Būl – jekelegen ata-ananyŋ nemese balanyŋ janaiqaiy ǧana emes, ūlt densaulyǧyna, el bolaşaǧyna alaŋ etken özektı mäsele. Sanitarlyq talaptarǧa säikes, oquşynyŋ (riukzak) bos sömkesınıŋ salmaǧy bır kelıden aspauy qajet. Arqaǧa tiıp tūrǧan jerı qatty boluy şart. İyqbaulary jalpaq, moiynǧa salmaq tüsırmeuı tiıs.
«Mektep sömkesınıŋ salmaǧy oquşynyŋ boiy men jas erekşelıgıne sai boluy şart. Mäselen, 1-3 synyp oquşylarynyŋ sömkesı 2 kelıden aspauy tiıs. 4-5 synypta – 2,5 kelı, 6-7 synypta – 3,5 kelı, al joǧary synyp oquşylyrynyŋ sömkesı 4,5 kelıden artyq bolmauy qajet. Auyr riukzaktyŋ saldarynan skolioz, osteohondroz siiaqty aurulardyŋ tuyndaitynyn ūmytpauymyz qajet» deidı olar.
Būl turaly ne aitylǧanyn eske tüsıreiık:
2022 jyldyŋ 28 qyrküiegı
– Prezident Qasym-Jomart Toqaev ata-analardyŋ şaǧymdaryna nazar audaryp, bylai degen bolatyn: «Balalar nege salmaǧy auyr riukzaktardy ūstauy kerek, osy sebeptı: «Oqu materialdaryn sifrlyq formatqa köşırudı jedeldetu qajet dep sanaimyn. Būl bükıl oqu prosesın barynşa sifrlandyru qajet dep sanaimyn».
2022 jyldyŋ 3 qazany
– Ükımet te osy tapsyrmany oryndauǧa müddelı. Premer-ministr Älihan Smailov: Oqulyqtardy sifrlyq formatqa auystyru, balalardyŋ jüktemesın azaitu jäne oquşylardy planşettermen qamtamasyz etudı jüzege asyru. Bıraq, äzırge tüsınıksız bolyp tūrǧany sol, barlyǧyna gadjet satyp alu kerek pe, joq älde tek auyl mektepterınıŋ oquşylaryn (olarǧa gadjetterdı «Qazaqstan halqyna» qorymen bırlesıp satyp alu josparlanǧan) qamtamasyz etu kerek pe?
2019 jyldyŋ 13 tamyzy
– Ötkenge oralaiyq. Üş jyl būryn Bılım jäne ǧylym ministrı (qazırgı Oqu-aǧartu) Ashat Aimaǧambetov: 1 qyrküiekten bastap oquşylardyŋ ata-analary qaǧaz nemese elektrondy oqulyqtardy öz betınşe taŋdai alady. Bala mektepke planşetpen nemese noutbukpen sabaqqa barǧysy kelse bara alady jäne oǧan eşkım qarsy bolmaidy. Ministrlıktıŋ saitynda mektep ädebietterın jükteuge arnalǧan faildar bar» dedı.
2019 jyldyŋ 10 qyrküiegı
– Elordalyq sanitarlyq därıgerler 13 qalalyq mektep oquşylarynyŋ riukzaktaryn ölşedı. Būl balaǧa degen asqan janaşyrlyqtan emes, Qaznettegı jappai taralǧan beinerolikke qatysty reaksiia edı: bastauyşta oqityn bala öz portfelınıŋ salmaǧynan baspaldaqtan qūlaidy. Ärine, oqiǧa tekserıldı, BAQ-qa baspasöz relizı jıberıldı («bastauyş synyp oquşylary riukzaktarynyŋ salmaǧy normadan 2,5 ese artyq!»), mäsele sonymen jyly jabylyp, ūmytyldy.
2022 jyldyŋ 4 qazany
– Būl mäsele turaly osyndai joǧary deŋgeide aitylǧannan basqa, bügın ne bılemız? Osy mäselenı anyqtauǧa tyrysqan ärıptesterım bar. Olardyŋ aituynşa, elektrondyq oqulyqtary bar platformalar bar, ata-analardyŋ taŋdau qūqyǧyn eşkım joiǧan joq, būl tek planşetterdı satyp alu mäselesıne kelıp tıreletın syŋaily nemese bız bılmeitın keibır qiyndyqtar bar siiaqty. Anyq-qanyǧyn aitqan eşkım joq, Prezident tapsyrmasy qalai oryndalatyny bızge de tüsınıksız bolyp tūr.
2022 jyldyŋ 1 qaraşasy
QR Sifrlyq damu, innovasiialar jäne aeroǧaryş önerkäsıbı ministrı Baǧdat Musin planşet öndırısın ıske qosu mehanizmın bylai tüsındırdı: «Bız otandyq öndırıske sūranys tudyrǧymyz keledı. Eger sūranys bolmasa, onda būl planşetterdı ūiymdastyru da qajet bolmaidy. Qazır Petropavlda Kirov atyndaǧy zauytta jäne aqparattyq tehnologiialar parkınde noutbukter men kompiuterler qūrastyrylady. Būl öndırıster jolǧa qoiyldy, endı planşetterge sūranys tuǧyzuymyz kerek» dedı Baǧdat Musin Ükımet kuluarynda tılşılerge bergen sūhbatynda. Onyŋ aituynşa, satyp alu ūialy bailanys operatorlary arqyly jürgızıledı. Būǧan qosa, oquşylar üşın şyǧarmaşylyq pänder boiynşa öz kontentın jasauǧa mümkındık beredı.
