Basty aqparatBılım

Aqseleu amanaty

«Asqar tau alystaǧan saiyn zoraia tüsedı» degen tämsıl bar. Ūlt maqtanyştarynyŋ arasyndaǧy şoqtyǧy biık, qazaqtyŋ körnektı jazuşysy, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı, ǧalym, ädebiettanuşy, filosof, filologiia ǧylymynyŋ doktory, professor Aqseleu Seidımbek artyna mol mūra qaldyryp kettı.

2009 jyly Astana qalasy äkımdıgı men mäslihaty elordadaǧy №54 mektep-liseiıne Aqseleu Seidımbektıŋ esımın beru turaly bırlesken şeşım şyǧardy. Bıraq, aty berılgenımen, belgısız bır sebeptermen jalpy bılım beretın mektep resmi türde 2021 jyldan bastap jazuşynyŋ 80 jyldyǧyna orai mektep jazuşynyŋ atymen atala bastady. Al «Aqseleu Seidımbek atyndaǧy muzei» 2010 jyldyŋ 11 qyrküiegınen bastap aşylyp, jūmys jürgızude.

Astanadaǧy Aqseleu atyndaǧy muzeide jazuşy özı qoldanǧan mynadai qūndy jädıgerler bar: Aqseleu aǧanyŋ syrly, ädemı neşe türlı taiaqtary (11 türlı);

Kostium-şalbary ılulı tūr;

Bylǧarydan jasalǧan kreslosy bar (universitette jūmys ıstep jürgenınde qoldanǧan eken);

Qyzdary Zere men Saltanatqa arnaiy özı jasaǧan dombyralary ılulı tūr;

Özı jasaǧan 2 şaqşa, şaŋqobyzy muzei törınde tür;

Qolymen önerlep jasaǧan torsyq ydys ta muzeidıŋ körıktı jädıgerlerınıŋ bırı;

Özı jasaǧan nasybai ükkış te osynda.

Jazuşynyŋ eŋbekterı jinaqtalǧan 6 tomdyq jinaǧy, maily boiaumen salynǧan jeke portretı muzei törınde tūr.

Taǧy bır jädıger – qazaqtyŋ qoŋyr qobyzy. Aqseleu Slanūly – közı tırısınde 5000-nan astam qazaqtyŋ küiı turaly aŋyzdardy jinaqtap, şyǧu tarihyn jazǧan qalamger.

Muzeidı jädıgerlermen qamtamasyz etken jäne jabdyqtaǧan ǧalymnyŋ ūl-qyz­dary.

6 tomdyq jinaqta qazaq halqynyŋ etnogenezı men etnomädeni bailanystaryna qatysty eleulı derekközderdıŋ türı – şejıre maǧlūmattary, köşpelı ömır-salttaǧy dästürlı qazaq qoǧamynda memleket jasaqtaudyŋ töl sipattary jaŋaşa paryqtalǧan. Qazaq halqynyŋ qūramyndaǧy ru-taipalardyŋ qūrylymy tūŋǧyş ret tolyq qalpynda jüielenıp körsetılgen. Zertteu eŋbekte qazaq etnologiia­syna qatysty köptegen tyŋ da tolymdy paiymdaular jasalǧan.

Mektep muzeiındegı stendte anasy Qatep pen äkesı Slannyŋ jäne äkesınıŋ ınısı Amanbektıŋ fotolary bar.

– Äkesı Slan Aqseleu 1942 jyly 12 jeltoqsanda düniege kelgesın erteŋıne säbige qarap tūryp «Balamnyŋ töbesındegı şaşy daladaǧy qasiettı seleu şöbıne ūqsas eken, aty Aqseleu bolsyn dep esımın qoiǧan eken, – deidı muzei meŋgeruşısı, aqseleutanuşy Orynbasar Seideşov.

Stendtegı suretterdı ol oquşylarǧa, keluşılerge körsetıp, tarihymen tanys­tyrady.

Akademik Älkei Marǧūlanmen, zaŋǧar jazuşy Äbış Kekılbaevpen, İmanǧali ­Tasmaǧambetovpen, taǧy basqa da köptegen ziialy qauym ökılderımen, aqyn-jazuşylarmen, ǧalymdarmen bırge tüsken fotolary saqtalǧan.

– Aqseleu Seidımbektıŋ azamat retındegı bolmysyn aiǧaqtaityn aiqyn qasietterınıŋ eŋ bastysy, onyŋ jaltaqsyz ūltjandylyǧy, – deidı Orynbasar Seideşov öz sözınde.

Şyndyǧynda da attyŋ jalynda, tüienıŋ qomynda ösken, ūly daladan när alǧan, köşpelı ömırdıŋ közın körgen Slan balasy däulesker küişı bolatyn. Küi şyǧaryp qana qoimai, onyŋ tarihyn zerttegen. Öitkenı ol küide qazaqtyŋ bükıl tarihy jatqanyn tüsıne bıldı.

Syrbaz da sūŋǧyla tūlǧasy, ūltjandylyǧy men adaldyǧy aŋyzǧa ainalǧan Aqaŋ turaly közkörgenderdıŋ aituyna süiensek, sol bır 70-jyldardyŋ basyna tymaq, aiaǧyna saptama etık, üstıne ton kiıp, etıkke qamşy qystyryp alyp Almatynyŋ köşesınde alşaŋ basyp jüruınıŋ özı köp oidan habar beredı.

Mekteptegı mūrajai osylaişa Aqseleu älemınen syr şertıp, onyŋ qazaqqa qaldyryp ketken mol mūrasynan habar berıp tūr. Mektepte A.Slanūlynyŋ tuǧan künıne orai taqyryptyq sap tüzeuler, synyp saǧattary aşyq esık künderı jyl saiynǧy dästürlı şaraǧa ainalǧan.

Şyndyǧynda da Aqaŋnyŋ amanatyn bügıngı ūrpaqqa jetkızıp, olardyŋ bılım kökjiegın keŋeitıp, keremet, şedevr dünielerın, zertteulerın jinaqtaǧan  muzei – mekteptıŋ ǧana emes, bar qazaqtyŋ qūndy jädıgerı, baǧa jetpes bailyǧy.

Taǧyda

admin

«Astana aqşamy» gazetı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button