Köpbalaly otbasylarǧa naqty kömek körsetıledı

2019 jyldyŋ 1 şıldesınen bastap 4 balasy bar jalǧyzbasty otbasylar alatyn atauly äleumettık kömek 63 000 teŋgeden 103 945 teŋgege deiın (40 000 teŋgege) ösedı. Qosymşa tölemderdı qosa eseptegende mūndai otbasynyŋ tabysy 74 244 teŋgeden 114 449 teŋgege köbeiedı. Būl turaly keşegı Ükımet otyrysynda Eŋbek jäne halyqty äleumettık qorǧau ministrı Berdıbek Saparbaev mälım ettı. Ministr atauly äleumettık kömektı eseptegen kezde köpbalaly otbasylarǧa, «Altyn alqa», «Kümıs alqa» iegerlerıne, mügedek balasy bar otbasylarǧa berıletın järdemaqylar men şäkırtaqylar alynyp tastalatynyn jetkızdı. Berdıbek Sapar­baev el Ükımetı bügıngı taŋda baspana aludyŋ kezegınde tūrǧan 28,1 myŋ köpbalaly otbasynyŋ mäselesı aldaǧy 7 jylda tolyqtai şeşıletının habarlady. Ol üşın 2025 jylǧa deiın 42 myŋ jalǧa berıletın päter salynady. Ministrdıŋ aituynşa, zaŋǧa engızıletın tüzetuler nauryz aiynda Parlamenttıŋ qarauyna engızıledı.

Järdemaqyny räsımdeitın qūjattar qysqarady

Ükımet otyrysynda aitylǧandai, 2019 jyldyŋ 1 şıldesınen bastap atauly äleumettık kömektı aluşylardyŋ sany 571,6 myŋnan 830 myŋ adamǧa deiın köbeiedı. «Äleumettık jaǧynan az qamtylǧan otbasynyŋ balalaryna berıletın järdemaqy kölemı de özgeredı. Eger olar 1 şıldege deiın 4 834 teŋge alatyn bolsa, 1 şıldeden bastap būl soma 20 789 teŋgege ūlǧaiady. Järdemaqy 18 jasqa deiın tölenedı, eger balalar oqityn bolsa, töleu merzımı 23 jasqa deiın jalǧasady» dep tüsındırdı B.Saparbaev.
Ol atauly äleumettık kömek töleu räsımı qalai jeŋıldetıletının aitty. «Būl jūmys «E-halyq» aqparattyq jüiesınıŋ kömegımen jürgızıledı. Eger keibır mälımetter joq bolsa, ata-analardyŋ eşqaida baruyna qajettılık bolmaidy. Halyqqa qyzmet körsetu ortalyqtary jäne kentter men auyldyq okrugterdıŋ äkımderı qūzyrly organdarǧa sūrau salyp, qajettı qūjattardy alady» dedı ministr. Berdıbek Saparbaev elektrondy äleumettık karta jasau üşın Sifr­lyq damu, qorǧanys jäne aeroǧaryş önerkäsıbı ministrlıgıne bır ai ışınde «E-halyq» jüiesın qalalar men auyldar deŋgeiınde tolyqtai engızuge tapsyrma berudı ötındı. Äleumettık kartada är otbasynyŋ qajettılıgı men äleu­mettık-tūrmystyq jaǧdailary baǧalanady. «Köptegen köpbalaly analar: «Eger memleket bızge jer uchaskesın berse, üidı özımız salyp alatyn edık» degendı aitady. Mūndai ūsynystar da bar. Jer uchaskesıne alǧaşqy jarnany töleuge memleket kömektesse… Sondai-aq, jalǧa berıletın üilerdı oilastyruǧa bolady» dedı ol.