Ata-ananyŋ pıkırı:
Astanalyq Alma Nabieva bylai deidı: Oquşy qyzym sömkesıne onşaqty kıtapty salyp, taŋǧy altyda dırdektep mektepke bara jatady. Är kıtaptyŋ salmaǧy – 1,5-2 kg şamasynda. Sonda onşaqty kg-dy özı 45 kg bolmaityn qyzym künde taŋǧy altydan keşkı jetıge deiın köterıp jüredı. Bige qatysatyny jaqsy boldy, arasynda jattyǧu jasap, denesın ikemge keltıredı, bolmasa myna salmaqtan adam mügedek bolyp qaluy ǧajap emes.
Elordalyq Mira Köpbergenova: Menıŋ ūlym 6-synypta oqidy, auyr sömkesın jaqynda ǧana ölşep edım, 9 kelı bolyp şyqty. Kıtap, däpter, oqu qūraldarynan basqa ışetın suy, auystyratyn aiaq kiımı, taǧy basqa zattary bar. Sol zıldei riukzakpen balam jarty kün boiy ülken mekteptı şarlap jüredı, ata-analar jinalysynda būl mäselenı köterdım de aittym: ūlymnyŋ densaulyǧy maǧan kerek, oǧan omyrtqasy qisaiuyna bailanysty auyr zat köteruıne äste bolmaidy, sondyqtan endı balamnyŋ 3-4 kg-nan artyq sömke köteruıne rūqsat etpeimın, eskertu jasaityn mūǧalım bolsa, maǧan şyqsyn dedım. Sodan mäsele şeşıldı: mūǧalım direktordyŋ oqu jönındegı orynbasarlaryn şaqyrdy, olar bızge, ata-analar chatyna elektrondy oqulyqtyŋ sıltemelerın ūsyndy, 10 minuttyŋ ışınde bükıl kıtaptyŋ elektrondy nūsqasy qolymyzda tūrdy. Endı ūlym jäne onyŋ keibır klastastary planşetpen mektepke baryp jür.
Direktorlar ne deidı?
Arai Muhametjanova, Qoşke Kemeŋgerūly atyndaǧy №49 orta mektebınıŋ direktory: Bügıngı taŋda oquşy jüktemesınıŋ azaiuyna bailanysty oquşy kündelıktı 3-4 oqulyq qana äkeledı. Ol oqulyqtar sabaq barysynda resurs retınde qoldanylady. Oqulyqty qoldanu – qūrdastar tobynda bılım aluda qajet qūral.
Qadyrǧazy Mūqanov, №38 mektep-liseiınıŋ direktory: Būl tūrǧyda Oqu-aǧartu ministrlıgı tarapynan bırşama oŋ bastamalar bar. Oqu jüktemesınıŋ azaitu ūstanymynan bölek, oqu ısı meŋgeruşılerı sabaq kestesın qūru barysynda jūptyq sabaqtardy qoiu arqyly, bır kündegı bolatyn pänderdıŋ sanyn azaituǧa mümkındık jasauǧa äbden bolady. Sondai-aq mektepterde oquşynyŋ öz derbes şkafynyŋ boluy oqulyqtardy künı boiy «arqalap» jüru azabynan aryltady. Oqulyqtardyŋ elektrondy nūsqalarynyŋ boluy, iaǧni, säikesınşe sabaq barysynda sifrlyq resurstardy (oqulyqtardy) paidalanu arqyly da mäselenı oŋtailandyru jüzege asyryluda.
Güljanat Abdramanova, Iliias Esenberlin atyndaǧy №67 gimnaziia direktory: Kündelıktı sabaqqa alyp keletın sömkenıŋ salmaǧy men sömkenıŋ talapqa sai boluy – qazırgı kezdegı özektı mäselenıŋ bırı. Är synyp qataryna ūsynylǧan oqulyqtar boiynşa toqtalatyn bolsaq. Bastauyş synyp pänderı är toqsanǧa jäne jartyjyldyqqa 1-bölım, 2-bölım, 3-bölım, 4-bölım türınde ūsynylyp otyr. Būl oqulyqtar oquşy sömkesınıŋ kündelıktı salmaǧyn normaǧa sai ūstauǧa mümkındık beredı.
№62 mekteptıŋ direktory Baǧdagül Nūrtazina: Oquşy sabaq kestesındegı oqulyqtardy äkeluge mındettı. Oqulyqpen jūmys jasau oquşy üşın qajet. Oquşynyŋ därıgerden auyr zat köteruge bolmaityndyǧy turaly anyqtamasy bolǧan jaǧdaida oqulyqtaryn klass bölmesınde qaldyryp, üiden ekınşı oqulyqpen daiyndaluǧa bolady.
P.S: Jalpy alǧanda, Qazaqstanda mektep oqulyqtarynyŋ bazasy bar, bıraq mäsele ony jetkızudıŋ qiyndyǧynda, oqu qūraldary – planşetterdıŋ joqtyǧynda siiaqty. Oqu-aǧartuǧa qatysty bılım ūiymdary sifrlandyrudyŋ keibır jetkızu qūraldarymen qamtamasyz ete almai otyrǧandai körınedı. Ärine, üiınde bırneşe oquşy balasy barlar planşettı satyp ala almaityny tüsınıktı, al jaǧdaiy barlardyŋ taŋdauyna eşkım talasa almaidy. Sondyqtan da elektrondy oqu qūraldaryna bızde asa qūştarlyq joqtyŋ qasy dep baǧalauǧa bolady.
Sonda qaitpek kerek, el Prezidentı özınıŋ ärbır Joldauynda sifrlandyru turaly, bılım jüiesın jaŋa tehnologiialarmen jaraqtandyru jaily ünemı aitumen keledı, al näzık büldırşın balalarymyz auyr salmaqty sömkelerdı tasudan qūtylar emes.
