Jaqynda Astana qalasy Tılderdı damytu jäne arhiv ısı basqarmasynyŋ qoldauymen «Bilimmen bólis» jobasy bastaldy. Onyŋ aiasynda şeteldıŋ aldyŋǧy qatarly oqu oryndaryn bıtırıp kelgen, aitary bar azamattar qazaq tılınde tegın leksiia oqidy. Atalmyş jobanyŋ būǧan deiın ekı jiyny ötkızılıp, onda «Bolaşaq» baǧdarlamasynyŋ tülekterı Şyŋǧys Mūqan men Saiasat Nūrbek öz bılımderımen bölısken-dı.
– Būl bastamanyŋ avtory Nūrmūhamed Baiǧaraev – byltyr Ūlybritaniianyŋ Lankaster universitetın jobalardy basqaru mamandyǧy boiynşa tämamdaǧan «bolaşaqtyq». Joba turaly ideiasy oqyp jürgen kezde pısıp jetılıptı.
Men salyq töleuşılerdıŋ aqşasyna oqyp keldım. Elge oralǧan soŋ sol bılımımdı nege salyq töleuşılermen tegın bölıspeske dep oiladym. Bastapqyda Facebook-te «Share knowledge» («Bılımmen bölıs») degen klub qūrsaq pa degenbız. Bıraq, ökınışke qarai, äleumettık jelıdegı köp närse tek «laikpen» şektelıp, söz küiınde ǧana qalyp ketetını ras. Sondyqtan jastardy ülken zaldarǧa jinap, därıs retınde ötkızudı şeştık, – deidı ol.
Jaŋa jobanyŋ ūstanǧan maqsaty bırneşeu. Bırınşıden, ūiymdastyruşylar qazırgı qazaq jastarynyŋ bılımge degen közqarasyn özgertıp, qūlşynysyn arttyrudy qalap otyr. Nūrmūhamedtıŋ aituynşa, soŋǧy buynnyŋ ökılderınde kliptık sana qalyptasqan. Iаǧni köp ūl-qyzdar aqparatty tek üstırt qabyldaidy. Olar üşın bükıl mälımetterdıŋ közı – Instagram men Vkontakte. Al būl äleumettık jelılerdıŋ közdegenı oiyn-sauyq bolǧandyqtan, jastardyŋ şynymen maŋyzdy taqyryptarǧa qatysty bılımı aqyryndap azaiyp bara jatyr. Joba arqyly sol närsenıŋ ornyn toltyryp, bılımdı qūndylyq türınde taratu közdelgen. Ekınşı mūrat – qazaq tılındegı sapaly kontenttı köbeitu. Būl tūrǧyda Nūrmūhamed mynadai derekterdı mysalǧa keltırdı:
– Qandai da bır tılde söileitın adamdardyŋ sany maŋyzdy emes, ol tıldegı aqparat sapaly boluy kerek. Mäselen, Scopus atty älemdık ǧylymi eŋbekter bazasy bar. Soŋǧy uaqytta ondaǧy qytai ǧalymdary maqalalarynyŋ sany amerikalyqtardıkınen asyp kettı. Olar öz eŋbekterın oqylymdy bolu üşın aǧylşyn tılınde jariialauǧa mäjbür.
Öitkenı aǧylşyn tılınde sapaly kontent köp. Sol siiaqty, bızge de qazaqşa kontenttıŋ sapasyna män beru qajet. «Qazaq tılın körkeiteiık» dep keude soǧa bergennen eş paida joq, onyŋ ornyna kışkentai bır dünie bolsa da, şynymen paidaly närsenı qazaqşa bölısken abzalyraq.
Äŋgıme barysynda Batystaǧy bılımnıŋ nelıkten bızdegıden sapalyraq baǧalanatyny jönındegı pıkırın sūraǧan edık. Ol mūnyŋ sebebın bılım jüielerındegı aiyrmaşylyqpen bailanystyrdy:
– Jaqynda bır kısıden estıp qaldym. Bızdegı joǧary oqu oryndarynda «Ruhani jaŋǧyru» degen pän oqu baǧdarlamasyna engızılgen eken.
Onyŋ qandai mamandyqqa naqty qatysy baryn tüsınbedım. Al Europa universitetterınde ideologiiaǧa qatysty bırde-bır pän joq, studentter tek qana özderınıŋ mamandyǧyna tıkelei qatysy bar mamandyqtardy ǧana oqidy.
Söz soŋynda N.Baiǧaraev «Bilimmen bólis» jobasynyŋ aldaǧy jiynynda memleket jäne qoǧam qairatkerı Älihan Bäimenov därıs oquy mümkın ekenın aitty. Spiker naqtylanǧanda, jarnamasy äleumettık jelıde jariialanady. Qonaqtarǧa esık aşyq, kıru tegın. Barlyq därıstıŋ beinenūsqalary Youtube jelısınde saqtalady.
Botagöz MARATQYZY
