Negızgı mındetımız – qala tūrǧyndarynyŋ äl-auqatyn arttyruǧa qoldau körsetu

Biyl Qazaqstan mäslihattarynyŋ qūrylǧanyna 25 jyl toldy. Elımızdegı kez kelgen maŋyzdy mäsele qala, oblys, audandyq deŋgeidegı mäslihattardyŋ qarauyna şyǧarylyp, jan-jaqty talqylanyp baryp qabyldanady. Al el jüregı bolǧan soŋ, astanamyzda ūsaq-tüiek deitındei mäsele bolmaidy. El halqynyŋ nazary – qaşanda elordada. Onyŋ üstıne bas qalaǧa är öŋırden köşıp kelıp jatqan adamdardyŋ sany jyldan-jylǧa artyp, şahar tūrǧyndary köbeiıp jatyr. Osy tūrǧydan alǧanda, elorda mäslihatyna jükteler mındet auyr. Tarihqa ainalǧaly tūrǧan 2019 jylda atqarylǧan jūmystar turaly bız Nūr-Sūltan qalasy mäslihaty hatşysysynyŋ mındetın atqaruşy Mäjit ŞAIDAROVPEN sūhbattastyq.– Mäjit Zeinollaūly, ötıp bara jatqan jyl qala mäsli­haty üşın nesımen erekşelendı? Jūmystaryŋyzdyŋ baǧyt-baǧdary qandai boldy?
– Artta qalǧaly tūrǧan 2019 jyl barşamyz üşın köptegen asa maŋyzdy oqiǧalarǧa toly boldy. Sonyŋ ışınde män-maŋyzy jaǧynan Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ 2 qyrküiek künı jariialanǧan «Syndarly qoǧamdyq dialog – Qazaqstannyŋ tūraqtylyǧy men örkendeuınıŋ negızı» atty Joldauyn atap ötu kerek. Biyl bız atqarǧan jūmystardyŋ negızgı baǧyttaryn osy qūjat aiqyndady.
Mäslihat deputattarynyŋ ortaq mındetı – Prezident ūsynǧan «Halyq ünıne qūlaq asatyn memleket» tūjyrymdamasyn ıske asyru. Būl tūjyrymdama arqyly tūrǧyndardyŋ barlyq syndarly ötınış-tılekterın jedel ärı tiımdı qarastyramyz. Bilık pen qoǧam arasynda tūraqty dialog ornatu arqyly ǧana üilesımdı memleket qūruǧa bolady. Elordanyŋ deputattyq korpusy öz jūmysynda Elbasy ūsynǧan Bes institusionaldyq reforma jäne Ūlt josparyn jüzege asyrumen tıkelei bailanysty mäselelerdı de ünemı nazarda ūstaidy.
Al negızgı qyzmetımız eŋ aldymen qala tūrǧyndarynyŋ äl-auqatyn arttyruǧa baǧyttaldy. Aldymyzǧa qoiylǧan mındetterdı oryndau, tüitkılderdı şeşuge kelgende, maŋyzdy mäselelerdı talqylaǧanda mäslihat deputattary ünemı belsendılık tanytyp, öz ūstanymdarynan auytqymaidy.
– Osy jyly naqty qandai mäselelerdı qaradyŋyzdar?
– Jyl basynan alǧanda bügıngı künge deiın elorda mäslihatynda 17 sessiia öttı. Onyŋ törteuı kezektı bolsa, on üşı kezekten tys boldy. Sessiialarda ärtürlı mäseleler boiynşa 100-den astam şeşım şyǧaryldy. Sonyŋ ışınde 29 normativtı-qūqyqtyq qūjat qabyldanyp, ädılet organdarynda tırkeldı.
Sessiialarda qaralǧan mäselelerge toqtalatyn bolsam, mädeniet, dene şynyqtyru jäne sport salalaryndaǧy, turistık qyzmettegı, jastar saiasatyn jüzege asyrudaǧy mäselelerdı qaradyq. Tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq salasynda jaily qalalyq ortany qalyptastyru jäne damytuǧa köŋıl böldık. Atap aitqanda, atalmyş salalarda memlekettık saiasat qalai jüzege asyryp jatyr? Jergılıktı atqaruşy organdar būl jūmysty qalai atqaryp, qalai üilestırıp otyr? Osynyŋ bärı nazarymyzdan tys qalǧan joq. Sondai-aq, 2020-2023 jyldarǧa arnalǧan elorda biudjetı talqylauymyzdan ötıp, qabyldandy.
– Būl mäselelerdı talqylau barysynda qandai da bır tüitkılder anyqtalǧan bolar. Osy jaǧyn da bılgımız kelıp otyr.