Jan-jaqty qoldau bolady

Biyl mügedek balalary bar otbasylardy qoldau küşeitıledı. Biyl 1 şıldeden bastap mügedektıgıne bailanysty jäne 18 jastan asqan balalarǧa kütım jasaityn 100 myŋ azamatqa tölenetın järdemaqynyŋ kölemı 31 183 teŋgeden 41 578 teŋgege deiın ösedı. Tolyq emes köpbalaly otbasylarǧa öz üiınde jūmys ısteuge jaǧdai jasalady. Al auyldyq jerlerdegı köpbalaly otbasylarǧa granttar men şaǧyn nesie aluǧa jeke kvota bölınedı. Ministr auyldaǧy köpbalaly otbasylarǧa qaitarymsyz negızde 500 000 teŋge kölemınde käsıp aşuǧa granttar bölınetının de tılge tiek ettı. Şaǧyn nesie beru baǧdarlamasy boiynşa 2019 jylǧa josparlanǧan 14 000 şaǧyn nesienıŋ 5 000 auyldaǧy köpbalaly analarǧa jäne mügedek azamattardyŋ arasynda käsıpkerlıktı damytuǧa baǧyttalady.

Baspana mäselesı 7 jylda şeşıledı

Qazırgı taŋda memleketten baspana aludyŋ kezegınde tūrǧan 28100 köp­balaly otbasynyŋ mä­se­lesı 2025 jylǧa deiın tolyq şe­şıledı. Būl turaly keşegı Ükımet otyrysynda İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrı Roman Skliar mälımdedı.
«Elımızde 340 myŋ köpbalaly otbasy bar. Qazırgı kezde baspana aludyŋ kezegınde 28 100 otbasy tūr. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasyna säikes, jyl sa­iyn 6 000 jalǧa berıletın päterler salamyz. 2025 jylǧa deiın 42 000 jalǧa berıletın päterler salynady. Demek, aldaǧy 7 jylda köpbalaly otbasylardyŋ baspana mäselesı tolyq şeşıledı» dep tüsındırdı ministr.
Onyŋ aituynşa, biyl mamyr aiynan bastap köpbalaly otbasylarǧa tūrǧyn üiler berıle bastaidy. «Eŋ tömengı jalaqydan tabysy az äleumettık jaǧynan az qamtylǧan otbasylarǧa «Tūrǧyn üi qūrylys jinaq bankı» arqyly 20 jylǧa 2 paiyzdyq mölşerlememen jeŋıldetılgen nesieleu engızıledı» dedı R.Skliar. Nesienıŋ būl türı 4 jäne odan köp balasy bar, mügedek balalary bar, kämeletke tolmaǧan balalary bar tolyq emes otbasylarǧa berıledı. Aldaǧy 2 jylda memleket atalǧan sanattar üşın 22,5 myŋ jeŋıldetılgen qaryz berudı josparlap otyr. Būl maqsatqa aldaǧy üş jyldyŋ ışınde respublikalyq biudjetten är jyl saiyn 50 mlrd teŋge bölınedı.
Şynymen de, 7 jylda būl mäsele tüpkılıktı şeşıle me? Aldaǧy 2 jylda berıletın 22,5 myŋ jeŋıldetılgen qaryzdy kımder ala alady? Alǧaşqy jarnasy 10 paiyzdy qūraityn 20 jylǧa 2 paiyzdyq mölşerlememen berıletın «Tūrǧyn üi qūrylys jinaq bankınıŋ» ipotekasyna kımder ümıt artady? Jyl saiyn satyp alu qūqyǧynsyz jalǧa beru baǧdarlamasymen ūsynylatyn 6 myŋ päterdı kım alady? Osy saualdarǧa jauap ızdedık. Bır anyǧy, köşede jürgen kez kelgen azamatqa (köpbalaly otbasynyŋ müşesıne) memleket tegın nemese arzan baspana bere salmaidy.

