2000 balaǧa – bır medbike
Astana mäslihatynyŋ deputattary Mäjit Şaidarov, Zäure Jüsıpova jäne Sergei Solodovnikov bastaǧan top elordalyq oquşylardyŋ densaulyq saqtau mäselelerı boiynşa №1 jäne №3 mektepterge arnaiy bardy. Olar mektepterde ornalasqan medisinalyq punktterdegı ahualmen tanysty. Osyǧan deiın Bılım jäne ǧylym ministrlıgınde bolyp, ondaǧy maman mäselesı şeşılmei kelgen mūndai medisinalyq punktter bügınde tübegeilı densaulyq saqtau salasyna qaraityn boldy. Būl şeşım mektep direktorlary üşın qolaily boldy. Öitkenı olar bırınşı kezekte balanyŋ bılımıne jauap beretındıkten, būl mäselenı şeşuge densaulyq saqtau salasynyŋ mamandary kırıskenıne quanǧan. Jaǧdai bırtındep rettelıp kele jatqanymen, mamandardyŋ jetıspeuşılıgı negızgı mäselege ainalyp otyr. Mektepterdegı mūndai kabinetterde otyratyn medbikelerdıŋ jalaqysy az. Mamandar būl jerge kele bermeidı. Osynyŋ äserınen därıgerlerdıŋ jalaqysyn bır jarym ailyq mölşermen ūstaǧan künnıŋ özınde bır mektepte köbıne bır ǧana maman otyr. Qazırgı taŋda jalpy orta bılım beretın mektepterdegı ştatta bır ǧana medisina qyzmetkerı bar. Olar osy mektepterdegı 1500-2500 balaǧa jalǧyz özderı baqylau jasauǧa mäjbür. Al norma boiynşa ärbır 500 balaǧa bır medbikeden boluy kerek eken. Bır maman oquşylarǧa qajettı immundyq aldyn alu şaralaryn da, himiiaterapiiany da, tereŋdetılgen medisinalyq tekserudı de jürgızuge ülgere almaidy.
Bır synypta – 45 oquşy
«Bızde 980 bala oquy kerek, al qazır 2 myŋ 400 bala oqyp jatyr. Osyǧan qarap-aq, mektebımızdegı jaǧdaidy bıle beruge bolady. 5-7 minutta synyptardy tazalap, aua kırgızıp ülgerıp otyru kerek. Bır synypta 42-45 balaǧa deiın otyratyn jaǧdailar bar. Būl – bala üşın öte auyr. Osyndai jüktememen jūmys jasauǧa keletın mūǧalımder de az. Osy jyly 18 mamandy jūmysqa alǧan bolsaq, onyŋ 10-12-sı qaitadan ketıp qaldy. Jauapkerşılıgı joǧary, jalaqysy az jūmysty ıstegısı kelmeidı. Bır künde, tıptı, eŋbek kıtapşalaryn da almastan ketken ūstazdar bar» deidı №1 mektep-liseiı direktorynyŋ orynbasary Baqyt Hasenova. Mektep direktory Aidarbek Meŋdıbaev bolsa, tömengı synyptarǧa arnalǧan partalardyŋ balany erıksız eŋkeiuge beiımdeitının, olardyŋ keibırı äkelıp ornatyp jatqanda-aq synyp qalyp jatatyn jaǧdailardyŋ oryn alatynyn aityp qynjyldy. Osynyŋ barlyǧy balanyŋ densaulyǧyna kerı äserın tigızude.
Ne ısteu kerek?
Mektep oquşylarynyŋ densaulyǧyna deputattardyŋ alaŋdauy, mäselenı şeşuge män beruı – qūptarlyq ıs. Būl mäsele, tıptı, kün saiyn aitylyp jatsa da artyq emes. Sebebı bügıngı ūrpaq – erteŋgı bolaşaq. Ras, Astanada köşı-qonǧa qatysty oquşy sany jyl saiyn ǧana emes, kün saiyn artyp otyr. Osylai eken dep barlyq mäselenı sol sebepke taŋyp otyra beruge taǧy bolmaidy. 145 myŋdai oquşysy bar astanalyq mektepterge bala syimai jatqanyn aityp ta, jazyp ta kelemız. Aldaǧy oqu jylynda būǧan oquşy sany qosylmasa, azaimaityny taǧy anyq. Taiau uaqytta 30 mektep boi köteredı dep kütıp otyrmyz. Mūndai salmaqtyŋ balalarǧa tüsetının eskersek, būl mäsele jaibasarlyqty kötermeidı. Qoǧam bolyp, ony jedel şeşuge tyrysu kerek.
