Kez kelgen halyqtyŋ özındık bolmysyn daralaityn basty belgı – ūlttyq mädeniet. Bas şahardyŋ bas josparynda el mädenietın damytu – basty nazarda. Qalada halyqtyŋ intellektualdyq jäne ruhani ömırın baiytatyn mūrajailar men kıtaphanalar, konsert zaldary men teatrlar, türlı deŋgeidegı festivalder men kongrester ötetın jaŋa ülgıdegı oiyn-sauyq ortalyqtary jeterlık.
Jyldan-jylǧa qatary artqan mūndai nysandardyŋ qol jetımdılıgı qandai? Ruhani tūrǧydan halyqtyŋ sūranysyn qanaǧattandyra ala ma? Älbette, bos uaqytyn tiımdı ärı köŋıldı ötkızu üşın mädeni oryndardyŋ esıgı kez kelgen elorda tūrǧyny men qonaqtaryna aiqara aşyq. Olai deitın sebebımız, bügınde bas qalada mädeni mūrany qoldau, zerdeleu, salynǧan jäne paidalanuǧa berılgen mädeni-demalys nysandarynyŋ qoljetımdılıgın qamtamasyz etu joǧary deŋgeide. Astananyŋ älemdık sahnadaǧy tabysy men jetıstıgın eseleu üşın el ışındegı jäne şeteldegı pozitivtı imidjın jetıldıru qajet desek, ol üşın atalmyş nysandardyŋ tynys-tırşılıgı qainaǧan ortanyŋ dumanyna ainalǧany abzal.
Bügınde Astanada 23 kıtaphana, 6 teatr, 4 mūrajai, 5 mädeni-demalys ortalyq, 17 qazynalyq käsıporyn, 50-ge juyq säulettık eskertkış, sondai-aq sirk, memlekettık filarmoniia, kinoprokat ūiymy, saz studiiasy jūmys ısteidı. Köpşılık jiı baratyn mūrajailar men kıtaphana qyzmetıne erekşe innovasiialyq tehnologiialar engızu – zaman talaby tudyrǧan jetıstık. Elordamyzda mūrajai qorlary sandyq ülgıge köşse, kıtaphanada oqyrmandarǧa qyzmet körsetu avtomattandyrylǧan jüiege auysty. Mūndaǧy ıs-şaralardyŋ barlyǧy on-line rejimınde ötetındıkten, memlekettık organdardy, studentterdı, respublikanyŋ barlyq jastaryn tartuǧa mümkındık köp. Resmi derekterge süiensek, 2011 jyly qala kıtaphanalaryna 500 myŋ adam barǧan. Astana teatrlarynda körsetılgen qoiylymdar sany 1500-den assa, premeralyq, horeografiialyq, miniatiuralyq qoiylymdardyŋ qatary jyldan- jylǧa köbeiude. Memlekettık filarmoniianyŋ konsertın 1 mln 208 myŋ adam tamaşalasa, teatr qoiylymdaryn 200 myŋǧa juyq astanalyq körgen. Täuelsızdık saraiy, Beibıtşılık jäne kelısım saraiy, «Qazaqstan» ortalyq konsert zaly, Jastar saraiynda aituly konsertter, halyqaralyq festivalder, konkurstar men resmi saltanatty jiyndar ūiymdastyrylsa, Mädeniet basqarmasyna qarasty mūrajailar men demalys keşenderı halyqqa joǧary deŋgeide qyzmet körsetıp keledı.
Astananyŋ mädeni oryndaryna halyq barmaidy degen kereǧar pıkırlerdı bügınde resmi derekter joqqa şyǧarady. Öitkenı, 2011 jyldyŋ özınde 2 624 077 elordalyq pen qonaqtar mädeni ömırdıŋ tynysymen tanysqan.
