Elımızdegı kinoteatrlar 20 mlrd teŋge şyǧynǧa batqan. Myŋdaǧan qyzmetkerı jūmyssyz qaldy. Qysyltaiaŋ kezeŋde eldegı esıgı jabylǧan şaǧyn jäne orta biznestıŋ qataryndaǧy şaruaşylyq subektısı nauryz aiynan bastap künı bügınge deiın qyzmetın jalǧastyrǧan joq. Kinoteatrlardyŋ aşylar künın kinoǧa barǧyş qauymnan būryn qyzmetkerlerınıŋ kütıp jürgenı anyq. Öitkenı 8 aidan berı tūraqty tabysynan aiyrylǧan. Karantindık şekteuler bırneşe ret jeŋıldetılse de, atalmyş salada eş özgerıs bolmady. Sondyqtan jūmysşylarynyŋ basym bölıgı basqa salaǧa bet būrǧan. Sanitar mamandar adam 2 saǧat boiy jabyq bölmede otyrsa, virus jūqtyru qaupı joǧary deidı. Jūrt teatrlarǧa baryp jatyr, al kinoteatrdyŋ kezegı qaşan keledı? Jalpy, kinoteatr endı qanşalyqty qauıpsız? Qyzmetkerlerı qalai kün körude? Osy jäne özge de sūraqtarǧa jauap ızdep kördık.
KİNOTEATR KÖRERMENMEN QAUYŞADY
Qazaqstanda kinoteatrlar jūmysyn bastaidy. Kelesı düisenbıden bastap araqaşyqtyq pen maska taǧu rejimın saqtai otyryp, 30 paiyzdan aspaityn körermenderımen qaita qauyşpaq. Būl turaly premer-ministr Asqar Maminnıŋ töraǧalyǧymen ötken QR vedomstvoaralyq komissiianyŋ otyrysynda aityldy. «Biylǧy 26 qazannan bastap kinoteatrlar araqaşyqtyqty jäne maska taǧu rejimın saqtai otyryp, 30 paiyzdan aspaityn körermenderımen jūmysyn qaita bastaidy» delıngen.
Būǧan deiın Qazaqstanda kinoteatrlar nege aşylmai jatyr degen sūraqqa Mädeniet jäne sport ministrı Aqtoty Raiymqūlova jauap bergen edı. «Elımızdıŋ bas memlekettık sanitarlyq därıgerı men Densaulyq saqtau ministrlıgı qazırgı epidemiologiialyq jaǧdaiǧa bailanysty kinoteatrlardy aşuǧa älı de erte dep sanaidy. Bız epidemiologiialyq jaǧdai jaqsaryp, kinoteatrlardyŋ aşyluynan ümıttenıp otyrmyz. Kinoteatrlardyŋ öte ülken şyǧyndarǧa ūşyrap, jūmys oryndarynyŋ qysqaryp jatqanynan habarymyz bar. Bıraq älemdegı jaǧdai osyndai. Kinoteatrlardy aşqan basqa elder köp uaqyt ötpei qaita jabuǧa mäjbür boldy» dedı Aqtoty Raiymqūlova.
Ministr kinoteatrlardyŋ qarjylyq şyǧynyn jabu üşın berıletın jeŋıldıkter turaly aityp öttı. «Körermen qazır saq. Pandemiiaǧa deiıngıdei kinoteatrǧa köp kelmeuı mümkın. Sondyqtan bız bügın kinoteatrlardyŋ jaǧdaiyn tüsınemız. Ūlttyq ekonomika ministrlıgımen bırge kinoteatrlarǧa berıletın artyqşylyqtar men salyqtyq jeŋıldıkter turaly normalardy äzırledık. Būl olardy jyl soŋyna deiın jeke tabys salyǧynan, äleumettık salyqtan, sonymen qatar mındettı zeinetaqy tölemderınen jäne äleumettık medisinalyq saqtandyru tölemderınen bosatamyz. Olar sondai-aq ŞOB-tı tekseruden bosatylady, iaǧni memleket olardyŋ şyǧynyn barynşa azaitu üşın şara qoldanady» dedı ministr. Aqtoty Raiymqūlova keltırgen mälımetke säikes, pandemiia saldarynan kinoteatrlar 20 mlrd teŋge şyǧynǧa batqan.
