«Aziia avto» öndırısın nege toqtatty?

2020 jyldyŋ qaraşa aiynda Qazaqstanda jeŋıl avtomobil kölıgın qūrastyratyn «Aziia Avto» AQ-tyŋ öndırısı toqtady. Oǧan QR İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgı men «Bipek avto – Aziia avto» kompaniialar toby arasyndaǧy kikıljıŋ sebep boldy. Öitkenı avtokäsıp­oryn 10 jyl boiy memleket tarapynan türlı salyqtyq jäne kedendık jeŋıldıkter alyp tūrǧanymen, moinyna alǧan mındettemelerın sozbalaqqa salyp, oryndamai kelgen. Atap aitqanda, kompaniia basşylyǧy osy uaqyt ışınde tolyq sikldı avtoqūrastyru jäne boiau zauytyn salyp, qazaqstandyq mazmūndy ūlǧaituǧa tiıs bolatyn.

Qazırgı künı osyǧan bailanysty ministrlık pen holding sottasyp jatyr. Tamyz aiynda Nūr-Sūltan qalasynyŋ mamandandyrylǧan audan­aralyq ekonomikalyq soty «Aziia Avto» men QR İİDM arasyndaǧy 2017 jylǧy 7 säuırdegı önerkäsıptık qūrastyru turaly kelısımdı jäne 2019 jylǧy 4 qaraşadaǧy qosymşa kelısımdı jaramsyz dep tanyp, kompaniia mındettemenı äldeneşe ret onyŋ küşın joidy. Būǧan qosa ministrlık sotqa «Aziia Avto»AQ-tan jeŋıldıkterdı öndırıp alu turaly talap-aryz bergen. Şaǧymnyŋ 2012 jyldan berı jinalǧan jalpy somasy 176 mlrd teŋgege jetken.

«Aziia Avto» mındettemelerdı  oryndamady

– Memlekettık jeŋıldıktıŋ berılmeuı käsıporynnyŋ aǧymdyq öndırısıne jäne jūmys prosesıne eşqandai äser etpeidı. Kelısımnıŋ būzyluy holding basşylyǧynyŋ būǧan deiın alǧan mındettemelerın oryndatuǧa itermeleuı tiıs. Kompaniia qūrylǧaly memlekettıŋ qamqorlyǧynda boldy, bıraq öndırıstı jetıldıru jäne qazaqstandyq mazmūndy köbeitu boiynşa mındettemelerdı oryndamai keledı, – deidı QR İndustrialdyq damu jäne önerkäsıp qauıpsızdıgı komitetınıŋ töraǧasy Marat Qarabaev.
Alǧaş ret QR İİDM men «Aziia Avto» 2010 jyldyŋ 24 mausym künı kelısımge qol qoidy. Ol boiynşa holding 2017 jyldyŋ 1 mausymynan bastap eŋ qūryǧanda bır avto modelın dänekerleitın, boiaityn jäne qūrastyratyn zauytty paidalanuǧa beruge tiıs bolatyn. Alaida būl şart oryndalmady, memleket onyŋ merzımın taǧy ekı jylǧa ūzartty. Bıraq ekı jyldan keiın de tolyq sikldı zauyt salynǧan joq. Sondyqtan onyŋ merzımın 2020 jyldyŋ soŋyna deiın taǧy keiınge ysyruǧa tura keldı.
Aǧymdaǧy jyldyŋ 11 säuır künı ministrlık «Aziia Avtodan» atqarylǧan jūmystardyŋ aktısın körsetudı talap ettı, öitpegen jaǧdaida kelısımdı būzatynyn eskertken.
«Kompaniia lakpen boiau jäne dänekerleu sehyn salǧan joq. Jergılıktı mazmūnnyŋ ülesı o basta kelısılgen 50%-dyŋ jartysyna ǧana jettı, 23-31% kölemınde. 2020 jyly säuırde bergen esepterı «Aziia Avto» AQ-nyŋ motorly kölıktı önerkäsıptık qūrastyru turaly köpjaqty kelısım aiasynda osydan 10 jyl būryn bekıtılgen mındettemelerın oryndamaǧanyn körsettı» dep mälımdedı Marat Qarabaev.
Onyŋ aituynşa, kompaniia eger memleketten būǧan deiın alǧan investisiialyq basymdyqtardy tiısınşe paidalanyp, jaŋa öndırıstık quatty ıske qosatyn bolsa, onda jaŋa kelısım bekıtu üşın ötınış bere alady. Būl jaǧdaida ministrlık memlekettık jeŋıldıkter beru mümkındıgın qaitadan qaras­tyrady. QR İİDM «Aziia Avto» AQ ūjymyn sabyrlyq saqtap, bosqa dürlıkpeuge jäne käsıporyn basşylarynyŋ arandatuyna ermeuge şaqyrdy. Eger olardy jūmystan zaŋsyz şyǧaratyn bolsa Memlekettık eŋbek inspeksiiasyna şaǧymdanu kerektıgın jetkızdı.
«Ministrlık jūmyssyz qalǧandardy elımızdıŋ basqa maşina jasau käsıp­oryndarynda jūmyspen qamtamasyz etuge kepıldık beredı. Qazır būl salanyŋ mamandary jetıspeidı» delıngen vedomstvonyŋ aqparattyq deregınde.
Sondai-aq holding basşylyǧynyŋ memlekettıŋ otandyq maşina jasau salasyn qoldauǧa baǧyttalǧan saiasatyn mansūqtau maqsatynda taratqan aqparattyq arandatularyna senbeuge şaqyrdy. Öitkenı «Bipek avto – Aziia avto» kompaniia­lar toby eger memleket tarapynan qarastyrylǧan investisiialyq jeŋıldıkter toqtatylatyn bolsa, tek Öskemen avtoqūrastyru zauytynyŋ 609 jūmysşysy ǧana emes, holdingtıŋ qūramdas bölımşelerı men filialdaryndaǧy qyzmetı avtoöndırıspen bailanysty 4 myŋnan astam adamnyŋ jūmyssyz qaluy mümkın dep mälımdegen edı.
«Qazaqstan tek bızdıŋ kompaniialar tobynda ǧana tört myŋnan astam adam bızdıŋ önımderdı satumen, servistık qyzmet körsetumen ainalysady. Qaraşa aiynda bız barlyǧyna bır aidyŋ ışınde jūmys oryndary qysqaratyndyǧy turaly habarlama jıberuge mäjbür boldyq» deidı «Aziia Avto» AQ Bas direktory Erjan Mändiev.

