Juyrda QR Ūlttyq akademiialyq kıtaphanasynda «Arqanyŋ abzaly» atauymen belgılı aqyn, jazuşy-publisist, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Nūrǧoja Orazdy eske alu keşı öttı.
Byltyr 10 jeltoqsanda QR elordasynyŋ Alataudan Arqaǧa köşıp kelgenıne 20 jyl toluyna orai atalmyş kıtaphanada «Astana» zaly aşylǧan edı. Onyŋ negızgı qoryn Nūrǧoja Oraz jinaǧan 3500-den astam kıtap, özınıŋ töl eŋbekterı, qoljazbalary qūrady. Qalamgerdıŋ portretı, jazu üstelı, tūtynǧan zattary da osy jerge qoiyldy. Būl beker emes. Osydan ekı jyl būryn 84 jasqa qaraǧan şaǧynda dünieden ozǧan jazuşy ǧūmyrynyŋ jartysynan köbın Aqmola–Astana öŋırınde ötkızıp, osy ölke ruhaniiatyna zor eŋbek sıŋırdı. «Tyŋ ölkesı» gazetınde qyzmet etıp, ūzaq jyl Jazuşylar odaǧynyŋ aldymen oblysaralyq, keiınnen oblystyq bölımşesın basqardy. Astana auysqanda, jergılıktı jetı aqsaqaldyŋ bırı bolyp qalanyŋ simvoldyq kıltın Elbasyǧa tapsyrdy. Būl oqiǧa el tarihyna jäne şahar şejıresıne altyn ärıptermen jazyldy. «Saryarqa» jurnaly jäne keiın «Jaŋa Saryarqa» bolyp özgergen būl basylym arqyly maŋyzdy ūlttyq mäselelerdı köterdı.
Keşke jinalǧan qauym qalamgerdıŋ mūrasymen, qoldanǧan zattarymen tanysty. Özımız jazuşymen studenttık jyldardyŋ qyzyǧyn bırge keşken jan dosy, qazaqtyŋ körnektı aqyny Tūmanbai Moldaǧaliev syilaǧan dombyraǧa erekşe nazar audardyq. Tūmanbai aqyn būl dombyrany özı ömırden öterınen az uaqyt būryn ǧana tartu etıp, şanaqtyŋ tömengı tūsyna «Nūrǧojama. Dostyǧymyzǧa – 60 jyl. Öz Tūmaşyŋ. 25.07.2011» degen belgı soqtyrǧan. Qalamgerdıŋ közın körgen, qyzmettes bolǧan ını-qaryndastary azamattyŋ asyl beinesın eske alyp, estelıkterdı jaŋǧyrtty. Solardyŋ bırı medisina ǧylymdarynyŋ doktory Erbolat Dälenov tebırene söiledı.
«Kezınde «Tıl jäne mädeniet» qoǧamynda Nūrǧoja aǧamen jaqyn aralastyq. Sol kezde aǧamyzdyŋ tazalyǧyna, köpşıldıgıne, tabandylyǧyna, batyldyǧyna, söite tūra jūmsaqtyǧyna täntı boldym. Bolmysy, jürıs-tūrysy erekşe edı. Men ol kısını dana adam sanaimyn. Nelıkten? Aǧamyz sanaly ömırın tyŋ ölkesınde ötkızıp, Saryarqany jyrlap öttı. Bırde «Selinograd tyŋ ölkesınıŋ ǧana emes, keleşekte Qazaqstannyŋ astanasy bolady» degenı bar. Aitqany aidai keldı.
Nūrǧoja aǧa öte qamqor jan bolatyn. Ötken ǧasyrdyŋ toqsanynşy jyldary auyr bolǧany belgılı. Sol kezderı jas aqyndar, jas jazuşylar, jas ǧalymdar eŋbekterın qaida şyǧararyn bılmei qaldy. Solarǧa «Saryarqa» jurnalynan oryn berdı. Qazır olardyŋ köbısı ülken azamattarǧa ainalyp, bedeldı qyzmetterdı ıstep jür. Aǧanyŋ aqyl-keŋesı bärımızdıŋ jadymyzda. Äsırese, «Qamşynyŋ sabyndai qysqa ǧana ǧūmyrda bıreuge ökpelep jatamyz, bolmaşy närsege köŋılımız qalyp jatady. Sol ne kerek?» degen sözı esımnen ketpeidı. Aǧa qalamger ǧana emes, qairatker de edı. Osy qalaǧa eŋbegı äbden sıŋdı. Ömırı mändı de, mazmūndy boldy» dedı ol.
Nūrǧoja Oraz S.M.Kirov atyndaǧy Qazaq memlekettık universitetınde (qazırgı äl-Farabi atyndaǧy Qazaq memlekettık universitetı) oqyǧanda zaŋǧar jazuşysy Mūhtar Äuezovtıŋ aldynan därıs tyŋdady. Al jyr jinaqtaryna, qazaq jerın otarlau saiasatynyŋ aşy şyndyǧyn äşkerelegen «Qaraküiık» romanyna, tarihymyzdaǧy būrmalanǧan derekter jönındegı «Talqandalǧan tarihat» kıtabyna Ǧafu Qaiyrbekov, Tūrsynbek Käkışev, Keŋes Nūrpeiısov, özge de belgılı qalamgerler, ädebi synşylar men tarihşylar kezınde jyly pıkırlerın bıldırdı. Keş barysynda osy turaly da aityldy. Astana medisina universitetınıŋ studentterı aqynnyŋ öleŋderı men oǧan arnaularyn oqydy. Soŋynda qalamgermen alpys jylǧa juyq tatu-tättı ömır sürgen jary Aiman Qojahmetqyzy jinalǧandarǧa alǧysyn jetkızdı.
Amanǧali QALJANOV