Byltyr qalalyq Densaulyq saqtau basqarmasynyŋ basşysy Kamaljan Nadyrov Astana mektepterındegı medisinalyq punktterge 167 defibrilliator ornatylatyndyǧyn aitqan bolatyn. Äzırge bır ǧana mektepke ornatylyp ülgergen būl qūraldyŋ da paidasy zor bolyp otyr. Aldaǧy uaqytta avtomattyq defibrilliatorlar mekteptegı medisinalyq punktterde nemese dene şynyqtyru sabaǧy ötetın jerlerge ornatylady. Ony arnaiy medisinalyq bılımı joq adamdar qoldanyp, jedel järdem brigadasy kelgenge deiın adam ömırın saqtap qaluǧa mümkındık beredı. Būǧan qosa, mektep ashanalaryndaǧy taǧamdardyŋ sapasyn, mektep därıgerınıŋ sanyn arttyryp, oǧan qosa stomatologiialyq kabinetter aşyp, sport zaldardyŋ auqymyn keŋeitıp, synyptaǧy bala sanyn azaitu jūmystaryn jüielı türde jürgızu kerek. Denı sau ūrpaq qalyptastyru üşın ony nazardan tys qaldyruǧa bolmaidy.
SIZ NE DEISIZ?
Qaldyqyz İBRAGİMOVA, №3 mektep-gimnaziiasynyŋ medbikesı:
– Soŋǧy jyldary oquşylar arasynda közdıŋ köruı naşarlap bara jatyr. Bır synypta 30 bala bar desek, sonyŋ 4-5-euınıŋ közınde aqau bolmasa, quanamyz. Mekteptegı №1 kezekte tūrǧan aurudyŋ özı osy bolyp otyr. Būǧan telefon, smartfon, planşet, kompiuterdıŋ yqpaly bar. Balalar mūndai qūraldarmen mektepke de keledı. Bes minut üzılıste otyra qalyp telefondaryn şūqyp ülgeredı. Ashanaǧa barǧanda da tamaǧyna den qoimai, ekı közderı osy telefonda bolady. Būǧan üidegı ata-ananyŋ da kınäsı bar. Mūǧalımderdıŋ eskertuıne qūlaq aspai jatatyn da balalar köp. Balany qadaǧalau kerek.
Zäure JÜSIPOVA, Astana qalasy mäslihatynyŋ deputaty, №84 mektep direktory:
– Qalamyzdaǧy halyq ösımı mäselesı öte auqymdy bolǧandyqtan, bız köptegen mektepterde ekı ese bala oqytyp jatyrmyz. Bır synypta 42-45 balaǧa deiın otyrǧan jaǧdailar bar. Al negızgı talap boiynşa 25 baladan aspauy kerek. Būl synyptarda bala qalai demalady? Ol da oquşynyŋ densaulyǧyna aitarlyqtai ziianyn tigızedı. Ekınşı mäsele: mekteptegı sport zaldarǧa bailanysty. Bır mektepte 1200 oquşy oqidy desek, sport zaly da sondai balaǧa arnaluy kerek. Bala sanynyŋ köptıgınen ol jerde de ondai mümkındık joq. Üşınşıden, ata-analardyŋ arasynda balasyn bırneşe üiırmelerge beru sänge ainalyp kettı. Bala mektepten şyǧa sala ony bükıl sporttyq seksiialar men basqa da üiırmelerge aparady. Būl mäselede de toqtau bolu kerek. Är närsenıŋ şegı bolatyny siiaqty, būl jaǧdaida balany süirei berudıŋ şegın ata-anasy bıluı, tüsınuı kerek. Osyndai köp salmaqty balanyŋ sanasyna tüsıru – onyŋ densaulyǧyna kerı äserın tigızıp jatyr.
Güljan RAHMAN
