Qoǧam

Balanyŋ qūlauyna kım kınälı?

Keşkılık uaqytta teledidardan jaŋalyqtardy tyŋdap otyryp: «Bügın üş jasar säbi 4-qabattan qūlap, köz jūmdy», «Keşe 2-qabattan qūlaǧan bala auyr jaraqatymen auruhana tüstı» degen jaǧymsyz aqparattardy jiı estitın boldyq. Tıptı qaibır jyly elordanyŋ özınde 17 balanyŋ terezeden qūlau oqiǧasy tırkelgen. Sonda deimız-au, būǧan kımdı kınälaimyz? Salǧyrttyq tanytqan ata-anasyn ba, köpqabatty üilerdı salǧan qūrylysşylardy ma, älde bala ölımıne jol bergen ülkenderdı jazalauǧa qauqarsyz zaŋymyzda ma? Qiyn saual.

Janyŋdy auyrtatyny, el aman, jūrt tynyşta jazyqsyz qanşama bala qyrşynynan qiylyp, ia bolmasa mügedek bolyp qaluda. Ne ısteu kerek? Qol qusyryp qarap otyrǧannan mert bolyp jatqan balaqailardyŋ sany azaia ma? Keşe osynau tüitkıldı mäselenı Mäjılıs deputattary da batyl köterdı. Halyq qalaulylary bala ölımın azaitu üşın osy kezge deiın jıberılgen kemşılıkterdı boldyrmaudyŋ jolyn nūsqady. Qoş delık.
Qatty alaŋdatarlyǧy, balalardyŋ köpqabatty üilerdıŋ terezesınen qūlap, qaiǧyly jaǧdaiǧa ūrynu oqiǧalary jyldan-jylǧa köbeiıp barady. Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ mälımetı boiynşa soŋǧy 5 jylda osyǧan qatys­ty sūryqsyz statistikany oqysaŋ, jaǧaŋdy ūstaisyŋ. Mynany oqyp körıŋızşı: 2014 jyly 24 bala terezeden qūlap, köz jūmsa, 10 bala jaraqat alǧan. 2015 jyly 25 bala opat bolsa, 7 bala jaraqat alypty. 2016 jyly qaitys bolǧan balalardyŋ sany – 21, jaraqattanǧany – 2. 2017 jyly 31 bala bū düniemen qoş aitysyp, 245 bala jaraqat alǧan. 2018 jyly 37 bala qaitys bolyp, 141 bala zardap şegıptı. 2019 jyldyŋ qaŋtar-aqpan ailarynda ǧana 6 bala osyndai qaiǧyly jaǧdaidyŋ saldarynan auyr jaraqat alǧan.
Eŋ aldymen ata-analardyŋ salǧyrt­tyǧy, jauapsyzdyǧy bala ölımıne äkelıp soqtyruda. Üiınde jas balasy bar tūrǧyndar terezenıŋ aşylatyn bölıgıne arnaiy qūrylǧy ornatpaidy. Onyŋ ornyna şybyn-şırkeiden qorǧaityn tor qoiady, köbınese sol tor bala ölımıne sebepşı bolyp jatady. Masadan özın qorǧaǧan jandar balasyn ölımnen nege qorǧamaidy? Ekınşıden, köpqabatty üilerdıŋ 2-nşı jäne odan joǧary qabatyndaǧy päter tūrǧyndaryna balanyŋ qūlauyna tosqauyl bolatyn qūrylǧylar ornatudy mındetteu kerek. Üşınşıden, moskittık torlardyŋ balanyŋ qūlauyna jol bermeitın türın jasap şyǧaruǧa bolady. Būl – deputattardyŋ ūsynystary. Taǧy bır mäsele, köp ata-analar balasyn qarausyz qaldyryp, ömırıne qauıp töndırgenı üşın Qylmystyq kodekstıŋ 119-baby boiynşa qataŋ jazaǧa tartylatynyn da eskere bermeidı. Mäselen, osy baptyŋ 3-tarmaǧynda säbilıgıne qarai kömeksız qalǧan adamnyŋ ölımıne äkelıp soqqan ıs-äreketı üşın 3 jyl merzımge deiın bas bostandyǧynan aiyrylatyny taiǧa taŋba basqandai etıp jazylǧan.

Taǧyda

Tölen Tıleubai

«Astana aqşamy» gazetınıŋ şef-redaktory

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button