Elbasy «Qazaqstandyqtardyŋ äl-auqatynyŋ ösuı: tabys pen tūrmys sapasyn arttyru» atty halyqqa arnaǧan Joldauynda bılım salasynda jüzege asyratyn naqty tapsyrmalardy körsetıp qana qoimai, mūǧalım bedelın köteru joldaryn da söz ettı.
Bügınde respublikada 3 pen 6 jas aralyǧyndaǧy balalar 95 paiyz balabaqşamen qamtylǧan. Būl körsetkış bas qalada 80 paiyzdy körsetedı. Būl jerde memlekettık pen jekemenşık ärıptestıktıŋ jaqsy damyp kele jatqandyǧyn aitu qajet. Öitkenı elımızdegı jekemenşık balabaqşalardyŋ ülesı 30 paiyzǧa jetken.
Qazır balalardy mektepke deiıngı ūiymdarda bılımmen qamtu maŋyzdy mäselege ainalyp otyr. Olar bırınşı synypqa kelgende oqu baǧdarlamasyn alyp ketuge daiyn bolu kerek. Damyǧan elderde solai. Mūny bır jaǧynan uaqyt talaby dep te aituǧa bolady. Osy baǧytta Bılım jäne ǧylym ministrlıgı balalardy 1 men 3 jastan bastap damytu baǧdarlamasyn qolǧa alyp jatqan körınedı.
«Balabaqşada balalardy jas erekşelıgıne qarai bır ülgıdegı baǧdarlama boiynşa oqytamyz. Biyl bızde daiarlyq toby aşyldy. Oǧan 5-6 jastaǧy balalar kıredı. Būǧan deiın ol «erekşe top» dep atalǧan. Qazır daiarlyq tobyndaǧy balalarǧa 42 ärıptı tanystyryp jatyrmyz. Bıraq olarǧa ärıp jazudy üiretpeimız. Ol tiptık baǧdarlamada joq» deidı «Örken» balabaqşasynyŋ tärbieşısı Ainūr Gafarova.
Jalpy, osy jerde mektep men balabaqşa arasyndaǧy oqu baǧdarlamasynda bailanys joq sekıldı. Eger mektepke deiıngı ūiymda ärıp pen jazudy üirenbegen bala bırınşı synypqa qalai daiyn bolyp barady? Būl jaǧy tüsınıksız.
Bır jaǧynan, balalarmen jūmys ısteu de oŋai emes. Tärbieşıge qajyrly, sabyrly boludy talap etedı. Olardyŋ jalaqysy da tym tömen. Bız äŋgımelesken tärbieşınıŋ osy saladaǧy eŋbek ötılı 18 jyldy qamtidy. Bıraq aiyna alatyny – 55 myŋ teŋge.
Sondyqtan ministrlık osy mäselenı şeşu üşın bıraz şarany qolǧa alypty. Endı balabaqşa tärbieşılerı de mūǧalımder sekıldı bılıktılık test tapsyryp, sanat boiynşa olarǧa eŋbekaqy tölenedı. Sonymen qatar mektepke deiıngı ūiymdardyŋ qyzmetkerlerınıŋ bılım sapasyn köteruge män berılıp otyr. Būǧan deiın jylyna 1 myŋ tärbieşı bılıktılık kursynan ötse, endı onyŋ sanyn 15 myŋǧa jetkızu közdeldı.
Bügınde balalardyŋ qauıpsızdık jaǧdaiy da ata-analardy qatty alaŋdatady. Joldauda būl mäselede nazardan tys qalmaǧan. Qazırgı künde respublikadaǧy mektepterdıŋ 80 paiyzy, balabaqşalardyŋ 60 paiyzy beinebaqylaumen jabdyqtalǧan. Elordadaǧy jalpy bılım beretın oryndarǧa 100 paiyz beinebaqylau ornatylsa, balabaqşalarǧa 62 paiyz qoiylǧan.
Sondai-aq Elbasy elımızdegı üş auysymdy jäne apatty jaǧdaida tūrǧan mektepterdıŋ mäselelerın şeşu maqsatynda Ükımetke 2019-2020 jyldarǧa arnalǧan biudjetten 50 milliard teŋge qarastyrudy tapsyrdy. Astanada oquşylar üş auysymmen oqityn bes bılım mekemesı bar ekenın aita keteiık.
Taǧy bır jaqsy jaŋalyqty aitpai ketuge bolmaidy. Endı joǧary oqu oryndary men kolledjderdegı bılım sapasy tülekterdıŋ jūmysqa tūruymen baǧalanady. Eger de oqu ornyn bıtırgen jas öz mamandyǧy boiynşa jūmys taba almasa, ol mamandyqtyŋ lisenziiasy qaitarylady. Biyl osyndai 25 mamandyqtyŋ lisenziiasy kerı qaitarylǧan.
