Astana-Burabai – öŋır turizmınıŋ tıregı

Seisenbı künı Premer-ministr Baqytjan Saǧyntaevtyŋ töraǧalyq etuımen Ükımettıŋ kezektı otyrysy bolyp öttı. Onyŋ kün tärtıbıne 5 mäsele ūsynyldy. Solardyŋ qatarynda Şuchinsk-Burabai kurorttyq aimaǧyn damytudyŋ 2017-2020 jyldarǧa arnalǧan jospary men Astanada turizmdı damytudyŋ 2020 jylǧa deiıngı jol kartasy turaly mäsele de qaraldy.

Atalmyş mäsele boiynşa Mädeniet jäne sport ministrı Arystanbek Mūhamediūly esep berdı. «Burabai kurortty aimaǧyn damytu jospary 4 bölıkten jäne 33 şaradan tūrady, būlardy jüzege asyruǧa 61,3 milliard teŋge qarjy qarastyrylyp otyr» dep atap körsettı ministr. Astanada turizmdı damytu jönınde taldau jasalyp, Ükımetke ūsynylyp otyrǧan jol kartasy 24 şaradan tūrady.
Būlardyŋ 6-uy – ışkı jäne şeteldık turisterdı tartuǧa, 3-euı – infraqūrylymdy jetıldıru men turisterge qyzmet körsetu sapasyn jaqsartuǧa, 6-uy – ondaǧy mädeniet, sport jäne densaulyq saqtau nysandary tiımdılıgı men özın-özı aqtauyn köteruge, 5-euı – medisinalyq turizmdı örkendetuge jäne 4-euı bılım beru salasyndaǧy turizmdı jandandyruǧa arnalǧan.
A.Mūhamediūly Astana turistık klasterın damytu mäselesıne qatysty 2017 jylǧy 8 aidyŋ qorytyndysy boiynşa investisiianyŋ eŋ ülken kölemı 19,2 mlrd teŋge – Astanaǧa tiesılı ekenın, onyŋ jyl ışınde 25,9 paiyzǧa öskenın baiandady. Ol būdan ärı biylǧy bırınşı jartyjyldyqta elordadaǧy meimanhanalar sanynyŋ – 16 paiyzǧa, qonaqtar qabyldauǧa daiyn nömırler men bölmeler mölşerınıŋ – 15 paiyzǧa, al qyzmet körsetu kölemınıŋ 23 paiyzǧa artqanyn alǧa tartty.
– Jyldyŋ basty turis­tık tartuşy küşı bolǧan «EKSPO-2017» halyqaralyq körmesınıŋ arqasynda bırınşı jartyjyldyqta el baitaǧyna kelgen qonaqtardy kütıp aluǧa äzır bölmeler men nömırler qatary bırden 43 pa­iyzǧa ūlǧaidy, – dedı A.Mūhamediūly. – Sondai-aq, Astana meimanhanalary, otelderı jäne basqa da adam qabyldaityn oryndary sany jaǧynan köşbasyndaǧy üştıktıŋ qūramyna kırdı. Qonaq kütu salasy men qoǧamdyq tamaqtandyru jüiesıne qarjynyŋ barynşa köptep bölınuın osy ıstermen şūǧyldanuşy biznestıŋ özı qamtamasyz ettı. Būl osy salaǧa qūiylǧan barlyq inves­tisiianyŋ 70,7 paiyzyn, iaǧni 34 milliard teŋgenı qūraidy. Taǧy 19 paiyzdyq qūiylym, iaǧni 9 milliard teŋgeden astam aqşa bank kreditterı arqyly keldı. Osylaişa, jyldyq ösım 8,4 paiyzǧa jettı. Al zaim qarjylarynyŋ kölemı bırden 86,7 paiyzǧa baryp, 4,5 milliard teŋge boldy. Mūnyŋ özı jalpy investisiia kölemınıŋ 8,9 paiyzyna teŋ.
Ministrdıŋ aituynşa, biylǧy jyldyŋ alǧaşqy jartysynyŋ qorytyndysy boiynşa Astana qalasy qonaqüi biznesı salasyndaǧy jalpy qosymşa qūny 191,5 mlrd teŋgenı qūraǧan. Būl osy saladaǧy ösımnıŋ ötken jyldyŋ tiıstı kezeŋıne qaraǧanda 8,5 paiyzǧa öskenın körsetedı.
Otyrys barysynda, sondai-aq, Aqmola oblysy äkımı Mälık Myrzalin men Astana qalasynyŋ äkımı Äset İsekeşevtıŋ esepterı tyŋdaldy.
Talqylau qorytyndysynda Baqytjan Saǧyntaev Aqmola oblysy men Astana qalasynyŋ äkımderıne müddelı memlekettık organdarmen bırlese otyryp, qaralǧan mäsele bo­iynşa jasalatyn jospar men jol kartasy ıs-şaralaryn sapaly jäne der kezınde daiyndaudy qamtamasyz etudı tapsyrdy.