Zauytqa qandai jeŋıldıkter berıldı?

Naqtylai keteiık, «Aziia Avto» AQ-ǧa on jyl ışınde memleket tarapynan öte auqymdy kömekter körsetılıp, bırtalai salyqtyq-­kedendık jeŋıldıkter berılgen eken. Atap aitqanda:
• komponentterdı importtau kezınde QQS tölemınen bosatu (2012- 2020 jyldar aralyǧynda 75 mlrd teŋge);
• daiyn önımdı satqan kezde QQS tölemınen bosatu (2010-2019 jyldar aralyǧynda 122 mlrd teŋge);
• kedendık tölemderden bosatu (2012-2020 jyldar aralyǧynda 99 mlrd teŋge);
• «ÖKM operatory» JŞS-tıŋ paidalanu jinaǧynyŋ ötemı (2016-2020 jyldar aralyǧynda 65 mlrd teŋge).
Jeŋıldıkter men ar­tyqşy­lyqtardyŋ jalpy somasy 361 mlrd teŋgenı qūrady.

Käsıporynnyŋ naryqtaǧy ülesı qandai?

«Aziia Avto» AQ Qazaq­standa alǧaşqylardyŋ bırı bolyp jeŋıl avtokölıkterdı qūrastyru ısın qolǧa aldy. Zauyt Öskemen qalasynda ornalasqan, onyŋ filialdary elımızdıŋ barlyq ırı qalalarynda aşyldy. Ol – «Bipek avto – Aziia avto» kompaniialar toby men reseilık «AvtoVAZ» AQ-nyŋ (reseilıkterge 25% ülesı tiesılı-avt.) bırlesken käsıporny. Mūnda Lada, Skoda, Kia, UAZ jinalady.
2019 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa, käsıporynnyŋ otandyq jeŋıl kölıkter naryǧyndaǧy ülesı 48%-dy qūrap, byltyr 21 myŋ maşina satylǧan.
«QazAvtoProm» AQ deregı boiynşa, ışkı naryqta satylǧan kölıkterdıŋ 70,6% – otandyq avtoöndırıs önımderı. Būl ındettıŋ saldarynan syrtqy şekaralardyŋ jabyq boluymen jäne ekonomikalyq qiyndyqtarǧa orai halyqtyŋ jaǧdaiy qiyndap, şeteldık qymbat kölıkterdı aluǧa şamasy kelmegendıkpen bailanysty bolsa kerek.
«Bipek Avto – Aziia Avto» holdingı Qazaqstandaǧy eŋ ırı diller toby dep tanyldy.
– Qazaqstannyŋ avtomobil önerkäsıbındegı ırı salyq töleuşı jäne inves­tor kompaniianyŋ qazırgı jaǧdaiy mäz emes. Alaida «Aziia Avto» AQ-tyŋ äleuetı ülken. Bız 2002 jyldan berı avtoöndırıs salasyna 522 mln dollar investisiia saldyq, 525 mln dollar salyq töledık. Bankterdıŋ paiyzy 257 mln dollarǧa jettı, – dep şaǧymdandy «Bipek avto – Aziia avto» kompaniialar toby direktorlar keŋesınıŋ töraǧasy Anatolii Baluşkin 27 qaraşa künı ötken baspasöz mäslihatynda.

R.S.  Esterıŋızge sala keteiık, qalyptasqan kürdelı jaǧdaiǧa bailanysty bügıngı künge deiın bırınşı ret «Bipek avto – Aziia avto» kompaniialar tobynyŋ talap-aryzy, ekınşı ret QR İİDM talap-aryzy boiynşa ekı sot talqylauy ötıp, ekeuınde de ministrlık jeŋıske jetken bolatyn. A.Baluşkin endı Joǧarǧy sotqa aryzdanuǧa niettı ekendıkterın jetkızdı.
«Aziia Avto» AQ öndı­rısınıŋ toqyrauyna bailanysty elımızdegı 20 joǧary oqu oryndaryndaǧy özınıŋ bılım beru granttaryn toqtatatyny jönınde mälımdedı. Zauyt basşylyǧy atalǧan oqu oryndaryna ol turaly habarlama jıberdı. Bılım ordalarynyŋ qatarynda «Nazarbaev Universitetı» AAQ, «Qaraǧandy politehnikalyq kolledjı» KMQK, «Şahtinsk tehnologiialyq kolledjı» KMQK jäne taǧy basqalary bar.