Jazda bärımız demalysqa şyǧyp, janūşyryp demalatyn jer ızdeimız. Sebebı, 2-2,5 aiǧa sozylatyn mausymda demalys aimaqtaryndaǧy baǧa bırden bırneşe esege «sekırıp» ketedı. Onyŋ üstıne oryn tappaisyz. İä, iä, senbeseŋız, Balqaşqa baryp, bärın öz közıŋızben körıŋız. Bır ǧana Balqaştyŋ mysalynda osy mäselenı barynşa aşyq taldap köreiık.
Balqaşqa qalai baruǧa bolady?
Qazaqstandaǧy eŋ üzdık, eŋ tartymdy 10 turistık aimaqqa kıretın Balqaş kölınıŋ tabiǧaty tamaşa-aq. Jazda Balqaşqa suǧa şomyluǧa elımızdıŋ tükpır-tükpırınen, tıptı şetelderden myŋdaǧan turister aǧylady. Jazǧy mausymda şamamen 80-90 myŋ adam Balqaşta demalady degen resmi derek te bar. Alaida Balqaşqa jetu – azaptyŋ azaby. Astanadan Balqaşqa deiın şamamen 600 şaqyrym jer, avtokölıkpen barsaŋyz 7-8 saǧatta äzer jetesız. Astana-Qaraǧandy baǧytyna avtobanmen lezde jol jürıp, 2-2,5 saǧatta Qaraǧandyǧa ılıgesız. Al Qaraǧandy-Balqaş-Almaty baǧytyndaǧy avtobannyŋ qūrylysy 2019 jyly bastalǧanymen, 60 paiyzy ǧana salynyp bıtken. Jiı-jiı kezdesetın ainalma joldar dıŋkeletıp-aq jıberedı. Astanadan avtobuspen şyqsaŋ, 9 saǧat jürıp, jolsoqty bolyp, Balqaştan tüsesıŋ. Aitpaqşy, jyldam jüretın motosiklmen de ekı aralyqqa 9 saǧatta jetuge bolady. «Astana-Balqaş» baǧytyndaǧy poiyzǧa mınseŋız, 1 täulıkte qalaǧa jetesız. Poiyzdyŋ plaskart vagonynda 1 bilettıŋ qūny – 3500 teŋge, kupede – 5000-5500 teŋge, arnaiy vagonda – 10 000 teŋge. Būl endı baratyn jolyŋyz turaly aqparat.
Qazaqstandaǧy eŋ üzdık, eŋ tartymdy 10 turistık aimaqqa kıretın Balqaş kölınıŋ tabiǧaty tamaşa-aq. Jazda Balqaşqa suǧa şomyluǧa elımızdıŋ tükpır-tükpırınen myŋdaǧan turister aǧylady. Jazǧy mausymda şamamen 80-90 myŋ adam Balqaşta demalady degen resmi derek te bar
Qonaqüiler qūny qanşa?
Ärine, vokzalda poiyzdan tüsken soŋ, toqtaityn qonaqüi ia bolmasa demalys oryndaryn ızdeisız. Qalaǧa bırınşı ret barǧan adam turizm asa damymaǧan şaǧyn qalada eŋ aldymen smartfonynyŋ kömegıne jügınedı. Guglden «Doma otdyha Balhaşa» dep jazsaŋyz, demalatyn jerler qaptap şyǧa keledı. Olardyŋ denı köldıŋ oŋtüstık-şyǧys bölıgındegı Şūbartübek kentı men Toraŋǧylyq auylynda ornalasqan. Būl – demaluǧa öte yŋǧaily, köldıŋ jaǧasynda jūmsaq qūmy bar, şaǧyn infraqūrylymy damyǧan aimaq. Bır ǧana Toraŋǧylyq auylyna jaqyn jerde 15-ke juyq demalys oryndary bar. Odan keiın, Şūbartübekte 10 qonaqüi men demalys bazasy jūmys ısteidı. Qonaqüilerdegı bır orynnyŋ qūny 2500 teŋgeden bastalyp, 45 000 teŋgege deiın barady. Demek, servis te sol baǧasyna qarai, ärtürlı degen söz. Mysaly, Şūbartübek şipajai kentındegı «Dosjan» atty demalys üiıne bır kün tūrudyŋ qūny erlı-zaiyptylarǧa bır balasymen bırge 40-45 myŋ teŋgenıŋ kölemınde bolady. «Nege sonşalyqty qymbat?» dep taŋ qalasyz. Sebebı, Balqaştyŋ janyndaǧy köldıŋ ainalasynda joq ūsaq qūmdy jaǧajai, jaily da tynyş bölmeler, tennis korty, trenajer zaly, jaǧajaidaǧy futbol men voleibol, fin jäne orys monşasy, jazǧy kinoteatr, bi bileitın alaŋ, jaǧajaidaǧy meiramhana osy demalys üiınde ǧana bar. Ärine, baǧa qymbat deseŋız, odan arzandau, 7000-10000 teŋgenıŋ qonaqüilerın de tez tabasyz. Balqaşqa jaqyn jerde Barkovskii audanynda da 1 täulıkke 15 000 teŋgege öte jaily qonaqüilerdı tabuǧa bolady. Iаǧni, demalys ornynyŋ jaǧalaudan alys-jaqyndyǧy, demaluşylarǧa jasalatyn jaǧdai, servistıŋ deŋgeiı de baǧaǧa äser etedı.