«Şabyt» şyǧarmaşyl jastardyŋ halyqaralyq festivalı, «Aziia jaŋǧyryǧy» atty sirk önerınıŋ halyqaralyq festivalı, jastar biınıŋ jäne ekşn-filmderdıŋ dübırlı dodasy – Astana önerın damytu men mädenietın köteruge baǧyttalǧan dästürlı jobalar. Al elordanyŋ ruhani ömırıne üles qosyp jürgen öner maitalmandary da elenbei qalǧan joq. Biyl alǧaş ret 11 nominasiia boiynşa mädeniet salasynyŋ qyzmetkerlerıne Astana qalasy äkımınıŋ arnauly granty taǧaiyndalyp, şyǧarmaşyl jandardyŋ mereiı üstem boldy. El Täuelsızdıgınıŋ 20 jyldyǧyna orai elordanyŋ qazaq jäne orys teatrlaryna «Akademiialyq» märtebe berıluı qalanyŋ mädeni ömırındegı eleulı oqiǧa ekenın aitpasqa bolmas. Jaqynda ǧana paidalanuǧa berılgen Oquşylar saraiy men şymyldyǧyn endı aşatyn Klassikalyq opera jäne balet teatry mädenietımız ben ūlttyq önerımızdı nasihattaityn saltanat sarailaryna ainalatyn bolady.
Täuelsizdik jäne Bauyrjan Momyşūly daŋǧylynyŋ qiylysynda ornalasqan Oquşylar saraiy säuletimen erekşe. Jalpy audany 60 myŋ şarşy metrdı qūraityn 4 qabatty bıregei ǧimaratta basketbol, jeŋıl atletika alaŋdary, suda jüzu basseinı, mūz aidyny, tennis zaldary bar. Studiialarmen qatar teatr, daiyndyq alaŋdary, orkestr, hor, bi, balet jäne drama toptaryna arnalǧan sahna, körme zaly ornalasqan. 3D tehnologiiasyn paidalanu arqyly panoramalyq, sferalyq jäne ǧalamşarlyq keskındeme körsetuge mümkındık bar. Mädeni- aǧartuşylyq, sporttyq-sauyqtyru jäne ūiymdastyru-ädıstemelık qyzmet atqaratyn elordanyŋ basty bılım beru institutyna ainalatyn Oquşylar saraiynyŋ 40 üiırmesıne bır mezgılde 3880 bala qatysa alady. Degenmen, bır künde odan 3-4 ese köp keluşılerdı qabyldauǧa da mümkındıgı jetedı.
Al, Şveisariianyŋ äigılı säulet kompaniiasy jasaǧan klassikalyq ülgıdegı teatr ǧimaraty arhitekturalyq jobasymen talaidy tamsandyrady dep kütılude. Jalpy aumaǧy 37,5 myŋ şarşy metrden asatyn öner ordasy negızınen üş bölıkten tūrady. Kıreberıs, zal jäne sahna men oǧan qajettı jabdyqtar tūratyn oryn. Sän-saltanaty kelısken galereiasy bar saraida ärtürlı igı şaralar men körme ötkızıletın bolady. Onyŋ ışındegı üş qabatty balkondardyŋ ärqaisysyna şamamen 250 adam, al, negızgı zaldyŋ amfiteatryna 600 adam erkın jaiǧasa alady.
Jaqynda Elbasynyŋ qatysuymen ötken Astanany odan ärı damytuǧa baǧyttalǧan jiynda elordanyŋ mädeni nysandary synǧa alynǧan edı. Halyq üşın salynǧan aty dardai mekemeler halyq üşın qyzmet etpese, qarjyny dalaǧa qūiǧanmen bırdei. Sondyqtan Memleket basşysy aldaǧy uaqytta mūndai mekemelerdıŋ jūmysyn jandandyryp, keluşılerdıŋ qataryn odan ärı köbeitudı tiıstı oryndarǧa tapsyrdy.
Gülmira AIMAǦANBET
Jabai QALİEV,
tarihşy-ǧalym:
– Moiyndau kerek, qaladaǧy zäulım sarailar men mädeni oryndar el igılıgı üşın salyndy. Sondyqtan olarǧa halyqty köptep tartqan jön. Ol üşın qyzyqty baǧdarlamalar, joǧary deŋgeidegı konsertter jiı ötkızılıp qana qoimai, baǧasy da qoljetımdı bolǧan jön. Demalys künderı balalarymdy sirkke aparsam, ärıptesterımmen teatrǧa, kıtaphanaǧa, muzeige jiı baramyn.Astanada mädeni orta qalyptasty. Şükır, ziialy qauym ökılderı, mädeniet qairatkerlerı men ǧalymdar qatary köbeiıp, astanalyq mentalitet aiqyndalyp keledı. Ruhani jaǧynan jetılıp, qarapaiym halyq üşın barlyq jaǧdai jasaluda. Tek tiıstı mekemeler öz jūmysyn dūrys üilestıre bılse, nūr üstıne nūr bolar edı…
