Bügıngı taŋda öskeleŋ ūrpaqty tärbieleu – ata-ananyŋ, qoǧamnyŋ jäne eŋ bastysy ūctazdardyŋ enşısınde. Sapaly bılım beru mäselesı tek qana bılım beru salasyn emes, bükıl eldı alaŋdatady. Sebebı bolaşaqtyŋ jarqyn boluy bügıngı bılım jüiesınıŋ myqtylyǧymen anyqtalady.
Jaŋa zaman talabyna sai bolu üşın talpynys kerek. Men de köptegen ärıptesterımdei, Elbasy taǧaiyndaǧan «Bolaşaq» halyqaralyq baǧdarlamasyna qatysyp, London qalasyndaǧy Brunel universitetınde bılımımdı jetıldırıp, täjıribeden ötu mümkındıgıne ie boldym. Mūnda Qazaqstannyŋ tükpır-tükpırınen jinalǧan oqytuşylar innovasiialyq bılım beru tehnologiiasy jäne oqu täjıribiesın jaqsartu baǧdarlamasy boiynşa bılıkterın arttyruda. Baǧdarlama oqu prosesın ūiymdastyru, basqaru, bılım beru ädısterı, studenttermen jūmys ısteu, özdıgınen bılım aludy jetıldıru, käsıbi damu, bılım beru stretegiiasy, zertteu jūmysyn jürgızu, maqala jazu jäne şeteldık basylymdarda şyǧaru siiaqty bırneşe baǧytty qamtidy. Oqu barysynda türlı ekskursiialar da ūiymdastyrylady.
Brunel – halyqaralyq deŋgeidegı, Londonnyŋ batysynda ornalasqan köne universitet. Ol HIH ǧasyrdaǧy önerkäsıp revoliusiiasynyŋ basty tūlǧasynyŋ bırı, jaŋaşyl, ǧalym, injener İzambard Bruneldıŋ atymen atalady. Universitet janyndaǧy biznes mektep ötken jyly «Eŋ üzdık biznes mektebı» ataǧyn jeŋıp alǧan. Ärine, aǧylşyndardan üirenerımız älı de köp. Degenmen, erekşe män berıp, oi tüigen artyqşylyqtaryna toqtala ketelık.
Ūlybritaniia universitetterınde sabaqqa qatysu mındettı emes. Būl elde studentter öz erkımen bılım alatyn ızdenımpaz, öz betınşe şeşım şyǧara alatyn, öz bolaşaǧyna jauap bere alatyndai boluy tiıs. Studentterge baǧyt beru üşın oqytuşylar da ūdaiy ızdenıste boluy kerek. Qazırgı uaqytta ǧalamtor arqyly barlyq saladaǧy aqparattarǧa qol jetkızuge bolady. Ärkım ǧylymnyŋ, tehnikanyŋ, mädeniettıŋ, saiasi ömırdıŋ qandai da bır salasynan jüielı türde tanym kökjiegın keŋeitetın bolsa, ony ornymen qoldana bıletın bolsa köp närsege qol jetkızedı. Ökınışke qarai, sanaly türde bılım alu, ony şyǧarmaşylyq deŋgeide ıske asyru köp adamnyŋ qolynan kele bermeidı. Sol sebeptı, bılımdı basqaru mäselesı qazırgı uaqytta köptegen ǧalymdardy oilandyruda.
Jaŋaşyl pedagogikalyq ädısterdı üirenu bızdıŋ Angliiadaǧy künderımızdıŋ mänın aşty desek bolady. Universitettıŋ erekşelıgı tek qana akademiialyq bılım berıp qana qoimai, studentterdı biznes ömırge beiımdeidı. «Business life» baǧdarlamasy jastardy jūmysqa maşyqtandyru üşın ärı qazırgı kezdegı käsıporyndar sūranysyna negızdelıp jasalǧan baǧdarlama. Oǧan studentter qalauy boiynşa tırkeledı. Kommunikasiia, iaǧni öz oiyn erkın jetkızu, toppen jūmys ısteu, taldau men zertteu, şeşım şyǧaru, öz ıs-äreketın josparlau, jaŋa özgerısterge tez beiımdelu sekıldı qabıletterdı ūştaityn arnaiy ıs-şaralar ūiymdastyrady, ırı käsıporyndardan mamandar kelıp oi-pıkırlerımen almasady.
Taǧy da bır oilandyratyn mäsele – studentterdıŋ jūmysyn baǧalau ädısı. Būl universitette är pännıŋ emtihanyn tekseruge pän oqytuşysynan bölek, taǧy da bır oqytuşy taǧaiyndalady. Oryn alǧan olqylyqtar bolsa, bırlese otyryp şeşedı. Şarua mūnymen tügesılmeidı. Būdan keiın jūmystardy aldyn ala taǧaiyndalǧan top tekseredı. Söitıp, bırneşe tekserısten ötkennen keiın ǧana soŋǧy naqty baǧasy anyqtalady. Būl öz kezegınde studentter jūmysyn teksergende ädıldıkke, jan jaqty baǧalauǧa mümkındık beredı jäne kelısıp pışken şeşımge studentter tarapynan da köp uäj tuyndamaidy.
Taǧy bır taŋǧalatyny, universitette «feedback», iaǧni kerı bailanys öte jaqsy jolǧa qoiylǧan. Studentterdıŋ barlyq jūmystaryna auyzşa nemese jazbaşa kerı bailanys berıledı. Eger qatelıkterı bolsa aitylady, öte jaqsy jasalǧan jūmystar da talqylanady. Ol studenterge öz jūmystarynyŋ jaqsy jaqtaryn anyqtauǧa, ony ärı qarai damytuǧa mümkındık beredı. Iаǧni, studentter oqytuşylardyŋ qanşalyqty käsıbi maman ekenın bıledı.
Taǧylymdama barysynda är türlı bılım beru tehnikasy men ädısterın de meŋgerıp jatyrmyz.Alǧan täjıribiemızdı özımızdıŋ ärıptesterımızben bölısıp, ūlttyq erekşelıgımızge qarai jetıldıre bermekpız.
Ämina UAISOVA,
Abylaihan atyndaǧy Halyqaralyq qatynas jäne älem tılderı universitetınıŋ aǧa oqytuşysy, «Bolaşaq» stipendianty
