Elımızdıŋ astanasynda köptegen jas otbasy tūrady. Olardyŋ arasynda köpbalaly otbasylar bar. Būl, ärine, oquşy oryndarynyŋ jetıspeuşılıgıne äkeledı. Atalǧan mäselenı qoldanystaǧy mektepterge japsarjai salu arqyly şeşuge bolady.
Juyrda qalalyq mäslihatta 2019-2021 jyldar aralyǧynda qūrylysy aiaqtalyp, paidalanuǧa berılgen bılım nysandarynyŋ ǧimaratynda qūrylys barysynda oryn alǧan kemşılıkter qarastyryldy.
Nūr-Sūltan qalasy Bılım basqarmasynyŋ basşysy Qasymhan Senǧazyev mäslihat otyrysynda mälımdegenındei, 2019-2021 jyldar aralyǧynda 11 mektepke japsarjai salynǧan bolatyn, 5612 oryn qoldanysqa berıldı. Būl qūrylystar qalamyzdaǧy mektepterde bala sanynyŋ artyq boluyna orai mäselenı şeşuge oŋ yqpalyn tigızdı. 2022 jyly 2400 orynǧa arnalǧan 2 japsarjai aşu josparlanǧan.
Mektep japsarjailaryndaǧy kemşılıkter
Bügınge deiın qoldanysqa berılgen mektepterdegı japsarjailarda kezdesken, älı künge deiın şeşılmegen problemalar joq emes. Atap aitsaq, Taiburyl köşesınde ornalasqan №23 mekteptıŋ fizika kabinetınde partalarǧa elektr toǧy jetkızılmegen, himiia kabinetınde jäne zerthanada aua soru şkafy jasalmaǧan, qabyrǧalarda jylytu, jaryq radiatory ıstemeidı, kiım auystyru bölmesınde joǧarydan sudyŋ aǧuy, rozetkalardyŋ jūmys ıstemeuı jäne t. b. mäseleler bar. Prigorodnyi eldı mekenındegı №24 mektepte de negızgı mekteptıŋ jertölesı jaŋbyr jauǧan kezderı jerasty suy tolyp, sudyŋ astynda qalady, jaryq, jylu, jeldetkış apparattary, elektr jabdyqtary, t. b. ısten şyǧu qaupı bar. Bügınde Qūrylys basqarmasyna bıtkenı turaly akt tapsyrylǧan. Bıraq tehnikalyq pasporttau, iaǧni energiiamen qamtamasyz etu mekemelerımen arada qiyndyq bar. Petrov köşesındegı №28 mektepte qūrylysqa qajettı qūqyq berılmeuı sebeptı jaryq, jylu mekemelerımen şart jasasu mümkın bolmai otyr, jeldetu jüiesınıŋ bır jaǧy jūmys ıstemeidı, avtomatika boiynşa qūjat joq, aǧymdaǧy jöndeu boiynşa syzbalary berılmegen, sport zalynda qysta salqyn, jaŋbyr jausa su aǧady. Kenesary köşesındegı №31 mektep qabyrǧalary dymqyl jäne jerasty sularynyŋ köterıluıne bailanysty qauıp joiylǧanmen, köktemgı jaŋbyr kezınde jerasty suynyŋ köterılu qaupı bar. Amanat köşesınde ornalasqan №51 mektep-gimnaziiasy korpustyŋ kıreberısındegı baspaldaqqa plita dūrys ornalastyrylmaǧan, sapaly jasalmaǧan, eskı jaqtaular arasynda saŋylau qalyp, qabyrǧalarǧa dūrys bekıtılmegen, jaŋbyr jauǧanda terezeden su aǧyp, qabyrǧa qoparylyp, jarylyp jatyr, terezelerdıŋ jaqtauy dūrys ornalastyrylmaǧandyqtan, jel ürleidı. Şarbaqty köşesınde ornalasqan №57 orta mektebınde jeldetu jaǧy jūmys ıstemeidı, taqtalardyŋ astyndaǧy radiatorlar jetkılıksız. Qalǧan obektılerde qūrylys barysynda problemalar bolǧan joq. Kemşılıkter, anyqtalǧan aqaular uaqytynda, kepıldık merzımıne säikes joiylyp otyrdy. Olar – №40, 52, 60, 64, 68 mektepterdıŋ qosymşa japsarjai salu obektılerınde. Osyǧan orai, tapsyrys beruşı Qūrylys basqarmasy bolǧandyqtan, osy sūraqtardyŋ şeşıluıne yqpal etuın sūrap, Bılım basqarmasy tarapynan bırneşe ret sūranys joldandy.
Qūrylys basqarmasy ne deidı?