– Mädeniet, dene şynyqtyru jäne sportty damytu mäselelerın qaraǧanymyzda, būl salalardaǧy erekşe köŋıl böludı, jedel şeşudı qajet etken bırqatar mäseleler anyqtaldy. Sessiiany ötkızuden būryn mäslihat deputattary bırneşe mädeni, dene şynyqtyru jäne sport nysanyna baryp, barlyq jaǧdaidy öz közderımen kördı.
Jalpy, qazır Nūr-Sūltan qalasynda 67 mädeni nysan men 719 sport nysany jūmys ıstep tūr. Qalada halyqqa arnalǧan mädeni qyzmettıŋ qoljetımdılıgı artqanyn atap ötuge tiıstımın. Teatr studiialary, muzyka teatrlary, qazırgı zamanǧy bi, beineleu önerı jäne özge de studiialar öz qyzmetın ūsynyp otyr.
Bıraq kürdelı jöndeudı qajet etetın bırqatar mädeni jäne sport nysandary bar. Osy mäselemen qatar mädeniet jäne sport qyzmetkerlerın äleumettık qoldau älsızdıgı, jalaqylarynyŋ tömendıgı mäselelerı köterıldı. Būl jaǧdai bılıktı mamandardyŋ tapşylyǧyna äkelıp otyr. Mädeni nysandardy, sonyŋ ışınde «Jastar» teatry men «Jastar» saraiyn jöndeu mäselelerı erekşe nazarǧa alynyp, qorytyndysynda qala biudjetınen tiıstı qarjy bölındı.
Sonymen qatar, sessiiaǧa daiyndyq barysynda elordanyŋ negızgı turistık nysandarǧa bardyq. Qorytyndysynda būl saladaǧy tüitkılder jan-jaqty saralanyp, deputattar ekskursiialyq qyzmettı ūsynu jūmysyndaǧy kemşılıkterdı atap ötıp, atalǧan jūmysty jaqsartu boiynşa ūsynystardy engızdı, imidjdık mäselelerge nazar audardy.
– Barlyq jūmys sonyŋ ainalasynda qūrylatyndyqtan, qala biudjetın qalyptastyru erekşe qaraudy qajet etedı. Biudjettı qaraǧandaryŋyzda qandai mäselelerge qattyraq köŋıl böldıŋızder?
– Ärine, biudjettı qalyptastyru, oryndau, onyŋ kırıs bölıgın köbeitu mäselelerı mäslihat deputattarynyŋ ünemı erekşe nazarynda. Sebebı halyqty äleumettık qamtu, ekonomikanyŋ naqty sektoryn damytu boiynşa negızgı mındetterdı şeşu biudjetke tıkelei bailanys­ty. Sondyqtan deputattar ony äzırleudıŋ alǧaşqy satysynda-aq aitarlyqtai jūmystardy atqarady.
Biudjet jobasy mäslihattyŋ tūraqty komissiialarynyŋ otyrysynda baiypty qoǧamdyq saraptaudan ötedı. Mūnyŋ bärı qarjy bölınuınıŋ negızdılıgın jan-jaqty zerttep, damudyŋ negızgı basymdyqtaryn belgıleuge mümkındık beredı. Nätijesınde jylda äleumettık baǧdarlanǧan biudjet äzırlenedı. Osy jyly üş jylǧa arnalǧan biudjet şyǧystaryn eseptegende, densaulyq saqtau, bılım, tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq, kölık infraqūrylymyn damytu jäne basqa da salalarda bırqatar asa maŋyzdy mäseleler köterıldı.
– Sessiiadan būryn mäslihattyŋ tūraqty komissiialarynyŋ otyrystary ötedı. Osy otyrys­tarda köterılgen mäseleler turaly da aityp ötseŋız.
– Är sessiianyŋ aldynda tūraqty komissiialardyŋ otyrystary ūiymdastyrylady. Oǧan şyǧarylǧan mäseleler jan-jaqty qaralady. Osyndai otyrystarda qyzu pıkırtalastar jüredı. Sebebı osynda qabyldanǧan dūrys şeşımderge qala tırşılıgı, şahar aimaqtaryn abattandyru, joldardy jöndeu, köşelerdı jaryqtandyru, sumen qamtu, azamattardy äleumettık qoldau, basqa da köptegen mäsele bailauly. Jyl basynan berı tūraqty komissiialardyŋ 51 otyrysy ötıp, 70-ten astam mäsele qaraldy.
– Nūr-Sūltan qalasy mäslihatynda qanşa tūraqty komissiia bar? Būl komissiialar jūmysyna jeke-jeke toqtalsaŋyz.
– Elorda mäslihatynda tört tūraqty komissiia jūmys ıstep jatyr. Sonyŋ alǧaşqysy, ekonomika, biudjet, önerkäsıp jäne käsıpkerlık mäselelerı jönındegı tūraqty komissiia otyrystarynda jergılıktı biudjet qarjysyn nätijelı jäne oŋtaily paidalanu mäselelerı, käsıpkerlık sektordy damytu, şaǧyn biznes qyzmetınde äkımşılık kedergılerdı joiu, senımdı basqaruǧa berılgen kommunaldyq mülıktı nätijelı paidalanu mäselelerı belsendı türde talqylandy.