Qazır qoǧamda ūstazdardyŋ bedelı tömendep barady. Oǧan türlı keleŋsız jaǧdailar äser etude. Būl rette belgılı ǧalym Serık Negimov: «Bır zamanda jūrt mūǧalımdı pır tūtty, ızgı niettı qariialar «Mūǧalım bol!» dep bata beretın. Keŋestık kezeŋde auyl mūǧalımderınıŋ äleumettık jaǧdaiy oidaǧydai edı. Üi-jaiy barşylyq, otyn-suy, elektr quaty tegın. Būl künde sol ūstazdardyŋ küiı, abyroi-bedelı, qūrmetteluı qandai? Aqparat qūraldarynyŋ bırınde: «Bügıngı künı eŋ üzdık ūstaz – eşteŋe söilemese de, bärın jazyp qoiatyn ūstaz; eŋ üzdık sabaq beruşı, ol – qaǧazda sabaq daiarlauşy. Iаǧni, eŋ üzdık ūstaz, ol ötırıktı şyndai, aqsaqty tyŋdai etıp qaǧazǧa tüsıruşı. Balanyŋ taǧdyry emes, basqarmanyŋ tekserısı oilandyrady. Al bügıngı mektep – kereksız qaǧazdardyŋ mūrajaiy!!!» deitın pıkır qylaŋ berdı» deidı professor.
Bügınde Nazarbaev ziiatkerlık mektepterınıŋ oqytu jüiesı men ädıstemesı orta mektepter üşın bıryŋǧai standart boluy qajet. Būl mektep bılımın reformalaudyŋ qorytyndy kezeŋı bolady. Bılım sapasyn baǧalau jüiesı halyqaralyq standarttarǧa negızdelmek.
Memleket basşysy aldaǧy jyly «Pedagog märtebesı turaly» jaŋa zaŋdy äzırlep, qabyldau qajettılıgın salmaq salyp aitty. Būl maŋyzdy qūjat mūǧalımder men mektepke deiıngı mekemelerdıŋ qyzmetkerlerınıŋ qūqyqtary men mındetterın aiqyndaidy. Qazır mūǧalımderge mektepten tys qoǧamdyq jūmystar köp jükteledı. Olar türlı şaralardyŋ bel ortasynda jüredı.
Qazır Joldauǧa bailanysty ötken jiyndarda aldymen osy qabyldanatyn jaŋa zaŋ köbırek söz bolady. Jūrtşylyq tarapynan türlı ūsynystar aityluda. Odan ūstazdar qauymy da şet qalyp jatqan joq.
«Bügıngı Bılım turaly zaŋymyzda mūǧalımnıŋ qūqyǧyn qorǧaityn bap joq. Kez kelgen ata-ana bızge kelıp aiqailap, ürkıtıp ketedı. Ūstaz mektepke oquşyǧa sabaq beruge ǧana keluı qajet. Balasynyŋ tärbiesımen ata-analardyŋ özderı ainalysqan jön. Şet memleketterde solai. Al bız būzyq balalardyŋ tärbiesımen ainalysyp, bar uaqytymyz solarmen ketedı. Sondyqtan jaŋa zaŋda mūǧalımder qūqyǧy barynşa anyq, aşyq jazylsa eken» deidı №76 mektep-liseiı direktorynyŋ oqu ısı jönındegı orynbasary Ernūr Omarhanov.
Ernūr bızge «Qazır bılım ordasynda mūǧalımder qartaiyp barady. Statistikaǧa jügınsek, elımızdegı 5 mūǧalımnıŋ bıreuı 50 jastan asqan. Äsırese, mektepte er adamdardyŋ azdyǧy oilandyrady» dep taǧy bır mäselenıŋ şetın şyǧardy.
«Bızge bılımdı jastar aqşasy az bolǧandyqtan, kelgısı kelmeidı. Qazır mektepke kezınde sabaqty naşar oqyǧandar mūǧalım bolyp kelıp jatyr. Olar basqa mamandyqqa tüse almaǧandyqtan, pedagogikalyq joǧary oqu oryndaryn şala-pūla bıtırıp, mektepke ornalasady.
Sodan keiın bılım salasynyŋ kösegesı qalai kögeredı? Sondyqtan joǧary oqu oryndaryndaǧy mūǧalım daiyndaudy azaitu qajet. Mysaly, Germaniiada mūǧalım mamandyǧyna gimnaziiany beske bıtırgen adamdar ǧana barady. Onda ūstazdar aiyna bır million jalaqy alady. Al bızdegı jaǧdai belgılı. Osynyŋ bärı jaŋa zaŋda qamtylsa eken» dep tüiındedı öz sözın №76 mektep-liseiı direktorynyŋ oqu ısı jönındegı orynbasary.
Qalai bolǧanda da, Elbasynyŋ jaqynda jariialanǧan Joldauy mūǧalımder märtebesın köteruge pärmen berdı.