Sanitarlyq talaptar saqtalsa, kinoteatrlar körermennıŋ 30 paiyzyn qabyldap, jūmys ısteidı. Zalda bır orynnyŋ ekı jaǧyndaǧy oryndyq bos bolady. 80 oryndyq zalǧa 24 adam jinalady degen söz. Būl kino men kinoteatr şyǧynyn qanşalyqty aqtaidy?
7 KİNOTEATR QŪRDYMǦA KETTI
Kinoteatr jelısınıŋ basqaruşy direktory Abdraşid Rahmetov: «Jūmysty jalǧastyruǧa rūqsat berılse, barlyq sanitarlyq talaptardy tolyǧymen saqtauǧa saqadai saimyz. Qorǧanys qūraldary, bölmenı dezinnfeksiialau qūrylǧylary, barlyǧyn da alyp qoidyq, tek bas sanitardyŋ qaulysyn kütıp otyrmyz. Biletter tek onlain satylatyn bolady, qyzmet türlerı qarym-qatynassyz jüzege asady» dep körermender qauıpsızdıgı basty nazarda ekenın aitty.
«Kinoteatrdy aşatyn uaqyt kelgen siiaqty. Alys-jaqyn şetelderdıŋ täjıribesıne qarasaq, kinoteatrlarda sanitarlyq talaptar qataŋ saqtalsa, asa qauıp joq. Mysaly, reseilıkter 1 tamyzdan bastap kinoteatrǧa baryp jür. Özbekstan, Qyrǧystanda kinoteatrlar aşyq. Tıptı ındet bastau alǧan Qytaidyŋ özınde kinoteatrlar 2 aidan berı būrynǧy qalpynda
jūmys ıstep jatyr. Ündıstan da 15 qazanda aşyldy. Elımızde kinoteatrlar aşylsa,
bilet qūnynda özgerıs ornauy mümkın. Degenmen äleumettık qoljetımdı baǧalar saqtaldy. Qazaqstan boiynşa 5000 qyzmetkerımız bar. İnjener, küzetşı, äkımşı, direktorlardyŋ 50 paiyzdyq jalaqysyn töledık. Barlyǧyna ekı ret Ükımet tarapynan 42500 teŋgeden äleumettık kömek berıldı. Endı qalai bolaryn bılmeimız. Osy kezge deiın el qazynasyna soŋǧy bes jylda 5 milliard salyq tüsırdık. Jetı ai boiy kompaniia şyǧyndary aqtalmai tūr. Aiyna 10 milliondai şyǧyn körıp otyrmyz» dedı ol.
Pandemiiaǧa deiın elde 92 kinoteatr men 350 kinozal jūmys ıstese, bügınde tabysy tūralap qalǧan 7 kinoteatr müldem jabylyp qalǧan.
Kinoteatrlar tabysynyŋ basym bölıgın biletten emes, tauardan tabady. Kino köruge köpşılık qūrqol barmaidy, joq degende popkorn men susynyn satyp alady. Al endı kinoteatrlar aşylǧannyŋ özınde zalǧa taǧam alyp kıruge tyiym salynuy mümkın. Būl halyqtyŋ qauıpsızdıgı üşın desek, biznes ökılderıne jyǧylǧanǧa jūdyryq, tabystyŋ tüse qoiuy qiyn.
JŪMYSYN JANDANDYRUǦA ÄZIR ME?
«Chaplin Cinemas» kinoteatrlar jelısınıŋ direktory Şyŋǧys Aituovtyŋ aituynşa, qazır olar kez kelgen şartqa kelısıp, jūmysyn jandandyruǧa äzır.
«Qazırgı uaqytta kinoteatrlar jūmys ıstemegendıkten, qyzmetkerler basqa uaqytşa jūmystarǧa kırdı. Sebebı jūmys ıstep, tabys tabuy kerek. Bärınıŋ otbasy, nesielerı bar. Kinoteatr zaldaryna qazırgı kezde sanitaizer, antiseptikterdı ornatyp qoidyq. Osy kezge deiın onlain ia aşyq aspan astyndaǧy kinokörsetılımder qoiǧan emespız. Toqyraudan şyǧu üşın eŋ bastysy, bızge jūmysty qaita bastauǧa rūqsat berse bolǧany. Öitkenı bız bügın dese, bügın körermenderdı qabyldauǧa 100 paiyzǧa äzırmız» deidı kinoteatr direktory. Sonymen qatar özınıŋ de kün köru üşın qūrylysşy bolǧanyn, qazır de özge salada näpaqasyn tauyp jürgenın aitty.