Qūrylys, ekologiia, kölık, sauda jäne tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq mäselelerı jönındegı tūraqty komissiia 2020-2022 jyldarǧa arnalǧan elorda biudjetın jan-jaqty talqylady. Būǧan qosa, äleumettık nysandardy, tūrǧyn üilerdı jobalau men salu sapasyna köŋıl bölıp, qūrylys jobasyna kelu joldaryn saluǧa nazar audardy. Tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq jūmystarymen ainalysatyn käsıporyndar qyzmetın belsendı etu, olardyŋ qyzmetınıŋ nätijelıgın arttyru, elordanyŋ kölık jüiesın jaŋǧyrtu aiasynda tūrǧyndarǧa qyzmet körsetu sapasyn jaqsartu sekıldı özektı mäseleler köterıldı.
Äleumettık-mädeni damu mäselelerı jönındegı tūraqty komissiia medisinalyq ūiymdarda kezdesulerdı ūiymdastyrdy. Oǧan bas därıgerler, medisina qyzmetkerlerı qatysty. Deputattar – komissiia müşelerı tuberkulez boiynşa epidemiologiialyq jaǧdai, qalada tuberkulezge qarsy şaralardyŋ nätijelıgı sekıldı özektı mäselelerge nazar audardy. Kelesı jyldyŋ basynan bastap Mındettı äleumettık medisinalyq saqtandyru jüiesı engızıledı. Oǧan daiyndyqty da jan-jaqty saraladyq. Komissiia müşelerı şahardyŋ tehnikalyq jäne käsıptık bılım ūiymdaryn damytu mäselesın jan-jaqty talqylady. Qorytyndysynda tüitkılderdı şeşu boiynşa naqty ūsynystar berıldı.
Zaŋdylyq, qūqyqtyq tärtıp jäne qoǧammen jūmys mäselelerı jönındegı komissiia mobildık daiyndyq jäne aumaqtyq qorǧanys, kämeletke tolmaǧandar arasynda qūqyqbūzuşylyqtyŋ, balalardyŋ qarausyz qaluyn, qaŋǧybastyqtyŋ aldyn alu boiynşa ötkır mäselelerdı köterdı. Deputattar jastardy Qazaqstan Respublikasy Qaruly Küşterı qataryna şaqyru mäselesın qaraǧanda qyruar jūmys atqardy.
– Qala tūrǧyndarynyŋ ötı­nışterı boiynşa qoǧamdyq tyŋdaulardy da ötkızesızder. Biyl būl jūmys qalai jürdı?
– Osy jyly qoǧamdyq tyŋdaularǧa jol qozǧalysy qauıpsızdıgın qamtamasyz etu, qalanyŋ şet aimaqtaryn damytu, qorşaǧan orta men tabiǧatty paidalanudy retteu mäselelerı boiyşa jergılıktı organdar jūmysy qaraldy. Talqylaular qorytyndysynda tiıstı ūsynystar aityldy.
Būǧan qosa, toqsan saiyn «Deput künı» ūiymdastyrylyp, onda elordany damytuǧa qatysty eŋ özektı mäseleler boiynşa memlekettık mekemeler basşylarynyŋ esebı tyŋdalady. Deputattar olardy şeşu boiynşa öz ūsynystaryn aitady.
Azamattardy jeke mäseleler boiynşa qabyldaudyŋ maŋyzy da erekşe. Osy jyldyŋ 11 aiynda mäslihat deputattary 1 myŋnan asa azamatty qabyldady. Azamattar qūrylys, joldardy qaita qūru, abattandyru men sanitarlyq jaǧdai, tūrǧyn üi qoryn tehnikalyq kütıp üstau, äleumettık, medisinalyq kömek alu jäne özge de mäseleler boiynşa ötınışpen keledı. Būl mäselelerdıŋ köbısı sol jerde şeşıledı, keibıreulerı boiynşa deputattyq saualdar joldanady.
Kelıp tüsken mäselelerdı taldau barysynda deputattyq saualdardyŋ köpşılıgı tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq salasy, äleumettık sala jäne qorşaǧan orta men jer qatynastary mäselelerı boiynşa joldanatyny anyqtaldy.
Nūr-Sūltan qalasynyŋ mäslihaty alda da elorda halqynyŋ tūrmysyn jaily etu maqsatynda öz qyzmetın jetıldırıp, jaqsartady, atqaruşy organdar, qoǧamdyq ūiymdarmen özara bailanysty nyǧaitady. Barşany kelıp qalǧan Jaŋa jylmen qūttyqtaimyn! Jaŋa jylda är adamǧa amandyq, eŋbekterıne jemıs tıleimın!