Elordadaǧy aspandy torlaǧan tütındı seiıltu tūrǧysynda qandai şaralar atqarylyp jatyr? Osy mäselege orai Energetika basqarmasynyŋ basşysy Baqtybek Japaev, Tabiǧi resurstar jäne tabiǧat paidalanudy retteu basqarmasynyŋ basşysy Mūsa Tanabaev jäne Ekologiia departamentınıŋ basşysy Mansūr Oşurbaevtyŋ qatysuymen baspasöz mäslihaty öttı.
GAZBEN JYLYTUǦA KÖŞU QAJET
Jiynda alǧaşqy bolyp söz alǧan Tabiǧi resurstar jäne tabiǧat paidalanudy retteu basqarmasynyŋ basşysy Mūsa Tanabaev 2017-2018 jyldarǧa arnalǧan keşendı jospar turaly aityp ötıp, qūramynda qalalyq äkımdık pen qūzyrly organdardyŋ qyzmetkerlerı jäne Qazaqstan ekologtary qauymdastyǧynyŋ ökılderı bar 5 jūmys toby qūrylǧanyn, atalmyş jūmys toptary jürgızgen şarualarǧa säikes, jergılıktı atqaruşy bilık ökılderı bırqatar ūsynystar äzırlegenın jetkızdı. Basqarma basşysynyŋ aituynşa, atqaruşy bilıktıŋ ūsynysynda elektromobildı kölık ielerıne jeŋıldık beru qarastyrylǧan eken.
Al öz kezegınde qalany gazdandyru mäselesı turaly aitqan Energetika basqarmasynyŋ basşysy Baqtybek Japaevtyŋ sözıne süiensek, magistraldyq gaz boiynşa mäsele älı de Ükımettıŋ qarauynda körınedı.
– Bügıngı taŋda Astanany gazdandyrudyŋ tehnikalyq-ekonomikalyq negızdemesı äzırlenıp jatyr. Gazdandyru boiynşa negızdemenı jasaudy mausym-şılde ailarynda aiaqtaudy josparlap otyrmyz. Osydan keiın jobalyq-smetalyq qūjattama jūmystary jasalyp, jobany jüzege asyru qolǧa alynady. Jalpy, jaqyn arada Astanany magistraldyq gazben qamtu şeşıledı dep oilaimyn. Işkı alaŋdyq jelıler boiynşa aitarym, qazırgı taŋda öz qarjysymen qalaǧa gaz jelılerın tartyp, gazdy qosuǧa äzır tūrǧan investorlar bar. Olardyŋ bırı – «Global gaz» kompaniiasy. Būl kompaniia qazırgı uaqytta Tūran köşesınıŋ boiynda regazifikasiia stansasyn qoidy. Ol «Tūran» dep atalady. Sol stansa arqyly bügıngı künı Nazarbaev universitetı, «Qazaqstan ǧaryş sapary» ūlttyq kompaniiasy siiaqty bırneşe nysan gazdandyryluda, – deidı Baqtybek Japaev.
Basqarma basşysy jekemenşık sektorlardaǧy üilerge gaz tartylǧan jaǧdaida tölemaqy qanşalyqty qymbattauy mümkın ekenın de aityp öttı.
– Äzırge «Global gaz» kompaniiasy bügıngı künde gazdyŋ baǧasyn tekşe metrıne 110 teŋge dep belgıledı. Alaida «Global gaz» memlekettık-jekemenşık ärıptestık aiasynda subsidiia alu üşın ötınım berıp otyr. Qazır būl ötınım QR Ekonomika ministrlıgınıŋ qarauynan ötıp jatyr. Keler jyldyŋ qaŋtar aiynyŋ soŋyna taman olar oŋ nemese terıs jauap alatyn bolady. Eger oŋ şeşım şyqqan jaǧdaida gazdyŋ tekşe metrı 35 teŋgege tömendeidı. Degenmen gazǧa ketetın tölemdı kömırmen salystyruǧa bolmaidy. Gazdyŋ, älbette, kömırge ketetın şyǧynnan kem degende 2 nemese 2,5 esege qymbat bolatyny anyq. Al üige gaz tartu üşın är şaŋyraq iesı şamamen 1000 dollar jūmsauyna tura keledı. Bıraq tūrǧyndar las auamen demalmas üşın uaqyty kelgende bärımız bır adamdai gazǧa köşemız degen senımdemın.
TES-2 GAZİFİKASİIаǦA BIRTINDEP AUYSTYRYLADY
Jiyn soŋynda tılşıler tobyna bergen sūhbatynda «Qazgidromet» RMK gidroortalyǧynyŋ direktory Marina Şmidt soŋǧy künderı Astananyŋ aspanyn nelıkten tütın basyp tūrǧanyn tüsındırıp berdı.
