Elımızdıŋ bolaşaǧy jarqyn boluy üşın jūrtşylyqtyŋ densaulyǧy alǧaşqy orynda ekenı anyq. Būl tūrǧyda alǧysy köp mamandyq ielerı – aq halatty abzal jandardyŋ jūmys barysymen tanysu maqsatynda elordadaǧy №1 qalalyq auruhanaǧa at basyn būrǧan bolatynbyz.
AURUHANANYŊ AIаQ ALYSY
Marat Äbuov basşylyq etetın bas qaladaǧy №1 qalalyq auruhananyŋ 90 jyldyq tarihy bar. Mūnda 28 klinikalyq bölım men 34 bölımşe jäne 12 ota jasaityn zal bar eken. Aita ketu kerek, elordadaǧy №1 qalalyq auruhana – elımız boiynşa Almaty qalasyndaǧy 1000 tösektı oryny bar №6 qalalyq auruhanadan keiıngı eŋ ırı medisinalyq mekeme. Al mūnda 600 tösektı oryn qarastyrylǧan. Josparly auruhanaǧa jatqyzudan basqa, būl jerde jedel medisinalyq kömek te körsetıledı. Jansaqtau bölımı 25 kereuetke eseptelıptı. Bügınde auruhana barlyq halyqaralyq standarttarǧa sai, qazırgı zamanǧy tehnikalarmen jabdyqtalǧan. Auruhana R.Qoşqarbaev köşesınıŋ boiyndaǧy jalpy audany 64 200 şarşy metrlık jaŋadan salynǧan osy ǧimaratqa 2011 jyly köşırılıptı. Qazırgı taŋda auruhananyŋ ştatynda 1600-ge juyq bılıktı maman qyzmet
etude, olardyŋ 350-ge juyǧy därıger bolsa, qalǧany medisinalyq personal.
QALALYQ DEŊGEIDEGI TRANSPLANTASİIа
Auruhananyŋ transplantologiia jäne gepatobiliarly hirurgiia bölımşesıne qarai bettedık. Būl bölımşede barlyǧy 30-ǧa juyq maman eŋbek etedı. Onyŋ 7-uı därıger bolsa, 13-ı medbike. Bız barǧan kezde bölımşe meŋgeruşısı Abylai Donbai kün josparyndaǧy kezektı ota jasauǧa ketken eken. Otadan şyqqannan soŋ, Abylai Äbdujapparūlyn bırden sūhbatqa tarttyq.
– Ota sättı aiaqtalsa, boiyŋ jeŋıldep qalady. Alǧa qoiǧan maqsatyŋa jetkendei jaqsy sezımde bolasyŋ. Kündelıktı josparly türde 2-3 nemese kei kezderı 4 adamǧa ota jasaimyz. Jalpy, jospar boiynşa jylyna 1500-dei nauqastyŋ öt jolyna ota jasalady. Mysaly, jaŋa ǧana men öt qapşyǧyn alu otasyn jasadym, – deidı bölımşe meŋgeruşısı sözınıŋ basynda.
Abylai Äbdujapparūlynyŋ aituynşa, öt qapşyǧyn alu otasyn būrynǧy täsıl, iaǧni pyşaqpen tılıp jasaudan görı endoskopiialyq qūrylǧylardyŋ kömegımen laparoskopiialyq ädıspen (halyq arasynda «lazermen jasau» dep atalady) jasau tiımdırek eken.
Emhanalardyŋ joldamasymen kelgen nauqastarǧa ota jasau tegın, al şeteldık azamattarǧa qyzmet körsetu aqyly ekenın aityp ötken bölımşe meŋgeruşısı:
– 2013 jyldan bastap bauyr transplantasiiasymen ainalysudy bastadyq. Ondai ota Qazaqstan boiynşa tūŋǧyş ret osy auruhanada jasalǧanyn aita ketu kerek. 2014 jyldan bastap bızdıŋ bölımşe aşyldy. Bölımşe aşylǧannan berı 21 bauyr jäne 13 büirek transplantasiiasy
jasaldy. Jalpy, elımızde öt joly men bauyry auyratyn nauqastar köp bolǧanmen, donor jetkılıksız. Al Europa elderınde jäne basqa da damyǧan memleketterde donor mäiıtterden alynady. Al bızdıŋ elde mäiıtterden donor alu äbestık bop körınedı. Köp jaǧdaida qaitys bolǧan adamnyŋ dene müşesın donorlyqqa aluǧa tuystary da qarsy bolady. Jalpy, bızdegı nauqas adam ömırden ötken jaǧdaida, onyŋ bas miy jūmys ıstemegenımen, arnaiy apparattardyŋ kömegımen jüregı soǧyp, qaşan apparatty alyp tastamaiynşa, basqa da ışkı organdary jūmys ıstep tūrady. Negızınen, basqa adamdardyŋ janyn aman alyp qalu üşın dınımızde de baqilyq bolǧan adamnyŋ dene müşelerın paidalanuǧa rūqsat etıledı. Mysaly, Belarus elınde 6 aidyŋ ışınde şamamen 80-ge juyq bauyr transplantasiiasy jasalatyn körınedı. Bızde donor jetıspeuşılık ülken sūraq. Mysaly, bır adamnyŋ donorynan jetı adamdy qūtqaruǧa bolady. Būl elımızde endı-endı damyp keledı, – deidı ol.
