Allanyŋ Astanadaǧy aq üiın aşu saltanatyna qatysqan Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ aituynşa, osydan bırneşe jyl būryn bas şaharda jaŋa meşıt salu mäselesınıŋ kün tärtıbıne qoiyluy maqsattan tuǧan bastama bolatyn. Osyǧan orai, 2009 jyldyŋ 29 mausymynda Prezidenttıŋ tapsyrmasymen bolaşaq ǧajaiyp ǧibadathananyŋ ülgısı jasalyp, qūrylys orny belgılengenı esımızde. Arada bır jyl öter-ötpesten-aq nysannyŋ alǧaşqy qazyǧy qaǧyldy, ırgetasy qalandy. Keiınırek Memleket basşysynyŋ ūsynysy boiynşa bas meşıtke şyǧystyŋ ūly oişyly, aqyny ärı filosofy Qoja Ahmet Iаsauidıŋ qūrmetıne «Äzıret Sūltan» atauy berıldı. Endı, mıne, elorda künın elımız merekelep jatqan künı Astananyŋ bel ortasynda aǧyp jatqan Esıldıŋ oŋ jaǧalauynan elımızde teŋdesı joq meşıt isı mūsylmanǧa esıgın aiqara aşty.
Taǧy bır aita keterlıgı, ötken jyly 7 jeltoqsanda Elbasy meşıttı salu barysymen tanysyp, onyŋ aşylu räsımın 2012 jyldyŋ 6 şıldesınde – elorda künın merekeleu aiasynda ötkızuge tapsyrma bergen edı. Keşegı ötken Astana toiynyŋ aişyqty sätı de sol boldy. Qasiettı jūma künıne orailas kelgen saltanatty räsımde Memleket basşysy Astana künı aituly uaqiǧamen bastalǧanyn jetkızıp, nysannyŋ maŋyzdylyǧyna toqtaldy.
«Elordada eŋselı, ülken bır meşıt aşylyp otyr. Osy jarqyn jaŋalyqpen jäne Astana künımen barşaŋyzdy şyn jürekten qūttyqtaimyn! Tört mūnaraly sändı jäne säulettı zäulım meşıttıŋ «Äzıret Sūltan» dep ataluy beker emes. Būl – kezınde küllı qazaqqa ruhani ortalyq bolǧan Türkıstannyŋ ruhy endı elordamyzda jaŋǧyrady degen söz. Ǧūlama babamyz Qoja Ahmet Iаsauidıŋ Türkıstandaǧy kesenesı osylai atalatynyn barşaŋyz bılesızder. Endı Astananyŋ da öz «Äzıret Sūltany» bar. Meşıttıŋ Täuelsızdık daŋǧylynda, Beibıtşılık jäne kelısım, Täuelsızdık sarailarynyŋ ortasynda ornalasuynyŋ da mänı bar. Bügıngı oqiǧa – elımızdıŋ imandylyqqa bet būryp, jamaǧattyŋ köbeiuınıŋ aiǧaǧy.
Adamgerşılıkke şaqyryp, ızgılıkke ündeitın meşıt sanynyŋ artuy dınmen bırge qoǧamnyŋ da dıŋgegın nyǧaitady. Sondyqtan, asyl dınımızge qoldau körsetu – bızdıŋ eldık paryzymyz. Būl elımızdegı eŋ ülken meşıt bolyp sanalady. Ait namazyn on myŋ adamǧa deiın oqi alatyn orasan zor meşıt endı ekı apta qalǧan oraza aiy qarsaŋynda tamaşa tartu boldy dep oilaimyz. Quanyş ūzaǧynan süiındırsın, aǧaiyn!» dedı Elbasy.
Memleket basşysy sonymen qatar mūsylmandardy imandylyqqa şaqyratyn Alla üiınıŋ bügıngı qoǧamdaǧy salmaǧyn, töl dınımızdıŋ artyqşylyǧy men aqiqatyn äŋgımeledı: «Meşıt qaşannan da ılım men bılım, tärbie men taǧylym, iman ordasy bolyp sanalady. Qasiettı hadiste «Är mūsylman tal besıkten jer besıkke jetkenşe bılım ızdesın» delıngen. İslam eşqaşan ǧylymǧa qarsy bolmai, qaita talai jaŋalyqtyŋ aşyluyna yqpal etkenı mälım.
Ǧasyrlar boiy ädet-ǧūrpymyzben ündesken İslamda adam bolmysyna jat eşqandai ūstanym joq. Haq dınımız – barşa adamzatqa jıberılgen bırlıktıŋ dını. Qazırgı uaqyt dınnıŋ sauatty türde örkenietpen ūştasuyn talap etedı. Bız osyny qoldaimyz. «Äzıret Sūltan» tek qūlşylyq orny ǧana emes, būl meşıtte kıtaphana, bılım aluǧa arnalǧan därıshanalar bar.