Nūr-Sūltan qalasynyŋ Qūrylys basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Amangeldı Sattarov japsarlas qūrylystar salu barysynda bırqatar kemşılıkterge jol berılgenın rastady. Olardyŋ tızbesı Qūrylys basqarmasyna jıberılgen. Qūrylys saluşylarǧa kepıldı merzımde jazǧy kanikul kezeŋınde bar kemşılıkterdı joiu qajettılıgı turaly habarlama jıberıldı. Eger olar kemşılıkterdı joiuǧa kırıspese, basqarma sotqa jügınuge mäjbür bolatyny turaly eskertıldı.
A.Sattarov öte qysqa merzımde salynǧan №23 mektepke japsarlas qūrylysta himiia kabinetıne, zerthanalarǧa elektr energiiasyn ötkızu problemasy bar ekenın aitty. Būl kemşılıkter qazır joiylyp jatyr. №24 mektepke qatysty baiandamaşy paidalanuǧa berılgen sätten bastap problemalar bar ekenın, bastapqyda mekteptı jobalau kezınde qatelıkter jıberılgenın, onda ünemı su basu problemasy bolǧanyn jetkızdı. Pıspekteu täsılımen mäselenı şeşuge bolady nemese su deŋgeiın tömendetu üşın ūŋǧymany būrǧylau kerek, bıraq būl – qymbatqa tüsetın ädıster. Sözınıŋ soŋynda A.Sattarov QR BǦM qoldanystaǧy būiryǧyna özgerıster men tolyqtyrular engızudı ūsyndy. Qazırgı uaqytta barlyq mektepterge qoiylatyn talaptar belgılenetın jaily mektep qūru standarttary äzırlenude. Būl talaptardy oryndai otyryp, üzdık nätijege qol jetkızuge bolady.
Mäslihat deputattary syn aitty
Deputat Vladislav Sergeev mektepterge japsarlas qūrylystardyŋ sapasyna syn aitty jäne onyŋ pıkırınşe, qūrylystyŋ öte qysqa merzımıne sılteuge bolmaidy. Deputat merzımderdı körsete otyryp, merdıgerler, Bılım basqarmasy, mektep direktorlarynyŋ qoldary qoiylǧan kemşılıkterdı joiu boiynşa egjei-tegjeilı jospar daiyndaudy ūsyndy. Mektep janyndaǧy aumaqtardyŋ jailastyrylymy da nazar audarudy talap etedı. Olarda ornalastyrylǧan 90-jyldar stilındegı samaljailar köbınese keşkı uaqytta marginaldardyŋ jinalu ornyna ainalǧan.
Mäslihat hatşysy Erlan Kanalimov bılım alu üşın jaǧdai jasauǧa jauapty Bılım basqarmasyna eskertu jasady. Hatşy mektep direktory qūjattarǧa qol qoimas būryn qūrylys sapasy boiynşa barlyq eskertulerdı habarlap, olardyŋ joiyluyn talap etuın ūsyndy. №28 mektep direktory Tatiana Brusevich 2019 jyly tūrǧyzylǧan mektepke japsarlas qūrylysqa qatysty söz qozǧap, eşqandai qūjatqa qol qoimaǧanyn aitty. Komissiia qūrylyp, kemşılık joiylmaǧandyqtan, qūjattarǧa qol qoiylmaǧan.
Mäslihat hatşysy eger qūqyq belgıleitın qūjattar bolmasa, qazırgı uaqytta mekteptıŋ būl japsarlas qūrylysty qalai paidalanyp jatqandyǧy turaly sūrady. Būl – paradoks, ǧimarat balansqa qabyldanbaǧan, bıraq paidalanylyp jatyr. Üş jyl ötse de, bärı sol qalpynda.
E.Kanalimov qazır obektılerdı kımnen kım qabyldaǧany maŋyzdy emes ekenın, basşynyŋ auysqanyna nemese basqa da syrtqy jaǧdaiǧa qaramastan, bastysy barlyǧy bıryŋǧai tärtıptı, bıryŋǧai talaptardy saqtau maŋyzdy ekenın atap öttı. Qalanyŋ bükıl mektepterı tekserılıp, barlyq aqaular anyqtalyp, joiylǧan bır kezeŋ bolǧan. Ol Bılım basqarmasyna deputattardyŋ qatysuymen jūmys komissiiasyn qūrudy, barlyq mektepterdıŋ qūqyq belgıleitın qūjattaryna tekserıs jürgızudı, olardyŋ ädılet organdarynda tırkeluınıŋ boluyn anyqtaudy ūsyndy. Japsarlas qūrylystardyŋ kemşılıktermen tapsyrylatyny jäne ǧimarattar ūzaq uaqyt boiy qūjatsyz paidalanylatyny – jol beruge bolmaityn jaǧdai. Mäsele mynada, eger fors-major tuyndasa, qandai da bır kütpegen jaǧdai oryn alsa, būǧan kım jauapty bolady?