«Balqaştyŋ janyndaǧy kölge barsaŋ, ol jerdıŋ suy taza emes, ärı jaǧasynda qūm joq. Dūrystap, alaŋsyz, demalamyn deseŋ, Toraŋǧylyqtaǧy ia bolmasa Şūbartübektegı demalys üilerı bar. Äi, bıraq ol jaqta oryn joq. Suǧa şomylatyn mausymnyŋ naǧyz qyzatyn kezı – şılde, tamyz ailary. Ötkende 10 şıldede Almatydan dostarym kelıp, Toraŋǧylyqtan demalatyn jer ızdedık. Telefondaryn tauyp alyp, oryn sūrap edık, 20 mausymǧa deiın servisı myqty demalys üilerınıŋ bırde-bırınde oryn joq ekenın aitty. Būl jaqqa köbınese aqşasy köp adamdar, şeneunıkter mamyr, mausym ailarynda tapsyrys berıp, barlyq oryndy satyp alady» dep Balqaşta tūratyn synyptasym Almat qazırgı kezde oryn tabudyŋ qiyndyǧyn tüsındırıp berdı.
Jol saluşylardyŋ şalaǧailyǧy
Toraŋǧylyq demekşı, osy jazda qūrylysy jürgızılıp jatqan Qaraǧandy-Balqaş-
Almaty tas jolynda şu şyqqanyn jūrttyŋ bärı bıledı. Ala jazdai tabysynan qaǧylatynyn oilaǧan käsıpkerler Toraŋǧylyqtyŋ tūsynda avtobannyŋ būrylysyn saludy talap ettı. Rasynda da, avtoban qūrylysyn jobalaǧandar Toraŋǧylyqqa būrylatyn joldy salmai, demaluşylar turistık mekenge 15 şaqyrym jermen ainalyp keluge mäjbür bolǧan. Mūndai jaǧdaida künnıŋ ystyǧynda şarşap kele jatqan demaluşylar Toraŋǧylyqty ızdemei, joldaǧy basqa demalatyn jerlerge ötıp ketetını anyq. Alaida, käsıpkerler men saiahattauşylar qanşa aiqailaǧanymen, avtobandy saluşylar «būrylys salu joldyŋ qauıpsızdıgıne äser etedı» dep ötınıştı qanaǧattandyrmaǧan. Ol ol ma, Balqaş pen Toraŋǧylyq auylynyŋ arasyn jalǧaityn 7 şaqyrym jolǧa da asfalt töselmegenı janyna batady. Joldyŋ kesırınen demaluşylardan qaǧylǧan jūrt baǧany 2-3 esege deiın köterıptı desedı.
Baǧa qyzmet körsetuge sai kele me?
Balqaştaǧy suǧa şomylu kezeŋı mausym aiynyŋ ortasynda bastalyp, qyrküiekke deiın sozylady. Qazırgı kezde köldıŋ jaǧalauynda ūzyn-sany 50-ge juyq demalys oryndary bar. Sonyŋ ışınde 10 şaqtysy ǧana Balqaş qalasynda ornalasqan. Bırden baiqalatyny, būl jerdegı şaǧyn qonaqüilerde, demalys nüktelerınde bäsekelestık joq. Baǧa «ūşyp» tūr. Bır şaǧyn qonaqüidıŋ bölmesın 7000-10000 teŋgege jalǧa alasyŋ. As-suy da qymbat. Mysaly, jai ǧana şai ışuge tättı bälış satyp alsaŋ, 1500-2000 teŋgeŋdı şytyrlatyp sanap beresıŋ. Baǧa qyzmet körsetu sapasyna sai kelmeitının aityp, keluşıler ji-jiı şaǧymdanyp jatady. Ärine, bızdıŋ aitqanymyz ben jazǧanymyz bır basqa, sızdıŋ körgenıŋız bır basqa bolyp ta şyǧuy mümkın. Sol üşın, myŋ ret estıgenşe, bır ret körgen artyq degendei, öz közıŋızben körıp qaityŋyz.
