Bıraz jyl būryn «Äielden aqyn şyqpaidy, küişı ne bişı bolmasa» dep kesıp aitqan körnektı aqyn Esenǧali Rauşanovqa qarsy uäjdı aldymen Janat Äskerbekqyzynyŋ jyrynan jolyqtyrdyq. Janat jalǧyz emes eken, apasyn Asylzat Arystanbek qostaidy. Ras, Asylzat – aqyn. Endeşe, aqynnyŋ jyry söilesın.
ABAI ESKERTKIŞI
Abaidyŋ köşesınde Astanada,
Tas müsın bar tanityn jas bala da.
Bas aqyndy qoladan qūiǧan şeber,
Aibyn berıp tūrsyn dep bas qalaǧa.
Eş ökpeŋ bolmasa da tasqa senıŋ,
Közıŋnen körınbeidı jasqa senım.
Jolymnan qalsam-daǧy sälem berem,
Qolymnan ne keledı basqa menıŋ.
Jazǧyryp qaitem bosqa önerlını,
Mümkın būl müsınşınıŋ şeberlıgı.
Äiteuır tömen qarap tūrasyŋ sen,
Tömendep ketkendei-aq öleŋ qūny.
Qasqaiyp tūrar ma edıŋ qūba belde,
(Kölıkter bara jatyr şūbap örge).
Qaraǧyŋ da kelmeitın şyǧar bälkım,
Bas-basyna bi bolǧan myna elge.
Zymyraǧan zamanǧa oi jetpeude,
Zapyran qūsyp jürmın oi jep men de.
Jüzıŋdı tıktei almai tūrsyŋ bälkım,
Kındıgın jaltyldatqan boijetkenge.
Qararyŋdy bıle almai qaisy köşke,
Qabaǧyŋdy tüie almai qaiqy töske.
Qarauǧa ūialatyn şyǧarsyŋ-au,
Qūlqynyn aqşa tesken baişykeşke.
Tözgen edıŋ talai syn, azaptarǧa,
Būdan ötken deisıŋ be azap bar ma?
Qarauǧa dätıŋ barmai tūr ma älde,
Qazaqşa söilemeitın qazaqtarǧa.
Müsınşı älde senı tüsınbegen,
Dälelder eken mynau ısın nemen?
Tas müsın bolsaŋ-daǧy tabanyŋa,
Ruhyŋdy sezınu üşın kelem.
Tas müsın bolsaŋ-daǧy eren sanap,
Alsam dep kelem ylǧi senen sabaq.
Şulaǧan kölıkterdıŋ arasynda,
Tūrasyŋ da qoiasyŋ tömen qarap.
Kölbülte köbeigen soŋ elde manap,
Körmeidı tas müsındı örge balap.
Äi, bälkım, beker tūrsyŋ myna jerde,
Tomsaryp, tas bürkenıp, jerge qarap.
Kınäŋ joq tastan tūlǧaŋ oiylǧasyn,
Qalanyŋ ortasyna qoiylǧasyn.
Abailamai jolyŋdy kesken qazaq,
Abaidy osylai da moiyndasyn.
***
Keş batsa estıgım kep jūldyz ünın,
Türlı tüske boiaimyn mūŋ qyzylyn.
Sızdı süietınıme sendı bərı,
Sız ǧana senbedıŋız bır qyzyǧy.
Jūldyz degen şam ba eken jaryq tökken,
Saǧyndyrsaŋ osylai zaryq dep pe em.
Töbeŋızden bır jūldyz aǧyp tüsse,
Jüregımnıŋ jasy ol tamyp ketken.
Aiyqpasym belgılı bar keselden,
Bardan görı jan edım arǧa sengen.
Sezımımnen özımnıŋ ürkıp qaşqan,
Ürker jūldyz siiaqty em taŋda söngen.
Toqtap qalsa amal joq bır kün uaqyt,
Adamzatqa būiyrǧan būldyr baqyt.
Kün şyqqanşa köz ılmei Sızdı küttı,
Şolpan jūldyz şolpysyn syŋǧyrlatyp.
Alaulaǧan sezımnıŋ oty küştı,
Sordyŋ qoiu sorpasyn batyp ıştım.
Sızdı süietınıme bərı sendı,
Sız ǧana senbedıŋız…
Ökınıştı…
***
Süiıp te tūryp, süiıktı bolyp,
Setınep janym, şerlenem,
Süiudı – baqyt deitınnıŋ bärı,
Älı de süiıp körmegen.
Adasyp baryp, talasyp-talyp,
Sürınıp, sosyn, es kırdı.
Adamnyŋ naǧyz baqytty şaǧy –
Süimegen kezı eşkımdı.
Jylynyp baryp, jūlynyp-jaryp,
Jürek közınen jas tamad.
Mahabbat oty tūtanǧan künnen,
Baqytsyzdyqtar bastalad.
Körınbes közge elestı quyp,
Köŋıldı, sosyn, bır demder.
Adamnyŋ bärı süiısken sätten,
Baqytyn ızdep jürgender.
Sanasy äbden eskırgen deme,
Sanama jasyq, pasyqqa.
Baqytty bolǧyŋ kelse eger, dosym,
Süiuge onda asyqpa!
Adastym dei ber, adamnyŋ bärı,
Baqytqa sendei asyqqan.
Baqyttymyn dep aitpaidy bıraq,
Sebebı, olar – ǧaşyqtar!
Özım de – tūtqyn, şyǧa almai kelem,
Jürektei jūqa bölmeden.
Süiudı – baqyt deitınnıŋ bärı,
Eşqaşan süiıp körmegen
***
Asqaqpyn, sūraman keşırım,
Täkappar boludyŋ nesı mın?
Bärıbır ūmyta almaisyŋ,
Esıŋnen ketpeidı esımım.
Erkemın, ol ras elıktei,
Körgen jan tūra almas elıtpei.
Uysqa tüspeimın, äitse de,
Uyljyp tūramyn örıktei.
Janyŋdy oqimyn balşydai,
Tänımdı ketemın arşymai.
Ükılı ümıtpen aldaimyn,
Üzılıp tüsetın tamşydai.
Jürektı jürekpen qarsy alyp,
Baǧamdy bıle aldyŋ qanşalyq.
Süiuge ūmtylyp sol küiı,
Ernıme qalasyŋ tamsanyp.
MINEZ
Adamzattyŋ tausylǧan ba qūmary,
Bolǧan emes bır mınezde tūraǧy.
Menıŋ özım betpaqtanyp kei kezde,
Betten alyp ūrysqym kep tūrady.
Är künımdı jürmın mıne paraqtap,
Deitın anam «aiaǧyŋdy sanap bas».
Salmaqtyraq körıngenmen ketedı-ai,
Qyzǧanyştyŋ qyzyl itı jalaqtap.
Tapsam deimın bır baǧytta tek tūraq,
Tünımenen mazamdy alar köp sūraq.
Tegı qymbat öleŋ jazyp jürsem de,
Keide arzan ösek aitqym kep tūrad.
Jürem keide köşe kezıp sendelıp,
Tünde otyram estı sözben «emdelıp».
Alla menı adam qylyp jaratsa,
Ömır mynau jıberıptı pende qyp.
Ataq quyp syimai ketem ölkege,
Doldanatyn kezderım köp jer tebe.
Aqyndyǧym alamanda aldyrmas,
Äieldıgım – ol özınşe bır töbe.
Asylzat ARYSTANBEK