E.Kanalimov mektepterge japsarlas qūrylystarǧa qatysty bırqatar problemalyq mäselelerdı atap öttı. Mäslihat hatşysynyŋ pıkırınşe, ǧimarattardy qabyldau mehanizmın äzırleu qajet. Būl rette qatysuşylardyŋ äreketı kelısılmegen bolyp otyr. Memlekettık qabyldau barysynda japsarlas qūrylys salu boiynşa tehnikalyq qadaǧalau, avtorlyq qadaǧalau tarapynan nege eskertuler bolmady degen sūraq tuyndaidy, osy üş jylda aqaulardy joiu kestesın jasauǧa bolatyn edı. Josyqsyz qūrylys saluşylardyŋ qaisysy sot boiynşa jauapqa tartyldy?
Tūraqty komissiianyŋ töraǧasy Altynşaş Tabuldinanyŋ pıkırınşe, tüpkılıktı nätijege eŋ aldymen müddelı boluy tiıs mektep direktorlarynan jauapkerşılıktı alyp tastauǧa bolmaidy, tiısınşe, olar jaǧdaidy baqylap, soŋynda qynjylarlyq nätije bolmau üşın qūrylystyŋ basynan bastap kemşılıktı körsetıp otyruy tiıs. Bügıngı taŋda japsarlas qūrylystardyŋ eleulı būzuşylyqtarmen tapsyrylǧandyǧy direktordan da, Bılım basqarmasynan da jauapkerşılıktı joimaidy.
Naqty tapsyrmalar: ūsynystar men talaptar
E.Kanalimov belgılengen merzımde mäslihatqa Bılım basqarmasy, mektep direktory, avtorlyq jäne tehnikalyq qadaǧalau basşylyǧy jäne Qūrylys basqarmasy qol qoiǧan, kemşılıkterdı joiudyŋ naqty merzımı körsetılgen kestenı ūsynudy sūrady. Bügınde 11 japsarlas qūrylystyŋ 5-euıne eskertu joq, 6 qūrylys boiynşa eleulı kemşılık anyqtalǧan.
18 eskı mektep boiynşa mäseleler bar, olardy da şeşu qajet. №2 mektep pen ukrain mektebıne qatysty, būl mektepterdı būzu jäne jaŋa ǧimarattar salu turaly ūsynys boldy. Japsarlas qūrylys salu mümkın emes eskı mektepter bar. Bes jyldyq kezeŋge jaŋa mektepter salu josparlanǧan, al eskı mektepter turaly ūmytylyp otyr, olarda da balalar oqidy.
Q.Senǧazyev tozu paiyzyn sapaly anyqtau üşın geologiia, jerı, topyraǧy jäne t. b. eskere otyryp, barlyq eskı mektepterge keşendı zertteu jürgızudı ūsyndy. Barlyq mektep boiynşa aqau aktılerı bar. Olar 2008 jyly №6 mektep ǧimaraty qūlaǧan jaǧdaidan keiın jasalyp, qol qoiylǧan.
Mäslihat hatşysy mektepter men özge de äleumettık infraqūrylymdardy eskerusız, oilastyrylmai köppäterlı tūrǧyn üi keşenderı (KTK) salynbauy üşın kompaniialardyŋ özderı talaptarǧa säikes üilerdıŋ janyna mektep saluyn közdeitın qūrylys reglamentın qaita qaraudy ūsyndy. Suly-jasyl bulvarda «Atlant» KTK salynuda, onda 10 myŋǧa juyq tūrǧyn tūratyn bolady. Būl KTK balalary qaida oqidy? QR İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgı Qūrylys jäne tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq ısterı komitetı KTK jäne onyŋ janynan bırqatar äleumettık infraqūrylym obektılerın salu turaly ūsynysty qoldady, aǧymdaǧy jyldyŋ qyrküiek aiynda özgerıster engızıledı.
A.Tabuldina mektepterdıŋ mūndai jai-küide qabyldanuy basqarmalardyŋ salǧyrttyǧynan bolatynyn atap öttı. Deputat osy mäselelerge qatysty joldanǧan qūjattardy, hattardy, josyqsyz qūrylys saluşylarǧa qatysty qabyldanyp jatqan şaralar turaly mälımettı mäslihatqa ūsynudy sūrady.
Tüiındep aitqanda, qala tūrǧyndary da mäslihat deputattarymen bırge megapolistegı nysandar qūrylysynyŋ barysyn baqylai alsa, qūrylys prosesıne jedel qoǧamdyq monitoring jürgızıp, qandai da bır būzuşylyq anyqtalǧan jaǧdaida «halyq baqylauşylary» dereu tiıstı oryndarǧa habarlasa deimız.
Gülşat SAPARQYZY