– 13 jeltoqsannan bastap bızde moŋǧol antisiklony tırkeldı. Ol bırşama aumaqtyŋ, sonyŋ ışınde Astananyŋ da aua raiyna äserın tigızdı. Antisiklon tynyq ärı aşyq aua raiy kezınde paida bolady. Demek, atmosferada aua almasu bolmaidy. Osy sebeptı, ziiandy zattar jinalyp qalyp, tütınnıŋ tuyndauyna sebep bolyp otyr. Astanany qorşaǧan jasyl beldeu jeldıŋ azaiuyna sebep bolady degendı qazır bırden boljau mümkın emes. Keibır jyldary bızde jeldıŋ jiılıgı azaidy. Bärı de klimattyq jaǧdailar men sinoptikalyq ahualdarǧa bailanysty, – deidı Marina Şmidt.
Baspasöz mäslihaty aiaqtalǧan soŋ osy mäsele tūrǧysynda baspasöz tury öttı. BAQ ökılderımen bırge jürgen Energetika basqarmasynyŋ basşysy Baqtybek Japaevtyŋ jol körsetuımen tılşıler toby qaladaǧy bırqatar mekenjailarǧa at basyn tıredı. Aldymen TES-2-ge bas sūqqan jurnalister qalanyŋ Oŋtüstık-şyǧys audanyna aialdap, ondaǧy jekemenşık sektordaǧy üilerdıŋ mūrjasynan şyǧyp jatqan tütınnıŋ atmosferalyq auany qanşalyqty lastap jatqanyn baqylady. Jūmys tobynyŋ sapary «Qazaqstan ǧaryş sapary» ūlttyq kompaniiasynyŋ qazandyǧynda soŋyna jettı. «Astana-Energiia» AQ basqarma töraǧasynyŋ orynbasary Oleg Utkinnıŋ sözıne süiensek, aldaǧy jyldary TES-2 gazben jylytu jüiesıne bırtındep köşırılmek. Äzırge daiyndyq jūmystary jürıp jatqan körınedı.
ZİIаNDY ZATTAR EDÄUIR AZAIDY
«Qazaqstan ǧaryş sapary» AQ bas energetigı Mämbetälı Närıbaiūlynyŋ aituynşa, atalmyş kompaniianyŋ jalpy kölemı 30 myŋ şarşy metrdı qūrasa, äzırge onyŋ 18 myŋy ǧana paidalanuǧa berılgen eken. Alaida 18 myŋ şarşy metrden bölek mūndaǧy qūrylysy älı aiaqtalmaǧan qosymşa nysandar da jylytylyp jatqan körınedı.
– «Global gaz» korporasiiasynyŋ kömegımen gazben jylytu jüiesıne biyl köştık. Barlyq şyǧyndy öz moiyndaryna ala otyryp, «Global gaz» bızge 500 metrlık qaşyqtyqtaǧy ışkı oramdyq magistraldı jelı salyp berıp, bırıktırılgen gaz janarǧysyn ornatty. Al bız öz qarajatymyzǧa 3 qazandyqtaǧy gaz plitasynyŋ ot janatyn moiynyn auystyrdyq. Endıgı uaqytta bız qajet bolǧan jaǧdaida dizel otynyn da paidalana alamyz. Qorymyzda dizel otyny da jetkılıktı. Jalpy, gazǧa köşkennıŋ arqasynda bırşama ünemdılıktı körıp otyrmyz. 27 qaraşadan berı 80 myŋdai teŋgenı ünemdesek, jylytu mausymy aiaqtalǧanǧa deiın 2,5 mln teŋge ünemdeledı dep kütılude. Sol siiaqty atmosferaǧa şyǧaratyn ziiandy zattar
dizel otynyn paidalanǧandaǧy uaqytpen salystyrǧanda 800 kelıge, iaǧni 8 esege
azaidy. Baiqasaŋyzdar, qazırgı uaqytta mūrjadan şyǧyp jatqan tütınnıŋ tüsı kökşıl emes. Öitkenı onyŋ bıraz bölıgı ystyq bu, – deidı Mämbetälı Närıbaiūly.
«Global gaz» kompaniiasy direktorynyŋ orynbasary Serık Seidalinnıŋ sözıne süiensek, Tūran stansasynyŋ kömegımen keler jyldyŋ basynda Ūlttyq qorǧanys universitetı de gazben jylytu jüiesıne köşırılmek. Sonymen qatar «Alau» mūz aidyny, «Astana arena» stadiony, «Barys arena»
siiaqty bırqatar sport keşenderı men №1 perinataldyq ortalyq sekıldı sol jaǧalaudaǧy bırqatar medisinalyq ortalyqtaryn da gazben jylytu jüiesıne auystyru josparda tūrǧan tärızdı.
Nūrdäulet KÄKIŞEV