OTADAN KEIINGI KEZEŊ
Abylai Äbdujapparūlymen sūhbattasqannan soŋ transplantologiia jäne gepatobiliarly hirurgiia bölımşesınıŋ jūmysymen tanysyp, kezekşı därıger, hirurg Säbit Dosanbaevpen bırge palatalarǧa da bas sūǧyp, ondaǧy nauqastarmen tıldesudıŋ de sätı tüstı. Aita ketu kerek, atalmyş bölımşede 20 palata bar bolsa, onyŋ ekeuı aqyly türde qyzmet körsetetın palata eken. Bır palata, negızınen, 2-3 nauqasqa arnalǧan. Alaida jospardan tys, iaǧni emhanalar men ambulatoriialyq punktterdıŋ joldamasynsyz, jedel järdemmen qatty auyryp kelıp tüsetın adamdar sanyna bailanysty keide bır palataǧa 4-5 nauqasqa deiın jatqyzylady eken. Mysaly, bız kırgen palatada 4 er adamǧa otadan keiıngı em-domdar qyzmetı körsetılude. Onyŋ ekeuı – Arsen Särsekov pen Aleksandr Gninenko. Ekeuı de auruhanaǧa jedel järdemmen kelıp tüsken, ekeuıne de bölımşe meŋgeruşısı Abylai Donbai ota jasaǧan.
Arsen Särsekov – 20-25 jas şamasyndaǧy jas jıgıt. Oǧan laparoskopiialyq holestemiia otasy jasalypty. Bügın – nauqastyŋ otadan keiıngı törtınşı täulıgı. Qazır özın jaqsy sezınetının aitady. Jaqynda auruhanadan şyǧuǧa daiyndalyp jür eken. Endı ol bırneşe aiǧa maily, quyrylǧan taǧamdar men gazdalǧan susyndardan şektetıledı. Qolyna tolyq nūsqau berılıp, sol boiynşa dieta saqtaityn bolady.
Al Aleksandr Gninenko – 60-ty alqymdaǧan qariia jasyndaǧy adam. Qūsu, auzy qūrǧau, älsıreu siiaqty auru belgılerı yryq bermegendıkten, jedel järdem şaqyrtypty. Därıgerlerdıŋ anyqtauynşa, öt qapşyǧynda şıru paida bolǧan. Sodan jaǧdaiynyŋ jaqsarmauyna bailanysty ertesıne jedel endoskopiialyq öt qapşyǧyn alyp tastau otasy jasalǧan. Bügın – otadan keiıngı üşınşı täulık. Qazır özın jaqsy sezınetın Aleksandr Grigorevichtıŋ täbetı de jaman emes körınedı.
– Būrynnan auyratynmyn. Öt jolymda tastyŋ da bar ekenın därıgerlerden bılgenmın. Bıraq būl aurudyŋ osynşalyqty auyr halge äkep soǧatynyn būryn-soŋdy oilamappyn. Adam janynyŋ araşaşysy – aq halatty abzal jandarǧa aǧalyq alǧysymdy aitqym keledı. Eŋbekterıne jemıs tıleimın, – dedı Aleksandr Gninenko.
DÄRIGER SÖZI DÄRUMEN
Ärbır bes jyl saiyn auruhana basşylyǧy qyzmetkerlerdı Resei, İzrail, Koreia, Amerika siiaqty şet elderge oquǧa jıberedı eken. Qazırgı uaqytta auruhana Koreia jäne Finliandiia memleketterımen täjıribe almasu boiynşa memorandum jasasqan. Al şetelderde täjıribeden ötıp, jalpy bılıktılıgın arttyru üşın mamandar mūndaǧy innovasiia jäne medisinalyq bılım beru bölımıne jügınedı. Būl bölımnıŋ basşysy Aidyn Äşımhanovpen de tıldesudıŋ retı keldı.
– 2013 jyly kezekşılık atqaryp jürgen künderdıŋ bırınde pyşaq jaraqatyn alǧan 7 nauqas bır mezgılde jedel järdemmen kelıp tüstı. Olardyŋ ärqaisysynyŋ da jaǧdaiy öte auyr edı. Barlyǧyna da jedel ota jasau kerek. Al kezekşılıkte 4 hirurg qana. Onymen qosa, ota jasaityn tek 5 üstel ǧana bolatyn. Degenmen «köz – qorqaq, qol – batyr», täuekel dep ıske kırısıp kettık. Baǧymyzǧa orai, barlyq ota sättı aiaqtaldy. Sol kez älı künge deiın esımnen ketken joq, – deidı Aidyn Äşımhanov.
Aidyn Nūrtasūlynyŋ kabinetınen şyqqan soŋ dälızde jolai jolyqqan jas maman, şūǧyl kömek körsetu bölımşesınıŋ hirurg-därıgerı Äigerım Beisenbaevamen de äŋgımelesıp ülgerdık. Äigerım Erlanqyzynyŋ aituynşa, bır täulıktıŋ ışınde auruhanaǧa orta eseppen 500-den asa adam kelıp tüsedı eken. Eŋbek jolyn bastaǧanyna üş jyl bolǧan Äigerım qiyndyǧy men qyzyǧy qatar jüretın därıger mamandyǧyn taŋdaǧanyna eşqaşan ökınbeitının, qaita quanatynyn aitady.
– Negızınen, därıger boludy armandaǧan emespın. Bıraq kışkentai sıŋlımnıŋ baqilyq boluy maǧan öte auyr tiıp, sol kezden bastap därıger boludy maqsat tūttym. Basqa da jandardyŋ ömırın araşalap qaluǧa özımnıŋ az da bolsa ülesımdı qossam, quanamyn, – deidı Ä.Beisenbaeva.
«Nauqas üşın eŋ aldymen därıgerdıŋ sözı em» deidı jūrtşylyq. Rasymen de, nauqastardy sözderımen sabasyna tüsırıp, jandaryn aman alyp qalatyn aq halatty abzal jandardyŋ eŋbegıne jemıs tıleimız.
Nūrdäulet KÄKIŞEV