«Men kinoteatr jabylǧan kezde būlai ūzaqqa sozylady dep oilaǧan joqpyn. 42500 teŋgelık äleumettık kömek aldym. Odan keiın bala-şaǧa, ipoteka bar degendei, qalai da bolsyn tabys tabu kerek boldy. Sodan 1 ai qūrylysşy boldym. Tosynnan kelgen qiyn kezde ata-ana, tuǧan-tuystarym kömekterın aiamady. Taǧy qoima meŋgeruşısı bolyp qyzmet atqardym. Şynymdy aitsam, kinoteatrdaǧy qyzmetımdı saǧyndym. Kinoteatr jabyq bolsa da, kompaniia tarapynan 50 paiyz jalaqymyzdy alyp otyrmyz. Jūmysymyzdy jandandyrsaq, kinosüier qauymdy jaqsy jaŋalyqtarmen quantamyz. Düisenbıden bastap aşylatyn boldy. Daiyndyqty bastap kettık» dep tarqatty Ş.Aituov.
Al karantinge deiın kinoteatrda äkımşı bolyp qyzmet atqarǧan Diana Kerım kinoteatr aşylsa da, qaityp qyzmet etuge barmaimyn deidı. «Atalmyş salada 3 jyl jūmys atqardym. Qarapaiym kassirden äkımşıge deiın köterıldım. Taǧy bıraz uaqyt ıstesem, direktor boluym da ǧajap emes edı. Bıraq oilaǧandai bola bermeidı eken. Joǧary oqu ornynda esepşı mamandyǧyn meŋgergenmın, qyzyl diplomym bar. Diplommen jūmys ıstemeimın dep oilauşy edım, karantinde kerısınşe öz salamnyŋ mamany atandym. Kinoteatr jabylǧan soŋ ekı ai jūmyssyz jürdım, sosyn nesiemdı töleu qajet boldy. Aqyry bankke ornalastym. Qazırgı jūmysym köŋılımnen şyǧady. Endı kinoteatrǧa tek kino köru üşın ǧana baramyn. Bırtalai ärıptesterım de özge salaǧa bet būrdy. Kinoteatr aşylsa, qaityp baratyn jūmyskerler az bolatyn şyǧar. Sebebı adam köp keledı, bır jaǧynan jalaqy üşın qauıp-qaterge bas tıge almaimyn. Qazır de körıp jürmın, tūrǧyndar sanitarlyq talaptardy saqtaudan qalǧan. Ekınşıden, qaita jabylyp qaluy da ǧajap emes qoi» deidı Diana.
OTANDYQ ÖNIMDERMEN QUANTSA…
Jelıde bır jıgıttıŋ «Kinoteatrlardy aşyŋyzdarşy, äitpese ūnatqan qyzymdy qaida apararymdy bılmeimın. Kün bolsa, suyp kettı, basqa barar jer joq» degen jazbasy tarap, äzıl äŋgımege ainaldy. Rasymen de jastardyŋ jiı baratyn, qyz ben jıgıttıŋ kezdesetın orny edı. Tättı-dämdısın qolyna üiıp, multfilm tamaşalauǧa balalarymen keletın ata-analar airandai ūiyǧan otbasynyŋ körınısın tanytatyn. Ülkenderdıŋ de kütıp jürgen kinosyn köpten būryn köruge asyǧatyny, endı bırınıŋ jūrttan qalmaiyq dep baratyn qyzyqty qylyǧy bar edı. Demalys künderı kinoǧa bilet alu üşın kezekte jarty saǧattan köp tūryp, seansyn saǧattap kütuden jalyqpaityndardy aitsaŋşy… Bır qyzyǧy, kinoteatr taŋǧy saǧat 10.00-de aşylsa, 9.30-dan kelıp alyp, qyzmetkerlerdıŋ bilet satqanyn, popkornnyŋ pıskenın kütıp tūratyndar bar. Jalpy, kinoteatrǧa bıreuler jaŋa şyqqan filmdı körıp, kökjiegın keŋeituge barsa, basym bölıgı teatrdyŋ būl türın tynyǧu üşın, jaily oryndyqqa jaiǧasyp, ekı-üş saǧat küibeŋ tırşılıgınen qol üzu üşın taŋdaidy eken. Indet kelgelı tynys aludyŋ qadırın tüsındık qoi, al tynyǧudyŋ qamyn qalai oilap jürmız? Köptı saǧyndyrǧan kinoteatr endı sapaly ärı otandyq kinolarmen quantsa deimız…
Naima
NŪRALYQYZY