Iаǧni, jaŋa meşıt ırı ruhani jäne mädeni-aǧartuşylyq ortalyǧy bolady degen söz. Bız – älemdık dın basşylarynyŋ tört sezın Astanada ötkızgen elmız. Qūran sözıne adaldyq tanytyp kelemız. İslam yntymaqtastyǧy ūiymynyŋ töraǧasy retınde elımız küllı ümmet müddesıne laiyqty jol ızdestırıp jür».
Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ aituynşa, Ūly Abaidyŋ «Adamnyŋ balasy – bauyryŋ» degen sözıne sai tabiǧatynan tolerantty halyqpyz. Paiǧambarymyz da dınde şekten şyqpau abzal dep ügıttegen. «Endeşe, bız sol ülgılı ürdısterden ainymaiyq. Bız Täuelsızdıktı jariialaǧannan keiın qūlap bara jatqan dınımızdı qaitadan tık tūrǧyzdyq. 3 myŋǧa jaqyn meşıt jūmys ısteidı. Meşıtke köp halyq, äsırese, jastar baratyn boldy. İmandylyqqa bet būryp, elınıŋ bırlıgın, halqymyzdyŋ bolaşaǧyn bırge tılesek, tılegımız oryndalady. «Äzıret Sūltan» meşıtı halqymyzdyŋ ruhani qūndylyǧyn nyǧaituǧa qyzmet etedı dep senemın» dep, sözın jalǧady Memleket basşysy..
Täuelsızdık daŋǧyly men Qaldaiaqov köşesınıŋ qiylysynda, Beibıtşılık jäne kelısım saraiynyŋ, Täuelsızdık saraiy men «Qazaq Elı» monumentınıŋ janynda ornalasqan meşıtte bır mezgılde bes myŋ adamǧa deiın, al mūsylman merekelerınde on myŋ adamǧa deiın qūlşylyq etıp, namaz oqi alady. Nysannyŋ ışkı bölıkterı islamnyŋ klassikalyq ülgısı, sondai-aq, qazaqtyŋ dästürlı oiu-örnekterı men sändık elementterı negızınde ärlenıp, bezendırılgen.
Qabyrǧa örnekterı Qasiettı Qūran aiattary men Mūhammed Paiǧambardyŋ hadisterınen alynǧan jazulardan tūrady. Osy uaqytqa deiın mälımdegenımızdei, ǧimarattyŋ jalpy audany – 17 700 şarşy metr. Üş qabattan tūratyn meşıtte ǧibadathanalar, neke qiiu räsımın ötkızuge arnalǧan bölmeler, Qūran oquǧa arnalǧan zaldar, meiramhana, as bölmesı, erlerge arnalǧan – 4 myŋ adamdyq, äielderge arnalǧan 1 myŋ oryndyq namaz oqu zaldary, imam, azanşy jäne naib imam bölmelerı, kıtaphana, jalpy sany 130 adamǧa arnalǧan bes därıshana bar. Qūlşylyq mekenı qazırgı älemdık säulet önerınıŋ barlyq talaptaryna sai salynǧan. Onyŋ säuletın klassikalyq ülgıdegı köp deŋgeilı kürdelı qūrylys retınde baǧalauǧa bolady. 1860 şarşy metrdı qūraityn vestibiul au- dany özınıŋ auqymdylyǧymen qyzyqtyrady. Ǧimarattyŋ ves- tibiul kümbezınıŋ diametrı 15,2 metrdı qūraidy. Al meşıttıŋ bas kümbezınıŋ biıktıgı 51 metr bolsa, diametrı – 28 metr. Ony jiekteuşı kümbezder sany 8 bolsa, olardyŋ diametrlerı – 10,45 jäne 7,6 metr, al biıktıkterı säikesınşe – 33, 46 jäne 25,25 metr. Meşıttı tört mūnara tolyqtyra tüsedı. Olardyŋ ärqaisysynyŋ biıktıgı – 77 metr. Al tabiǧi materialdardan jasalǧan alyp qaqpalar onsyz da zor meşıttı odan ärı asqaqtata tüsedı.
Jaŋa qūlşylyq ornyn tamaşalap, osynda alǧaşqy jūma namazyn oqyǧan mūsylman qauym meşıtten, rasynda, ūlttyǧymyzdyŋ kelbetıne tän ǧajap sūlulyqty,
bıregei äsemdıktı tanydy. Osy künı meşıtte imandylyqqa ündeitın alǧaşqy uaǧyzdar aitylyp, jūma namazy oqyldy.
Ashat RAIQŪL
