Qabırde jatqannyŋ bärı qart emes. Iаǧni ai-künnıŋ amanynda jastar da mezgılsız ölım qūşyp, talai taǧdyr qyrşynnan qiylyp jatyr. Onyŋ bır sebebı – jol apaty. Al būl tūrǧyda Astanada jol qauıpsızdıgı qanşalyqty saqtalyp otyr? Apatty boldyrmau nemese azaitu jolynda qandai şaralar qoldanyluda? Qandai kemşılık bar?
Biyl 50 jasöspırım jaralandy
Statistikalyq mälımetterge süiensek, jyl basynan berı elordada kämelettık jasqa tolmaǧan balalar arasynda 50-den asa jol-kölık oqiǧasy bolypty. Sonyŋ ışınde ekı bala oqiǧa ornynda köz jūmsa, qalǧany türlı deŋgeide jaraqat alypty. Būdan keiın qala bilıgı balalar qauıpsızdıgın küşeitu maqsatynda 40 uchaskege 128 jol belgısın qoiyp, basqa da şaralar qoldandy. Jyl soŋyna deiın taǧy da 42 uchaskege osyndai jūmystar jürgızılmek.
Qala äkımınıŋ orynbasary Sergei Horoşunnyŋ mälımetınşe, elordadaǧy 2 myŋnan asa «Sergek» kamerasynyŋ arqasynda jyldamdyqty arttyru boiynşa jol-kölık oqiǧasy 240 paiyzǧa azaiǧan körınedı. Mysaly, qarsy baǧyttaǧy jolaqqa şyǧyp ketuşıler 68 paiyzǧa, manevr jasauşylar 49 paiyzǧa, jaiau jürgınşıler ötkelıne män bermeitınder 13 paiyzǧa jäne jol toraptaryndaǧy ereje būzuşylyq 45 paiyzǧa kemıgen eken. Sondai-aq «EKSPO-2017» halyqaralyq körmesı kezındegı täjıribege säikes, biylǧy mamyr aiynan bastap qaladaǧy kölık köp jüretın 18 uchaskede taŋǧy saǧat 7.00-den 9.00-ge deiıngı jäne keşkı saǧat 17.30-dan 21.00-ge deiıngı aralyqta jük kölıkterınıŋ qozǧalysyna qaitadan tyiym salyna bastapty. Jol qauıpsızdıgın saqtau maqsatynda qoǧamdyq kölıkterge arnalǧan Bus lane jolaǧy da meilınşe köbeitılıp, būdan bylai elordadaǧy kei joldar taŋǧy uaqytta aqyly bolmaq. Būl turaly qala äkımınıŋ orynbasary qalalyq mäslihattyŋ 39-sessiiasynda jasaǧan baiandamasynda aitqan bolatyn. Onyŋ aituynşa, osyndai aldyn alu şaralarynyŋ atqarylyp jatqanyna bailanysty zaŋnamaǧa bırqatar özgertuler men tolyqtyrular da engızılgen. Jalpy, osy jūmystardyŋ nätijesınde bas qalada kölık sany köbeise de, jol apaty ekı esege, odan jaraqat aluşylar 20 paiyzǧa, kısı ölımı 53 paiyzǧa, qoǧamdyq kölık qaqtyǧysy 51 paiyzǧa azaiǧan-dy.
Jaiau jürgınşıler jazyqty ma?
Resmi derekterge süiensek, elordadaǧy köşeler sany – 1039. Mamandardyŋ esebınşe, qalada 9 ötpejol, 8 kölık jol aiyryǧy, 7 kölık köpırı, 7 jerasty jäne 4 jerüstı jaiau jürgınşılerge arnalǧan ötkel, 1 tonnel bar eken. Aldaǧy 5 jyl ışınde taǧy da 3 köpır men 2 kölık jol aiyryǧy, 1 ötpejol jäne 1 tonnel salynbaq. Jalpy, Astanadaǧy jol qozǧalysyn rettep tūrǧan baǧdarşam sany 443 bolsa, sonyŋ 93-ıne ITS jol qozǧalysyn basqaru jüiesı ornatylypty. 2019 jyldyŋ soŋyna deiın būl jüie 207 baǧdarşamdy qamtitynyn aitady mamandar. Al jyl soŋyna deiın taǧy 28 baǧdarşam ornatylmaq. Būdan bölek, 52 baǧdarşamnyŋ jobalau jūmystary jürgızılıp jatqan körınedı.