Otyrysta kelesı kezekte Astana aglomerasiiasyn aumaqtyq damytudyŋ öŋıraralyq syzbasy bekıtıldı. Qūjat jobasyn İnvestisiialar jäne damu ministrı Jeŋıs Qasymbek tanystyrdy. Onyŋ aituynşa, elordanyŋ qarqyndy damuy, demografiialyq syiymdylyǧy, öŋır halqy tyǧyzdyǧynyŋ ösuı, köşı-qon aǧymy qala aglomerasiiasy damuynyŋ alǧyşartyn tüzedı. Astana aglomerasiiasynyŋ aumaǧyna onyŋ özegı retınde Astana qalasy, Arşaly, Selinograd jäne Şortandy audandary, Aqmola oblysyna qarasty Aqköl audanynyŋ 4 okrugı kıredı. Aglomerasiiaǧa kıretın aumaqta barlyǧy 124 eldı meken bar. Mūndaǧy halyq sany 2016 jyly 1,2 mln adam boldy, būl mölşer 2030 jylǧa qarai 1,6 mln adamǧa jetedı dep kütılıp otyr. Söitıp, ösım 33 paiyzdy qūraidy. Sonyŋ ışınde 2016 jyly Astana qalasynda 1,0 mln adam bolsa, ol 2030 jylǧa qarai 1,2 mln adamǧa deiın ösedı.
– Aglomerasiianyŋ jalpy alaŋy 21770 şarşy şaqyrymǧa teŋ, – dedı ministr öz sözınde, sonyŋ ışınde Astana qalasy – 800 şarşy şaqyrym. Mūnyŋ 7,5 myŋ şarşy şaqyrymdy qūraityn qarqyndy damu aimaǧy jekege bölıngen. Onyŋ negızgı baǧyttary industriialyq aimaqtardy qūru, öndırıstı ärtaraptandyru bolyp tabylady. Sondai-aq, rekreasiiany damytu men azyq-tülıktı damytu aimaǧy bölıngen: būl eldı mekender Astanamen tyǧyz bailanys­ta. Tarihi jaǧynan mak­ro­öŋır auylşaruaşylyqqa mamandanumen sipattalady. Sondyqtan Astana aglomerasiiasy atqaratyn qyzmettıŋ bırı Astana üşın azyq-tülık beldeuı qyzmetın atqaru bolyp esepteledı.
Vedomstvo basşysynyŋ pıkırınşe, kontrmagnitter men industriialyq aimaqtardy qūru Astanany halyq sany jaǧynan bıraz «jeŋıldetıp», syrtqy köşı-qon aǧyndaryn özıne «tartuǧa» mümkındık beredı. Kölık dälızderı boiynşa qonystandyru arnalary men qalalar aiqyndaldy, olardyŋ arasynda negızgı märtebesı Arşaly, Şortandy kentterı men Jainaq stansasyna berıldı. Yqtimal kontrmagnitter retınde Aqköl qalasy men Aqmol auyly ataldy. Olar özek-qaladan qaşyq ornalasqan, köşı-qon aǧymdaryn özıne tartatyn jetkılıktı resurstary bar. Halyqtyŋ erkın qozǧalysy, özektıŋ keleşegı bar ösım nüktelerımen bailanysy negızgı magistral joldardyŋ kömegımen qamtamasyz etıluı tiıs.
– 2030 jylǧa qarai aglomerasiia aumaǧynda üş industriialyq aimaq qūru arqyly Astana qalasynan ırı önerkäsıptık käsıporyndardy şyǧaru ūsynylyp otyr, – dedı J.Qasymbek. – Sondai-aq, jaŋadan qūrylatyn önerkäsıptık käsıporyndardy industriialyq aimaqtarǧa ornalastyru közdeldı. Salany ärtaraptandyru jäne qarqyndatu esebınen auyl şarua­şylyǧy önımderın öndıru 170 paiyzǧa ūlǧaiady. Astananyŋ azyq-tülıkke degen qajettılıgı aglomerasiia aumaǧy esebınen tolyq qamtamasyz etıledı.
Onyŋ baiandauynşa, aglomerasiia özegınıŋ beton, temır-beton būiymdary, kırpış, qiyrşyq tas, metall konstruksiialary, aǧaş bū­iymdary siiaqty qūrylys materialdaryna degen qajettılıgın aglomerasiia aumaǧynda ornalasqan käsıporyndar tolyqtai qamtamasyz etetın bolady. «Astana-Burabai» ja­syl dälızın qūru jäne ony tabiǧi orman alqaptarymen bırıktırıp, bıryŋǧai ekojüienı qamtamasyz etu jobada bar.
Sol siiaqty «Saryarqa» gaz qūbyrynyŋ qūrylysy esebınen eldı mekenderdı odan ärı gazdandyru Astana men 30-ǧa juyq eldı mekendı gazdandyruǧa, sondai-aq, ekologiialyq jaǧdaidy jaqsartuǧa mümkındık beredı. Būdan basqa, aglomerasiianyŋ ekologiialyq jaǧdaiyn jaqsartu üşın I-II sanattaǧy lastauşy käsıp­oryndardy Astanadan köşıru ūsynylady.
– Öŋıraralyq shemanyŋ jobalau ūsynystaryn ıske asyru aglomerasiia aumaǧynda oŋtaily qonystandyruǧa jäne ekonomikalyq tyǧyzdyq pen öŋırdıŋ tūtynu tyǧyzdyǧyn arttyruǧa yqpal etpek, – dep sözın qorytyndylady ministr.
Otyrysta Astana aglomerasiiasyn odan ärı damytu jönınde qala äkımı Äset İsekeşev te öz oilaryn ortaǧa saldy.
Mäselenı talqylau tūjyrymyn şyǧarǧan Ükımet basşysy osyǧan qatysty barlyq jauapty memlekettık organdarǧa jäne äkımdıkterge atalǧan öŋıraralyq syzbamen tiımdı jūmys jürgızudı tapsyrdy.

Serık PIRNAZAR