qairatyn, bılımı men bılıgın arnap jürgen atpal azamatqa tek biıktık pen abyroi tıleimız. Onyŋ alar asulary alda ekenıne senemız.
Äbılhan TÖLEUIŞOV,
Qazaqstan Jurnalister
Odaǧynyŋ müşesı