Älbette, osymen barlyq mäsele şeşılse jaqsy ǧoi. Ärine, būl tūrǧyda qyruar jūmys atqarylyp jatqan şyǧar. Bıraq, ökınışke qarai, qala ışındegı älı de jol-kölık oqiǧasy, ereje būzuşylyq tyiylmai tūr. Kölık qaqtyǧystarynan bölek, adam qaǧu deregı de azaiar emes. Oǧan belgılı bır mölşerde jaiau jürgınşılerdıŋ de kınäsı bar siiaqty. Sebebı baǧdarşam nemese jaiau jürgınşılerge arnalǧan joldarmen emes, küre joldy qiyp ötetınder köp. Alaida onyŋ bärı ainalyp kelgende baǧdarşamdardyŋ jaisyz ornatylǧandyǧynan da bolyp şyǧady. Mysaly, Qorǧaljyn tasjolynyŋ boiyndaǧy «Keruen sity» sauda, oiyn-sauyq ortalyǧy men «Ailand» akvaparkı ortasynda jaiau jürgınşıler ötkelı qarastyrylmaǧan. Tärtıptı qataŋ saqtaityn jaiau jürgınşı osy ekı ortada qatynau üşın Tūran nemese Qabanbai batyr daŋǧylynyŋ boiyndaǧy baǧdarşam arqyly ötuı kerek. Bıraq ekı daŋǧyl ortasynyŋ qaşyqtyǧy – 300-400 metr. Asyǧys adam alysqa baryp, äure bolyp jatpaidy. Sondyqtan Qorǧaljyn tasjolyn qiyp ötuge mäjbür. Osy orynǧa arnaiy baryp baqylap tūrǧanymyzda bar bolǧany 10 minuttyŋ ışınde 4-5 adamnyŋ joldy qaq ortasynan qiyp, erejenı būzǧanyna kuä boldyq. Äsırese, senbı-jeksenbı künderı «Ailand» akvaparkıne otbasymen demaluǧa barǧan tūrǧyndar būl jerden şyqqan soŋ köp jaǧdaida «Keruen sity» sauda, oiyn-sauyq ortalyǧyna at basyn būrady. Balalaryn jetektegen ata-analardyŋ köbı şūbyryp baǧdarşamǧa barmastan ekınşı jaqqa tötelei öte şyǧady. Sol siiaqty Täuelsızdık daŋǧylynyŋ boiyndaǧy Highvill tūrǧyn üi keşenı men Äzıret Sūltan meşıtınıŋ ortasyndaǧy jaǧdai da tura osyndai. Bıraq mūnda tek joldy bölıp tūrǧan temırden sekıre alatyndar ǧana öte alady. Degenmen būl jerde de qaşyqtaǧy baǧdarşamǧa baruǧa qūlyqsyzdyq tanytyp, odan da kölıktıŋ jürısın aŋdyp tūryp, ortany ekı attai saluǧa äues adamdar köp. Jalpy, sanai bersek, qalada mūndai oryndar az emes. Alaida ärı qarai osylai jalǧasa berse, jüitkıp kelgen kölıktıŋ jaiau jürgınşını bırde bolmasa, bırde jazym etuı mümkın ǧoi. Elordanyŋ jol qauıpsızdıgındegı «bır kem düniesı» osy bolyp tūr. Ärine, būl jerlerdegı baǧdarşamdar qaşyqtyq jaǧynan normaǧa sai ornatylǧan şyǧar. Bıraq atalmyş mäselenı şeşudıŋ basqa da amaldary boluy kerek emes pe? Eger osyndai adam aiaǧy üzılmeitın köşelerdıŋ boiyna tura Tūran daŋǧyly boiyndaǧy «Han Şatyr» SOO men «Nūrjol» jelekjolyn jäne Kenesary köşesı boiyndaǧy «Astana» konsert zaly men qalalyq äkımdık aldyndaǧy ortalyq alaŋdy bailanystyryp tūrǧan siiaqty jerasty ötkelderı salynsa, jaiau jürgınşıler de kölık qozǧalysyna kedergı keltırmes pe edı? Būǧan tiıstı basqarmalar ne deidı?