Baǧdarlama daiyn emes

Sonymen, eŋ aldymen «Tūrǧyn qūrylys jinaq bankınıŋ» Astanadaǧy ortalyq filialyna bardyq. Mekeme basşysynyŋ orynbasary Äsel Töleuǧalieva mäselenı bylai tüsındırıp berdı: «Bırınşıden, atalǧan baǧdarlama älı äzırlengen joq. Sol sebepten oǧan qatysuşylardyŋ qalai ırıkteletını jäne olarǧa qandai talaptar qoiylatyny beimälım. Sızdıŋ saualyŋyzǧa däl qazır eşkım jauap bere almaidy. Ekınşıden, Elbasynyŋ «Nūr Otan» partiiasynyŋ XVIII sezınde bergen tapsyrmasy boiynşa barlyq mümkındıkterımızdı qaras­tyryp, jūmys ıstep jatyrmyz. Jaŋa baǧdarlama tolyq daiyn bolǧan kezde BAQ arqyly halyqqa tanys­tyramyz. Sondai-aq köpbalaly otbasylardyŋ bızdıŋ bank arqyly qanşasy baspana alǧany jönındegı statistikany da sol kezde jariialaimyz». Bank basşysynyŋ orynbasary «…az uaqytta jaŋa baǧdarlamaǧa qatysty baspasöz mäslihatyn ötkızemız» degendı aityp qaldy. Bıraq bız az uaqyttyŋ qanşa ekenın bılmedık.

Älsız toptarǧa jeŋıldık bar ma?

Bankten şyǧyp, Parlamentke bas sūqtym. Ondaǧy oiym – deputattardyŋ pıkırın bılu. Mäjılıs deputaty Aiqyn Qoŋyrovtyŋ paiymdauynşa, memleket naryq jaǧdaiynda äleumettıŋ älsız toptaryna barynşa jeŋıldetılgen jolmen baspana aluǧa mümkındık tuǧyzuǧa äreket etude. «Menıŋ oiym­şa, memleket atalǧan sanattaǧy azamattardy tolyq baspanamen qamtamasyz ete almaitynyn tüsındı. Öitkenı älemdegı ekonomikalyq ahualdyŋ naşarlauy bızdıŋ ekonomikaǧa da yqpalyn tigızıp otyr. Elbasy Ükımetke äleumettık jaǧdaiy tömen otbasylarǧa baspana aludyŋ qolaily mehanizmın qūrudy tapsyrdy. Bırınşıden, būryn köpbalaly, tolyq emes, mügedek balalary bar otbasylardyŋ memlekettıŋ tūrǧyn üi qorynan tegın baspana alu qūqyǧy boldy. Alaida būl jerdegı kezek jyljymaidy. Ekınşıden, päter jaldaityn otbasylar özıne üi aluǧa aqşa jinai almaidy. Üşınşıden, memleket 2 paiyzdyq mölşerlememen qaryz berse, töleuge jeŋıl bolady. Būl jerdegı bır kıltipan – alǧaşqy jarna. Ony tabysy tömen nemese müldem tabys tappaityn köpbalaly otbasylar tölei almaityny anyq. Menıŋşe, päter aluǧa alǧaşqy jarnasyz qaryz berıluı kerek. Sol kezde būl baǧdarlama ömırşeŋ bolyp, myŋdaǧan üisız-küisız jürgen köpbalaly, tolyq emes, kämelettık jasqa tolmaǧan mügedek balalary bar otbasylardyŋ baspana aluyna tolyq mümkındık beredı» deidı deputat.
Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiınıne kelsek, köptegen azamattar älı künge atauly äleumettık kömek, arzan baspana degendı tolyq tüsınbeitını ras. Mysaly, köpbalaly otbasyndaǧy är balaǧa tölenetın 20 789 teŋge «Memlekettık atauly äleumettık kömek turaly» zaŋnyŋ aiasyna kıretın otbasylarǧa ǧana berıledı. Alaida sol otbasynyŋ tabysy 15 myŋ teŋgeden aspauy qajet.